Smeltvisse
o
Zö'n tweê'onderdvuuftig jaer geleë nam
de 'smeltvisserie' een belangrieke plekke in
in de Walcherse broödwinnienge. Smelt is
een zandspierienge; slank en langgerekt,
een soort korte paelienk mee een spitse
snuit, taemelijk vee kleine graetjes en een
bitje gronderige smaeke.
Een ideaal bakvisje om een bitje variatie te
briengen in 't kaerige menu. Mae dat was
't nie alleên. De vangstmethode was ook
biezonder, wan de vis wier nie an land
gebrocht deu vissers, mae deu boeren.
Bie afgaend waeter graeft de smelt een
tunneltje onder 't zand an de rand van 't
waeter om op z'n gemak te wachten toet
de zeê wl terugkomt. Op dat moment
kwaeme de boeren over de dunen mee t'r
paeren vo de ploeg. Op de laogwaeterlijn
liete ze de ploeg zakke en trokke diepe
sporen in 't natte zand. Daèbie wier de
smelt bovengewoeld en kon simpel opge-
raept ore en in een baolzak gedae. Zö kon
er in tied van een paer uren een aordige
vangst an verse visjes ge'oest ore. En as de
vangst goed geweest was dan 'oorde dae
natuurlijk ook een borrel bie.
In een acte die dateert uut 1755 oort
meldienge gemaekt van de verkoop van
een 'ofsteê die dienst dee as pleisterplekke
vo de smeltvissers. 't Cafeetje 'eêtte 't
'Oute Kraentje en lag in de buurte van de
butenplekke 't 'Uus ten Dune in
Oóskappel. De acte beschrieft 't as 'een
plaisante en wel ter plaats en nering gele
gen herberg met 2 gemet en 274 roeden
weiland'.
Dat weiland was natuurlijk een ideale
plekke vo de smeltvissers om d'r paerd
weg te zetten. Ook toen a was 't bliekbaer
handig om een parkeerplekke te 'ebben
vo je klandizie.
As ik dat zö leze krieg ik een 'eêl sterk
beeld op m'n geêstesooge van de grove
boereknollen, graezend in de weie, nog
dampend van de inspanniengen.
Verweerde boerekoppen as op de teke-
niengen van Chris Ludekuze, sterke vera-
elen vertellend an een smerige toog, stien-
kend nae vis en slurpend an borrels. Ik
waene m'n eige in een stil 'oekje van de
bar, kiekend nae onze voorvaders, luuste-
rend nae 't archaïsche zeêuws, proberend
om nie op te vaallen en daedeu 't plaetje
te verstoren. In m'n 'arte weet ik dat 't
verre van idyllisch was, wan ze waere
aerm en kwaeme waerschienlijk strontla
zer us thuus, d'r inkomsten verzope en
geên eten op taefel.
Mae ik begriepe ook wè dat je af en toe
j'n ellende vergete wil, ook in dat opzicht
is er weinig veranderd. In een liedboekje
uut dien tied staet 't Lied van de smelt:
Maar wij hebben smelt genoeg
Haal uit, haal uit die ploeg
Brengt de paarden aan de wagen
Straks na 't houten kraantje toe
'Oe mooi en gezellig of 't er misschien
ook was, de smeltvisserie brocht bliekbaer
nie genoeg op om de kastelein an 't werk
te 'ouwen en 't cafeetje gieng failliet. Op
een veilienge brocht 't 88,15 op. Zö'n
veertig jaer laeter, in 1796 gieng 't wl op
de flesse en wier 't geslote. Jaeren laeter
wier 't afgebroke en verdween ieder spoor,
't Zou 'onderzeventig jaer dure vo iemand
wl genoeg moed verzaemeld ao om op
dezelfde plekke een 'erberge te beginnen.
Deze keer bleek 't cafeetje wè levensvat-
baer te zien; 't bestaet nog aoltied. Ik bin
d'r gebore en d'r ruum dertig jaer
geweund.
Noe nummer o
0c
