29
we graag op diverse percelen. De laatste jaren zijn we die
dag actief op een akker van Natuur Monumenten bij de
Zwaakse Weel op Zuid-Beveland.
In mei is er een open dag op het landgoed Overduin bui
ten Oostkapelle. Daar hebben we een schitterende schuur.
In dit gebouw en ook erbuiten staan dan onze werk- en
rijtuigen benevens de wagens opgesteld.
Jaarlijks organiseren we een oogstdemonstratie met ver
schillende exta activiteiten, zoals:
graan oogsten met een graanbinder, schoven ophalen met
boerenwagens, graan dorsen, cultivatoren, ploegen met
een stoppelploeg, maaien, rondritten met boerenwagens,
diverse activiteiten speciaal voor kinderen en paarden be
slaan. Verder zijn er diverse kramen die verband houden
met die dag.
In de herfst is er een middag, waar te zien is hoe het land
wordt geploegd en winterklaar wordt gelegd.
Tijdens andere evenementen wordt gedemonstreerd hoe
we aardappels aanaarden, slepen we bomen en maken we
interessante rondritten. En in het najaar is er altijd een
donateursavond. Ook de moeite waard.
Toekomstvisie
Voor de toekomst willen wij jonge trekpaardhouders aan
trekken die ook bij onze activiteiten betrokken worden.
Verder willen we praktisch onderzoeken hoe het werken
met paardenkracht weer een nieuwe betekenis kan krijgen
in duurzame landbouw. Wij willen dit gaan doen op alle
Zeeuwse eilanden en komen graag in contact met geïnte
resseerden.
Tenslotte staat een goede samenwerking met alle (duur
zame) erfgoedorganisaties bij ons hoog in het vaandel en
we hopen op een prettige samenwerking met de Zeeuwse
Dialectvereniging.
M'n Stikje
Dat ik niejt technisch binne, dat wist ik al, mar dat 't zoo
èrreg was
Wat was 't geval? 'n Maend elee kreeg ik 'n mailtje van m'n
waeterbedrief, dat 't haoge tied was om de meterstand deur te
gevene. Noe weun ik nog gêën twêêjaer in m'n nieuwe huus
in ik binne nog niejt hêêlemaele op de hoagte van alles in dat
huus. Zóó oak niet van de apperaoten in de meterkaste.
Je most oak hfoto opstiere van de meter, in dit geval dus van
de waetermeter. Dan konne ze percies zieje wat de stand was.
16 barTSO
Ik docht: noe mo 'k opschiejte. 't Was al 'n beetje schemerig
in ik kon 't allemaele niejt goewd zieje. Toe hè 'k mar gauw
'nfoto 'emaekt van 'n meter, in gaauw de stand deur'emaild.
Nog gêën driej minuten later kreeg ik al 'n mail vromme. Hoe
't kwam dat m'n waeterverbruuk zóó 'estege was. Vleejaere
was m'n verbruuk 39 m3. Ik bleek noe in tetaol ruum 1400
m3 verbruukt te hè 'n. Ik most oak nog 'n enquête invulle.
Kwam die steigieng door sproeien, een lek of nog aore keuzes.
Noe hao 'k vleejaere mit de hitte wel veel motte sproeie in m'n
achter tuuntje. Mar zóóveel voor 'n tuuntje van 12 bie 9 me
ter? Dat leken m'n eigenlek aok wel kras.
Op d'n aeven dat ik de stand deuregeve hao kwam d'r aok
nog 'n kennis op de koffie. Die jongen was oak nog löödgie-
jter 'eweest. Ik docht: gelieke even vraege wêêr de waeter
meter zit. Hie zeit: "Die zit altied op de vloer of in 'n pitje.'
Gelieke mar 's even 'ekeke. Inderdaed op de vloer van de me
terkaste. Je most dat nog wel 'n klepje oplichte. Gelieke mar
wêêr 'nfoto van 'emaekt: 85 m3!
D'n aoren ochend kreeg ik wêêr 'n mailtje van m'n waeterbe
drief: of ik 'n nieuwe foto kon deurstiere van de goeie meter,
want ik hao 'nfoto van de gasmeter op'estierd. D'r was oak
'n telefoonnummer bie, dat ik de foto oak mit whatsapp
verstiere. Dat dee ik gelieke mar, want whatsapp beheers ik.
't Is allemaele nog goewd 'elukt. Ik kreeg gelieke 'n bedank-
mailtjeVerbruuk noe: 46 m3. Even laeter Even laeter wêêr
'n whatsappbericht. Wat noe mien ervaeriengen waere mit
Evides Waterleverancier?
Ik antwoordende, op m'n Hollans netuurlek, 'Uitstekend, ik
weet nu tenminste waar de watermeter zit.'
