Midden in die striege winter mos ik opkomme voor de
militaire dienst bie de Geneeskundige Troepe in Amers
foort. D'r was toen zoon grööte lichting dat d'r te weinich
kleeding en schoeijsel was en ik noch drie weeke op mien
gevoerde bromfietslaerze geloape haw!
Leo Huijsen
Bruine bonen
In de vorige Nehalennia schreef Gerard van de Velde over
de bruine bonen. Hierop reageerde Roger Blaakman met
de volgende aanvulling.
De bonen zijn weer van het land af. Zelden zie je ze nog
staan op ruiters. Je ziet dan wel de bonen maar niet de
ruiter.
Hoe ziet zon ruiter er eigenlijk uit De jeugd zal het niet
weten. Gelukkig zijn er nog boeren die dat willen uitleg
gen.
Een ruiter is een steunwerk van houten ronde palen met
een diameter van 6,5 a 7 cm. Met drie palen met een leng
te van zon 220 cm wordt een piramide opgezet.
Deze drie palen worden van boven zgn. los-vast met el
kaar verbonden met dik ijzerdraad, 6 mm. De palen kun
nen dus wat meedraaien.
In elk van deze drie palen zit op een hoogte van ca. 60 cm
een lus, een oog, van eveneens dik ijzerdraad. In dit oog
worden, horizontaal rondom de piramide, twee houten
ronde palen gestoken. De 60 cm hoogte is nodig omdat de
wind onder de ruiter door moet gaan voor het drogen van
de bonen.
De derde paal rust op de twee andere palen.
Deze drie palen hebben een lengte van zon 250 cm. Ze
steken dus wat buiten de piramidevorm van de ruiter uit.
Reden: op de drie hoeken wordt gestart met het optassen
van de ruiter. Dit kunnen bonen zijn. Maar ook hooi.
De ruiterpalen worden gemaakt van geriefhout. Vaak ook
dennen- of sparrenhout. Wel moet de bast van deze tak
ken worden verwijderd.
De boer heeft de ruiters maar een paar weken op het jaar
nodig. Het grootste gedeelte van het jaar liggen of staan ze,
lekker droog, in het waogenuus.
Met het grote risico dat er mieter in komt. Daarom worden
de palen van de ruiters door de boer behandeld met petro
leum.
Je kan dat ook zien. De palen van de ruiters zijn altijd wat
donker gekleurd.
Het opbouwen, tasten, van een ruiter is niet makkelijk en
moet voorzichtig gebeuren. "Korte" bonen zijn moeilijker
te tasten dan "lange bonen" aldus de boer.
Verhalen en gedichten
Strao
't Was maendag acht weken vó Paese in dust straofeêst
op Renisse. De fanfare ao de paeren op'aeld an de rand
van 't durp, was bie de burhemeêster 'n gosjepietertje gae
aele, ao daenae nog drie rondjes om de kaarke geloape
(aomè traditie) in noe konde de muzekanten 't café op 't
durpsplein binnehae. Ik was blie dat ik kon gae zitte, want
't was vreêd koud, ik ao gewoon stieve witte viengers van
de kouwe. n Konjakje was gauw ebrocht in dae knapte
ik wè van op. Das meêstentieds mit 'n konjakje wè, weet
je. Twint dat ik mit wat muzekanten an 'n taefeltje zat te
praeten was Nelis, de post, an dn toag an't fluusteren mit
'n paer trommelaers, Nelis was dat ok. 'n Menuutje laeter
stapte Merien, de caféouwer, die zó druk was as n kraoie
mit 'n poter, nae mien toe mit 'n blad vol in zette zes glaes-
jes konjak vó mien op de taefel. Ik was eêl verbaesd in dee
'n bitje bedienkelijk kieke, want ik was agheêl nie gewoon
Nehalennia - voorjaar 2022 - nr. 215
om zóvee te drienken. Gelokkig waere de trommelaers,
die bie dn toag in 'n deuk laehe, nae 'n paer menuten an
't ossen in kon ik onhemaarkt n vol glas naer n taefelge-
noót schuve in 'n leehen trugneme in vó mien neerzette.
Zó stienge tot groóte verbaezieng van de trommelaers nae
'n stuitje zes leehe glaezen in 'n mooie aolve cirkel vó m'n
neuze. Ik zag d'r ok agheêl nie rood uut. Dat konde ze nie
behriepe. Op 't kleine teneêl stienge nog wat muzekanten
dr besten te doen in de gelagkaemer was noe 'n ossende
zeê van ziengende maansen. 't Krootje op 't teneêl wier
aolsma kleiner, want taalkes dee d'r eêne z'n instrement
opbaarhe in nam daenae 'n duuk in 't deinende gewoel.
Ik dee dae nie an mee, 't feêst nog n stuitje an'ezie in
gieng toe rechtop naer uus. Toe dat Nelis naer uus gieng
liep 'n eêl wat minder rechte. Ie stapte op zn brommer in
ree nog a sliengerend weg richtieng de vrouwe in d'r lek
kere soep. Laeter è'k bord dat 'n bie Jaontje eêmae uut de
koers is erocht in over d'n tuun (heg) is edukeld. De post
wier diensdag wè wat laeter ebrocht. Ma iedrendeen eit'r
vee leut om aod, want mit strao mag je je vó eêne keer in 't
jaer te buten gae.
