m
A
Nehalennia zomer 2022 - nr. 216
Uusje
Henk Blom
Dialect, Renesse
Koningsschiete
Bertus Limonard
Bertus Limonard, s Heerenhoek januari 1997
22
23
groot of, waer netuurlijk aomè groente in verbouwd wier.
Ma ’t mooiste was an ’t aande van ’t of; daer was n breêd
waeter wat bie de polder oorde. Ome Piet ao dae n vlon
dertje emaekt in aalken dag gieng n daer mit n eihenhe-
maekten engel visse. ’t Was gewoon n stok mit n snoertje
in n aekje. ’t Was nie moelijk om vis te vangen, want d’r
zat eêl vee voorn in de ’’binnenboezem”.
Ome Piet vond ’t wè best as ik daer ok gieng visse, ma ie
zei dr bie dat ik de vis nie an de katte mocht gee, want die
was a te dikke. Noe, ik daer genote, want de voorn wou
wè biete van ’t stikje brood dat an dn aek zat. Eêne keer
aelde ik te vroeg op, de vis zat nog nie vast genocht an dn
aek in viel spartelend op ’t vlondertje. D’r zat n groot gat
in ’t out in daer zoud’n in verdwene weze, ma wat dienk
je? De katte, die aolsma verlangend achter mien ezeten ao
nam n sprong in aod n toch te pakken. Daer was ome Piet
nie blie mee. Ie mopperde iets wat of ik nie kon verstae,
want ie sprak West-Fries dialect. In daenae gieng ‘n ’t uus
je binne waer ik neffen zat in eihenlijk nie opemorken ao.
Ik behreep pas wat ’t was toe dat ’t neffen mien dee plonze.
Ik vertaalde ’t an mien vaoder, die d’r om most lache.
Vroeher aod’n daer ok dikkels op ezete. In as de boezem
dichtevroze was krope d’r wè s eenden onder ’t uusje. Dan
deeje ze eêl boos kwaeke as ’t spul op ulder kop trechte
kwam. Ik vond ‘t ’n prachtig ver’ael, dat weet ik nog wè.
De bekende dialectschrijver en voordrachtskunstenaar
Bertus Limonard (1922-2001) liet een omvangrijk oeuvre
na. Dat werd gebundeld in Bertus Limonard vertelt. Hier
volgt een verhaal, getiteld Koningsschiete.
Noe a de zummer wee ankomt, bin de schutters ok awee
ielke Zondag in de weer onder de stinge, d'r clublokaal stit
nessen dat van de duuvemelkers. Ik zitte di zo noe en dan
's zondagsmirr’gs wè 's an têefel en dan komme de verha
len los, en die bin d'r mè zat. Ofgelope Zondag nog zatte
me te próoten over het koningsschieten, dat is óoltied nog
a een 'eele behankenisse. Zo kwamme me an 't verhaal van
Pier van Ille.
Het was die Zondag dróoge mè di ooj't dan ok óol mie
'ehad, 't waaiden as de pest, je kun wè zegge 'a 't sturmden.
Afijn me zatte dien achtermirr'g in 't café van Wullempje
Westdurp, want dat was tegenover de stingeweie toen en
d'r wier vergaderd of a 't wè deur most gêe. A je deur 't
rêem ni buuten keek, zag je 'oe a de stinge zo noe en dan
flienk stoeng te bewegen, 't was net as of de prange een
bitje los stoeng. Het bestuur 'iew vol dat 't onverstandig
zou weze om noe mie zukken weer te geschieten, mè we
wazze d'r óol voe 'ekomme en nêe vee genouwoer gawe ze
toch toe en ze zeie: "Prombeert 't dan mè".
En di goenge me dan: van den diek of, over het planke-
bruggetje op de weie. Mie vee dol en moeite me de stinge
omlêege 'edêe en de veugels op de prange 'ezet en an 't
schieten an.
Ik mó toegeve: 't was eigenlijk gin doen, de prange stoeng
te wiegen as een zatte vent, mè me zeie onder mekare:
"Dan wiege me mè een bitje mee." De pielen vloge deur de
wind soms olferwege de Riekebuurte mè d'r most en zou
een koning komme. De mirr'g vorderden a en d'r was nog
gin pluumpje ni omlêege 'ekomme.
Op 't eigenste moment komt 'r een vlêege wind, de prange
komt schuin voorover, m'n piele slit 'r overdwas in en ge
looft 't nie, mè 't is echt waer, ie neemt drie kleintjes mee,
een kalle en d'n 'oofdveugel.
Eerlijk 'ezeid 'ou ik wè van sterke verhalen, mè d'n dezen
vind ik toch nog a straf.
Op die meniere bin ik toen koning 'eworre.
Noe jie en dan ik wee."
"Ik za joe is vertelle" zei Pier "'oevee geluk a je soms mot
in 't leven. Het is awee éel wat jaeren 'elee da me koningg-
schieten zouen'ouwe. Noe bin ik nie één van de beste, dat
è'k ok nooit 'ewist mè ja je doe mee want 't is een machtig
mooie sport.