Pau Heerschap, dialect van Ouddorp
Nehalennia herfst 2021 nr. 213
De klaproos in de dialecten
Veronique De Tier en Piet van Sterkenburg
Op 26 augustus kwam de werkgroep Zeeuws-Vlaanderen
weer eens samen na een jaartje thuiszitten. Een aantal nieu
we dialectprojecten die sinds het begin van de lockdown in
2020 het licht hadden gezien, werden er gepresenteerd. Een
van de vragen die middag was hoe een klaproos genoemd
wordt in het Zeeuws. De namen voor deze bloem - die we
nu weer vaker zien dan vroeger - worden immers besproken
in twee nieuwe publicaties van 2021, nl. Wie zegt wat waar.
Regionale taal in Nederland en Vlaanderen en de Atlas
van het dialect in Vlaanderen en zal ook in de Zeeuwse
Dialectatlas staan die volgend jaar verschijnt. Klaproos was
trouwens het unanieme antwoord van de aanwezigen. Maar
dat is niet altijd zo geweest. Het Zeeuws had nog wat andere
namen vroeger. De aanwezigen herkenden de namen nog
wel, maar gebruikten ze niet meer.
Klaproos
De oudste bewijsplaats van klaproos in Nederlandse ge
schriften dateert van 1543 en verschijnt als klap-roosen.
Van iets latere datum is de variant klapper-roosen. Het
Nederlands heeft het woord als een leenvertaling van
het Duitse Klapperrose overgenomen. Het eerste deel
verwijst naar het werkwoord klapperen, een frequenta
tief van klappen 'een knallend geluid voortbrengen'. In
het Nederlands werd klapperroos verkort tot klaproos.
Het benoemingsmotief vind je bij de kinderspelletjes.
De Vlamingen De Cock en Teirlinck beschreven hoe
de klaproos door een spel aan haar naam kwam. 'Men
vouwt een bloemblaadje bolvormig zodat men een klein
beursje bekomt. Dit slaat men op voorhoofd of hand
rug. De samengedrukte lucht doet het kleine zakje met
een knal openspringen.' En die knal is verantwoordelijk
voor het eerste deel van de naam. Hel element roos is als
bloem op te vatten. Soms wil men de naam klaproos ook
verklaren op grond van het feit dat de rijpe zaden in de
vruchtdoos een klapperend geluid maken wanneer deze
geschud wordt. De naam klaproos komt tegenwoordig in
heel Zeeland voor, in het Woordenboek der Zeeuwse Dia
lecten is de naam niet opgenomen.
Kankerbloem
De oorspronkelijke Zeeuwse naam was kankerbloem met
uitzondering van het Land van Hulst. Tegenwoordig is die
frequentie sterk afgenomen. Incidenteel wordt de naam
nog gegeven op Tholen, Walcheren, Zuid-Beveland en in
Zeeuws-Vlaanderen. Wijst het eerste deel kanker naar het
feit dat de bloemblaadjes van de klaproos gebruikt wer
den om de ziekte te bestrijden? Misschien is het eerder zo
dat het verdovende sap dat uit de klaproos werd gehaald,
gebruikt werd als medicijn, als verzachtend middel. In
Ooltgensplaat komt kankanker en in Achthuizen kankan-
kerblomme voor. Er zijn ook zegslieden die beweren dat
je kanker krijgt als je de steel van de klaproos in de mond
neemt. Misschien was het ook een afschrikmiddel om kin
deren schrik aan te jagen, zoals de spokebloem (zie verder).
Het woord is in de vorm cankerrose ook bekend in som
mige Engelse dialecten.
Kollebloem
De benaming kollebloem en koolbloem (verbastering van
kollebloem) uit het Land van Hulst - en ook in Vlaande
ren wijdverspreid - wordt over het algemeen in verband
gebracht met kol ('hoofd, top'). De vorm van de zaaddoos
van de klaproos zou dan het motief zijn om een verband
te leggen met een hoofd. Het heeft dezelfde oorsprong of
is minstens direct verbonden met kul en kuil. Kul 'kloot,
teelbal, knikker' komt vaker voor als benaming voor
vruchten en zaden van planten. De moderne betekenis van
kuil lijkt ver van kol te staan, maar het heeft verwanten,
zoals kule 'teelbal, knots' in andere Germaanse dialecten
of paddènkuil voor 'kikkervisje', waar ook het bolvormige
Een kiekje bie de oogstdemonstratie.
KLAPROOS
coqueicct (koWiko)
kante rbloem
</>koetefóere - haan
^kootsteen)
<0>papaver(bloem)
/klaproos
KLAPROOS WZD
O
O
kankerbloem
roos
korenroos
slaaproos
rozewied
kollebloem
spokebloem
