Gedraoi
Notitie
n.a.v. de brief van de Nederlandse Taalunie dd 6/11/2000 over de
erkenning van het Zeeuws, door DrJ.P. Zwemer, 21/11/2000
Algemene opmerkingen
Daar het Algemeen Secretariaat van de Nederlandse Taalunie zich ervan
bewust blijkt te zijn dat er "tal van criteria" een rol spelen bij het bepalen
van de grens tussen dialect en zelfstandige taal, maar desondanks niet de
criteria uit het Europees Handvest van Streektalen en Talen van
Minderheden toepast, doch in feite de eigen criteria als uitgangspunt
gebruikt, komt de bewijsvoering van het Secretariaat niet sterk over.
De Taalunie schrijft onderaan de brief: 'Naast taalkundige criteria zoals
verwantschap en verschil met omliggende variëteiten en met de
standaardtaal spelen immers ook sociologische, psychologische en
taalpolitieke factoren een rol'. Die opmerking is dan ook irrelevant. Dat
geldt ook voor de opmerking over het Letzeburgs, dat als voorbeeld
wordt genoemd van een dialect dat door een 'taalpolitieke wilsdaad'
een taal is geworden.
Het lijkt er overigens op dat de Taalunie de erkenning van het Letzeburgs
wel kan goedkeuren - al wordt dat niet met zoveel woorden gezegd.
Waarom die van het Zeeuws dan niet? Omdat in dat geval geen sprake
zou zijn van een 'taalpolitieke wilsdaad'? Maar het is nu juist de Taalunie
die probeert een taalpolitieke wilsdaad over de erkenning van het
Zeeuws in de wielen te rijden. Dat is dan een heel kromme redenering -
om niet te zeggen: een cirkelredenering. Als lichaam dat taalpolitieke
wilsdaden wenst te beïnvloeden, kan men zelf geen visie uitdragen
waarin het al dan niet aanwezig zijn van een positieve 'taalpolitieke
wilsdaad' als criterium voor erkenning geldt.
In de brief staat verder te lezen: 'De inschatting van de Taalunie is dat in
de wetenschappelijke literatuur, zowel de diachrone als de synchrone, en
in het maatschappelijk discours als geheel, het Zeeuws zoals alle andere
regiolecten, in hoofdzaak als een variëteit van het Nederlands is
beschouwd'. Dat beroep leidt slechts de aandacht af van het enige
relevante criterium: namelijk of het Zeeuws volgens de condities die het
Europees Handvest stelt, erkend kan worden. Hetzelfde geldt voor de
zinsnede 'Het Nederlands vatten wij op als een koepelbenaming voor de
dialecten die van oudsher in ons taalgebied gesproken worden'. In het
Handvest is slechts sprake van de te erkennen streektaal en van de
officiële taal van het land.
Hetzelfde geldt eveneens voor de opmerking 'Dit criterium lijkt ons ten
onrechte het begrip 'Nederlands' te verengen tot of op zijn minst in een
vaste relatie te brengen met de Nederlandse standaardtaal'. Daar wordt
'het Nederlands' weer uitgespeeld tegenover de standaardtaal.
Het argument dat de Taalunie ook noemt, namelijk dat 'Diets' al vroeg
werd gebruikt als overkoepelende term voor 'het Nederlands', wordt
weerlegd door het bekende citaat van Van Maerlant, waarin sprake is
I noe nummer 13