Henk Blom, Renesse
De strontvliehe en 't lieveheersbêêsje
Rieks Veenster
cJie stienkt nae poep', 't Lieveheersbêêsje ael minachtend
z'n neuze op. Ajje 't nie bevalt dan gae je mar ergens an
ders lóópe 'k Ebbe evenvee recht van bestaen as joe', ant
woord de strontvliehe fenienig.
Tk' merkt 't lieveheersbêêsje'óóg'artig op, 'ik bin heilig,
want ik bin nae Onze Lieven "Eêre vernoemd. Daebie
steekt 'n parmantig êên van z'n róóie schildjes omoog, zo
dat de strontvliehe nog beter de zwarte stippels kan zien.
"Eigen'andig deur Um geschilderd, zei m'n moeder. En
dan za"kje nog es wat vertelle, strontvliehe Eêns op 'n
dag dan komt die Onze Lieven Eêre nae 't gróóte bos om
dieren uut te kiezen. Die magge mee Um mee nae 'n plek
ke, die a zo móói is, dae kun je allêên mar van dróóme..
Ons, as lieveheersbêêsjes bin noe al uutgekoze"
'Zei je moeder'.
'Toevallig wel, ja'.
'Of a dat 'n excuus is om je n'eige boven anderen verheve te
voelen. Lae me nie lache', schampt de strontvliehe, 'En jie
gelóóft dat?'
'Waerom nie? Baet et nie dan schaedt et nie. Daenaest, 't ei
zo z'n voordêêlen. Respect bievoorbeeld. 't Dwieng respect
af'.
'Gelóóve is nie aoltied in je voordêêl. Neem noe de bid-
sprienk'aene. Die gelóóft 'eilig in zelfopofferieng ten gunste
van z'n naegeslacht. Ik mot nog zien dat jie je n'eige nae
'n stevige vriepartij deur je liefhebbende wederhelft laet
opvrete. En wat a die stront betreft, ik vind 't verrukkelijk
ruuke en bovendien gebruuk ik 't allêên om eiers in te
leggen. Mocht je soms dienke dak er van ete voegt de
strontvliehe d'r mee opgetrokke neuze an toe terwiel at-
tén z'n kop schudt. Trouwens jie ruukt overigens nergens
nae. Da 's nog vee minder.'
Voila', 't lieveheersbêêsje vindt 't nóódzaekelijk af en toe 'n
woordje Frans te praeten. D'r mag absoluut gêên twuufel
bestaen over z'n eruditie.
'Huh
'Voila. Das Frans, ma da gae zo'n simpele strontvliehe as
joe boven d'r pette'
De strontvliehe is 't gekat zat. 'Wat eit dat bêêst 'n kouwe
kak', dienk ze Mar in plek daevan zei ze 'Piss of', en
steekt bie wieze van ondersteuning d'r lienker middelpóót
om'óóg.
'Pardon', 't Lieveheersbêêsje verstieft van zulk bruut taelge-
bruuk. Zoiets ei nog nóóit iemand tegen z'n durve zegge.
'Je verstae me toch wè of eijje soms shit in je 'n óóren? Das
Engels, mar voor zo'n schijnheilig bêêst as jie waerschien-
lijk vee te platvloers. Ik magge dan in joe óógen 'n éénvou
dige strontvliehe weze, a 't mot kan 'k óók diere woorden
gebruuke, ee
O.kiek es mama, 'n kepoentje, lief, ee
Deur aol 't gebekvecht ei de strontvliehe 't gevaer nie an
zien komme. Twee monsterlijke klauwen slute ze bienae.in
a ze inêêns 'n veranderienge van luchtdruk waerneemt. As
'n speer vlieg z'op. Mar voor het lieveheersbêêsje, dat a vee
minder rap is dan de strontvliehe, komt de waerschuwing
te laete. Zonder pardon wordt 'n óóg boven de strontvliehe
uutgetild om vervolgens neergelaete te worre in 'n glaeze
pot. Mee verse takjes liguster, zo a de strontvliehe ziet deur
't glas.
'Halleluja' óór ze 't óógverhevene lieveheersbêêsje deur de
gaeten in 't deksel zienge, 'Halleluja'.
De strontvliehe lacht in d'r vuusje. 'Soms', dienk ze is 't 'n
gróót voordêêl mar 'n simpele vliehe te wezen. En dan nog
êên die a nae stront ruukt ok. Kennelijk wekt dat afschrik
wekkend genogt om nie as bezienswaerdigheid in 'n glaze
pot te eindigen.
Vol leedvermaek vliegt de strontvliehe nae d'n êêste d'n
besten werreme koeievlaai om te doen waer a ze 'n onbe-
schriefelijke behoefte an eit, naemelijk goddeloos lekker
eiers legge.
Moraal: religie is nie an strontvliehen besteed.
Vertaling in het Thools dialect door Jaap Murre van een
fabel uit het boek 21 Beestige morabels, geschreven door
Rieks Veenker en uitgeven bij Palmslag.
27
Mijn ouders op de iesbaen op 't Oostervoorgors in Meneerse.
Op deze manier worden de ruiters vakkundig opgezet. Met één
poot naar het zuidwesten.
