Refrein:
O, Flakkee
Wie noemt er iets dat aan je tippen kan.
Dat valt niet mee.
O, Flakkee, je vruchtbaar land, je duinen aan de zee,
Stuk Holland.
O Flakkee,
Je bent een eiland zonder weerga
Met al je tarwe, juun en pee -
Er is maar een Flakkee.
Gaat men van de Plaat naar Ouddorps stranden,
Of men gaat van Bommel naar Goeree.
Oude-, Nieuwe-Tonge, Stad of Dirksland,
Overal vindt men rust en vree.
Volkskunde
De voorjaarsschoonmaak
Over de voorjaarsschoonmaak heb ik al eerder geschre
ven. Maar de schoonmaak was vroeger zon spektakel, dat
je er eigenlijk niet over uitgepraat raakt. Als de zon in het
voorjaar krachtiger ging schijnen leek het wel of alle huis
vrouwen door een schoonmaakvirus overvallen werden.
Het hele huis werd om het figuurlijk uit te drukken met
bezemen gekeerd'. Alle ruimtes kregen een beurt. Er werd
geschrobd, geboend, geveegd, gezeemd, geklopt, gewassen
en wat dies meer zij.
De schoonmaak duurde dan ook meerdere dagen en er
werd een zekere volgorde aangehouden. Een niet als zo n
erg proper bekende staande vrouw in Ouddorp werd een
gevraagd: In joe Mao (Ma), hoe vaorde bin joe al mit de
schoonmaek?' Ze antwoordde: 'O, ik bin al klaer op de
zolder nae'. Hoongelach werd haar deel. Zij had er name
lijk niets van begrepen. Je begon altijd boven en dan moest
naar beneden toe gewerkt worden.
De schoonmaak was eigenlijk een crime voor de mannen.
Die werden gewoon verbannen.
Ik wil er nu een paar onderdelen uitlichten, namelijk de
slaapkamer en de verzorging van de kolenkachel.
Wij hadden thuis een slaapkamer tussen de voor- en de ach
terkamer in. Er was een doorlooppad in het midden en aan
weerszijden waren twee bedden getimmerd. Zo kon je in de
winter de slaapkamer vanuit de voorkamer door een deur
bereiken en na de schoonmaak vanuit de achterkamer. On
derin de bedden lagen planken, grijsblauw geverfd. Daarop
kwamen de stromatrassen, met een juten overtrek, rood ge
streept. Daaroverheen kwam een flanellen laken en daarbo
venop het schudbed, gevuld met veren. Ook daar zat een tijk
overheen, met een blauw streepjesmotief, dan daar weer een
onderlaken overheen. Aan het hoofdeinde kwam een brede
peluw, ook met veren of kapok gevuld en daarbovenop twee
kussens, ook alles met zon blauw gestreepte kussensloop.
En dan een laken, goed gesteven, en dan de dekens. In de
winter kwam daar dan nog een dikke zogenaamde fleurige
japonstofdeken tegen de kou bovenop. Het geheel werd dan
nog gedekt met een gehaakte katoenen sprei. Tijdens de
schoonmaak ging alles naar buiten om te luchten. En de hele
slaapkamer werd gesopt en het zeil met boenwas geboend,
zodat je 's avonds uitgleed op het kleedje dat, voor de bed
den op de vloer lag, als je niet uitkeek. Toch was het dan wel
lekker, als je in het pas geschudde bed lag: de frisse geur van
buiten en de penetrante reuk van de boenwas. Ook rook je
nog een vleugje spiritus, waarmee het raam gezeemd was.
Wat is het tegenwoordig toch gemakkelijk: een lichte ma
tras met daarop een dekbed. Het enige lastige is nog om
daar een schone hoes omheen te doen.
De kachels, twee ko
lenhaarden, werden
grondig schoonge
maakt, de mica ruitjes
met spiritus gerei
nigd. Als de kachels
eenmaal van voor de
schoorsteen geweest
waren, werden die
ook niet meer aan
gestoken. Sommige
mensen lieten de ka
chelsmid komen, die
de kachels dan onder
handen nam. Het
gebeurde ook wel dat sommige mensen de kachel tijdens
het zomerseizoen boven op zolder hadden staan. Anderen
deden weer achter de mica ruitjes het rode cellofaampa-
pier dat om Edammer kaasbollen gezeten had, om zo nog
een warme gloed te suggereren.
