BriefTn den Duuster
't Afgelope jaer zette Piet Korteknie uut Kats 't toneelstuk 'Brief
in schemer' van Herman Heijermans om in t Noord-Bevelands
dialect. Deze 'Oogstmaandschets in één bedrijf' wier deur Heijer
mans geschreve in augustus 1914, naer anleiding van 't begin van
den oorlog die laeter de 'Grote Oorlog en nog laeter den Eerste
Wereldoorlog' genoemd zou ore. In deze eênakter vinde me
Heijermans z'n verbittering en vertwufeling over dit gebeuren
terug in de woorden van een blinde moeder, die an de plaetselijke
schoolmeester een brief dicteert, bestemd vo d r zeune die gemo
biliseerd is.
't Toneêlstuk wier, in de deur Piet Korteknie vertaelde versie, deur
de Katse amateurtoneêlverêniging 'Commedia della Mare' in
januari 2001 op de planken gebrocht in een regie van Jan
Schuurman Hess. De rollen in 'Brief in den duuster' wiere
gespeeld door Coby Peeters en Piet Korteknie.
De tekst die 'ier volgt, is saemengesteld uut een antal monologen
van de blinde moeder.
'Wat is 't toch stille, zo stille, 't Is asof d'r geên bómen en geên
struken ml binne. Zö stille bin de blaeren nog nooit gewist.
Vroeger om dezen tied, at 't duuster wier, 'oorde je de veugels nog
wè 's en liepe d'r nog wè 's ménsen over de wegt. Geên méns,
geên méns.
Lieven 'Eer, 'k nooit geklaegd, ok nie, toen a 'k zelf niks mi
kon, toen a 'k moste lere tèlle van de stoel 'ier naè de deure daè
en toen a 'k an den aerm van m'n zeune voo de tweêde keer van
m'n leven moste lere lópe... Ik bin nie opstandig gewist, toen a je
wou da 'k ofscheid nam van aolle dingen die a 'k van kinds of
gekend ao: van 't land mee de beêsten, van 't groen en de wolken,
van de zonne en de maene en de sterren... In m n eentje k s
nachts wè 's ligge schreêuwe en dikkels droomden k dan, da k
wee wakker zou ore mee een ander teken van den dag dan t ge-
kraoi van den 'aene.
Mae a 'k dan m'n 'anden om m'n biebel sloeg, zö a 'k noe doeë,
en a 'k dan docht an de woorden die a 'k as kind gelezen ao, dan
docht ik: jie eit 't zö dikkels van mien in 't donker g'ore: 't Is aol
lemaele goed, 't mö aollemaele zö weze, m'n niks te vraegen en
me motte nie aolles wille wete en nie zömae een bitje zitte
schreêuwe en verwènse... 'Ier was ik - ier was m n zeune. D r
kwam een vrouwe bie en een kind, en alleên a deu t geluud van
de stemmen was 'k wee zö blieë, net of a 't aoltied zo gewist was.
En noe, noe...
Ik vraege waè a 't aollemaele voo nodig is en waerom a den Eere
z'n stemme nie laet 'ore. Mensen die as mensen doódschiete,
mensen die a lieke op den 'Eere. 'Oe is t meugelijk - oe mag t?...
Je docht, da 't nie ml bestong, da je kinders allênig nog in dienst
moste uut geweunte... Ja, dat doch je... Dat docht k...
En noe ineêns een onweer, dat a aolles in den brand steekt. Ik
zou m'n ogen wè open wille snokke, 'k zou d r m n naegels we in
wille slae, 'k zou nog even - a was 't 't uure van m'n dood - a zou
'k 't motte bekppe mee m'n lesten aesem, aolles wille zieë om te
weten, eên ogenblik te weten, wat at er gebeurd is en wat at er
Noe nummer 11