Naschrift
Precies een week later komt een goede kennis van me
langs. Hij heeft een tasje bij zich en daaruit haalt hij een
verrekijker tevoorschijn. “Die is voor jou,” zegt ie met een
smile op z'n gezicht. “Dan kan je onmiddellijk zien of het
kauwtjes of leien zijn...”
buurte. “Kauwen joengen,” zegt de buurman as tie ze
naokiekt, “kauwen, da's bucht. A je nie oppast dan zit eêl
je schouwe vol.” En daor 'ei tie gliek in.
Schuin tegenover m'n voordeure zaoten d'r een paor jaor
geleejen ook 's kauwen in de schouwe. Die zitten altied
en êêuwig in de schouwe ee? Nóóit nie onder de pannen.
Nêê, dao zitten de mussen en op den 'oek van 't dek dao
kan je sprêêuwen vinnen. Ook nie lekker oor. Vooral as
je mee joengen zitten. Dan vliegen ze af en an. Mee fre-
ten nao 't nist en mee zakjes stront kommen ze vanonder
de 'oekpanne nao buuten. En nao 'n paor meter vliegen,
laoten ze dat zakje vallen en poefie... Weer een strepe op
't dek van 'n auto die dao geparkeerd staot. Jao, da doen
sprêêuwen.
Mao kauwen in je schouwe, dat is wat anders ee. Wa kan
je an doen? 'n Kapje over je pupe zetten. Mao dienk dan
nog mao nie, dat je d'r van af bin. Bel nêê. Ze zitten net zó
lange an dat iesderdraod te muggelen tot er een bitje be
weging in komt. Dan gaon ze vèder tot er 'n gaotje, komt
en dan begint de fêêste. Van hot en her kommen ze mee
takjes aangevlogen. De nistbouw is begonnen. Je zou d'r
kolendamp deu kriegen, ee? Dat lees je toch dikkels in de
kranten, nie waor?
Vorige weeke bie da schóne weer stoengen me dus weer
even wat te praoten. De rabarber stoeng op 't punt om uut
te kommen. De grond begon a lekker te bleuzen. En dan
is 't verleidelijk om wat mee de kapper an 't wérk te gaon.
“De grond is daorom nog vee te nat joeng,” zegt de buur
man binst a tie naor 'uus gaot. “Me gaon om de kost,” oor
'k 'em nog net zeggen.
En wat doe je dan? Toch maor een paor kappen in de
grond doen. Mao toch te nat, ee. Sjuust.
Toen 's middags, deu de polder fietsende, zag ik dat de
buuzen in 't land nog 'n bitje liepen. Van dat 'elder waoter
druppelende d'r uut. En ook in de slóóten. Bienao nie te
glóóven joeng, zó prachtig 'elder, 't Dee me dienken an
vroeger, toen d'r visjes in die slóóten zwommen. En sal-
lemanders en kikkervisjes. Mao noe niks van dat alles.
Allêêne mao elder waoter. Ik zag makkelijk de bom van
de slóóte. En wat slierten van kroos, Ik kon noe makkelijk
zien nao welke kant 't waoter stróómende. 'n Prachtig
schóón gezicht, 'n Vêêrtig meter vèder lag t'r een toenke
over de slóóte. Zeker die zwaore sturm van een paor we
ken geleejen nie overleefd,” schiet 't deu m'n 'óófd.
As 'k even laoter terug 't durp in kom fietsen, kiek ik on
willekeurig nao de toren en zien 'k dat 'r 'n paor leien van
gevlogen ziin. 'k Staon d'r even mee studie nao te kieken
als d'r 'n mannetje naost me kom staon. Ik vertel 'm over
die drie leien en die kiekt ook 's. “Bel nêê,” zegt ie, “niks
mee die leien. Da liekent mao zó. 't Bin 'n paor kauwen,
joengen.”
’t Is a eêl lank elee, ik was nog ma ’n klein vintje in we
gienge eêmae naer femielje in Oosthuizen. Dat leit in
Noord-Holland in mien vaoder kwam uut Midden-
Beemster, dust zodoende. Ome Piet in tante Trijntje waere
oud, ma ze woonde nog in ’n klein uusje mit daer achter ’n
Op d'n duur bin me in 't kot eest mè is wat gedrienke en
een 'ard ei gepakke, 't was nog een geluk a 't nie regenden
en a me 's goed keeke, leek 't wè of a de wind wat an 't
ofnemen was, de wazze werentig ogenblikken da 't bienêe
stille was.
Me bin wee geschiete en Keesje Bats óo geluk, 't was een
ogenblik stille en ie 'êelden een kalle d'r of, Rinus Priem
pakt'n 2 kleintjes en toen was ik an de burte. Ik weet nog
da'k docht: Kwa, ik gêe 't gewoon mè prombere, Ik legge
an en ik mikten op d'n 'oofdveugel, ik trokke m'n booge
toet an 't ende en ik litte m'n piele los.
Foto: Henk Blom.
A