In elk geval de kachel kwam niet meer aan tot het in het
najaar weer kouder ging worden. Het kon dan in maart en
april nog behoorlijk koud zijn. Op een gegeven moment
hadden wij daar thuis een oplossing voor. Vader had een
elektrisch kacheltje aangeschaft met twee stralen, die een
warme gloed uitstraalden. Maar moeder vond dat er maar
een staaf aan mocht, anders kostte het teveel stroom.
Ook degelijke ervaringen? Laat ze ons weten.
Pau Heerschap
Van de bestuurstafel
Dit jaar kwam het bestuur nog niet bijeen. Ook via de
computer vergaderden we niet. Gebeurt er dan helemaal
niets? Dat is een onjuiste conclusie.
Achter de schermen maken we ons op voor een mooi
dialectseizoen. We hopen dat we met de boeken- en voor-
lichtingskraam verscheidene braderieën en folkloristische
markten op kunnen. Dat we samen met andere Zeeuwse
cultuurorganisaties mooie vertelmiddagen mogen onder
steunen, kortom dat we na twee jaar weer eens aan de weg
mogen timmeren en mensen mogen ontmoeten.
In de volgende Nehalennia hopen we het jaarverslag van
de secretaris en penningmeester te presenteren.
Wij ontvingen van de heer Sjaak van Loo uit Kruiningen
een groot aantal dialectboeken uit de nalatenschap van
zijn oom Joop.
Ze zijn inmiddels opgenomen in de collectie voor ons
boekenkraam.
Hartelijk dank voor de donatie.
Nehalennia - voorjaar 2022 - nr. 215
Reacties van lezers
'n Wee 'n jaer verbie
En weê is 't er 'n jaer verbie gegaen
waerin we ons eigen dieng ebbe gedaen.
Dae oar dan wè om saemhoarigheid gevroge,
ma goeje raed wier dikkuls in de wind gesloge.
Zodoende most noe weê alles sluute, jammer genogt,
en over 't einde van de Corona-ellende oar nog nie ge
docht.
Ma ons gaen toch ma geniete van de kerst en de jaerwis-
selieng,
al is 't mit 'n eêl klein krootje. Ma dae kom vast 'n keêr
veranderieng.
Dae gaen ons van uut, en dan 'oop ik dat 't er weê van alles
mag,
en kommen alle mensen weê bie mekoare op de Dialecte
dag!
't Bestuur en de leden van de vereênieging 't allerbeste voa
't nieuwe jaer,
Bedankt voa noe en noggus, mien stikje is noe klaer!
Gerrit en Jopie Meerman dialect Tholen
Sluus - Bruhhe - Sluus
Bie 't lezen van 't stikje van Pau Heerschap over schaessens
rie-e, hienge mn hedachten ok wee trug nae de winters
van de jaeren fuuftig/sestig. Op Ka(t)s wir a k toen weun-
de was hin hróöte iesbaene. Noren, wir of je lange ofstan-
gen mee kon rie-e zah-je dan ok nie. Iederéén reej op oute
schaessens: bootjes, Friese schaessens of kunstschaessens.
De kunstschaessens die Pau beschrieft kan k m'n eihe nog
goed voo de hêêst aele. Ik ok zokke ongderschroever. Je
droaide die mee een sleuteltje vast an de lere zeule en akke
van je schoenen. Mè je meaarkte a hauw da die schoenen
di nie heschikt voo waere, wan deu de kracht van 't ofzet-
ten schoorde de zeule of d akke heweun los.
Mè ik mö vooral dienke an de barre winter van 1963. Ik zat
toen op de Rijks Kweekschole en eind jannewahrie wier
d'r voo lêêrliengen die a dat wouwe de schaestocht Sluus
-Bruhhe -Sluus horhannizeerd. A t'r op schole wat op sport
gebied wier hedae was'k oaltied van de partij en ik gaf mn
eihe di dus ok voo op. Ik toen allêên die bovenhenoemde
kunstschaessens en di koa-je natuurlijk hin lange ofstang-
den mee rie-e en die tocht Sluus -Bruhhe en trug was toch
rongd de dertig kielemeter. Ik most dus êêst an oare schaes
sens zie te kommen. Van êên van mn klasgenoten mocht'k
de schaessens van z'n broer hebruke. Dat waere oute schaes
sens mee lere riempjes, zö henaemde deurloapers, die ze
ok wè Friese Noren noemden. M'n voorbereidieng voo
die tocht leek dus eihelijk neaarhens op. 't Wier dan ok gin
succes. Oales wat a fout kon hae, hieng op dien dag dan
ok fout. Nae een kielemeter of vuve reej'k a in een schore
en brak t'r een stik out van d'achterkangt van mn lienkse
schaesse of. 't lesder was ok flienk verbohe. Di viel nie mee
te rie-en. Meej een stêên die a k langs de kangt vond è'k de
zaek een bitje rechte heslohe. Toen hieng't wee een bitje. In
't café in Bruhhe wir of ik mn stempel most aele è'k meej
een aemer de zaek nog wat rechter hezet. Toen wist'k nog
nie da de trugtocht nog vee moeilijker zou óóre. Trug op 't
ies brak bie d'êêste ofzet 't riempje van de rechse schaesse.
Ik docht'r hlad nie an om een nieuw riempje te hae koapen,
mè hieng een bitje steppend en hlie-end wee op weg nae
Sluus. Oalf verwehe de trugweg most je ok nog een stikje
loape en -je kant gloave of nie- toen a k mn schaessens wee
an hedaen en ofzette, brak ok dat riempje van die angdere
schaesse. Di stong ik dan mee twi kepotte schaessens. He-
lokkig voo mien kwaeme d'r nog een paer klasgenoten an
rie-e. Die jongers mien toen mee zon lange hebreide dasse
(die waere toen in de mode) op sleeptouwe henome nae
Sluus. M'n waere mè net op tied in Sluus trug, want ongze
bus stong a op 't punt om trug nae ruus te rie-en.
Echt gróós bin k nie op m'n lintje van Sluus -Bruhhe -
Sluus.
Lau Eikenhout, dialect van Kats.
Reactie op Nehalennia 214
Met plezier de definitieve versie van de jongste Nehalennia
gelezen. Wil je echter aan Jan Zwemer doorgeven dat ook
Schouwen-Duiveland een Geitedurp heeft. Serooskerke
op Schouwen wordt al sinds mensenheugenis zo genoemd.
Rinus van Langeraad
Schaetsverhael
Naer anleiding van 't stikkie van Pau Heerschap: "Op yt
iesin Nehalennia 214 kwamme bie mien de herinneringe
boove an die strienge winter van 1962-1963. Wat heit
ongs gezin toen geschaetst! Ik haw noch 'n footo waer
wielle met z'n achten op de schaetse staen. Mien vaoder en
moeder konne heel goed overrieje; dat wil zeggen: móóije
korte bochte maeke! Voor mien tied waore d'r oak over-
riewedstrieje op Flakkee.r
Omdat ik nochal perfeksionistisch angeleid bin, haw ik heel
korte bochte leere maeke. Ik vrong de iezers haest ongder
mien schaetslaerze vandaen. Ik schaetste altied op iesbaen
"De Vlakte" net buute Nieuwe Tonge. Dat was 'n weiland
dat eerst ongder waeter gezet most worre, deur waeter uut
de kreeke, die d'r langs liep, te pompe. Mar dat beteekende
dat 't al 'n paer daege fliengk mos vrieze om de kae dicht te
krieche. D'r was 'n koek en zóópietent anweezich.
25
Nieuwjaarskaart
Van onze Walcherse vaste I
inzender van de vragen- 1 f
lijsten, de heer Barents I
uut Beekerkeontvingen
we een prachtige Nieuw
jaarskaart die we graag
doorgeven aan onze le
zers. Het is een juweeltje.
Op het dak zit een jonge
tjes met een bord waarop
we lezen: Gelukkig
Nieuwjaar. Rechts neemt
een meisje huilend af
scheid van het oude jaar.
Aan de andere kant staat
d'r ouder zusje, ook in
klederdracht en die kondigt stralend het nieuwe jaar aan.
tuw& i
mmi
