Els Verdurmen
(IJzendijke):
'Het waren juist de
vrouwen die altijd
probeerden de zaak
draaiende te houden.'
8 maart, Internationale Vrouwendag;
'Vrouwenstrijd in crisistijd.'
3
Crisis
Jeugdbeweging
Vrede
MIDDELBURG: Vanaf 10.00 uur zijn er
activiteiten in Vrouwenkaffee 'Trui' in de
Kerksteeg. Om 14.00 uur spreekt Andrée van
Es of een van haar vertegenwoordigsters over
het thema 'Vrouwenstrijd in crisistijd' en er
zijn optredens van De Lange Janna's en de
vrouwen van Walg. 's Avonds treden
Natascha Emanuels en Sara Schriever op.
ZIERIKZEE: Vanaf 14.00 uur is er openhuis
in het pand van de Stichting Vrouwenemanci
patie in de Visstraat, met informatiestand
over het motto 'vrouwen maken werk van
werk'. Er zijn broodjes en soep en
mogelijkheden tot creativiteit. Om 20.30 uur
treedt de Middelburgse theatergroep Zilt op
met het stuk 'Maandverband en andere blues'.
Daarna is er feest.
THOLEN: Om 13.30 uur worden de
activiteiten in het REC aan de Molenvlietse-
dijk officieel geopend. Tot 17.00 uur en van
19.00 tot 22.00 uur zijn er allerlei activiteiten,
er staan stands en er worden drie films
gedraaid: 'Wit is de kleur van de verliezer',
'Als je met een boer getrouwd bent' en
'Ouders, kind, ziekenhuis.'
BRESKENS: Van West-Zeeuws Vlaanderen
is alleen bekend dat Vrouwen voor Vrede een
koffie-ochtend houdt bij Nel Vermeulen,
Derde Zandstraat 5 in Breskens.
TERNEUZEN: Door de wat late organisatie
is van Terneuzen alleen bekend dat er
activiteiten worden gehouden in
Vrouwentrefpunt 'Joke' in de binnenstad.
OOST-SOUBURG: Om 11 uur begint het
feest feest in wijkcentrum De Schuur met een
internationale culinaire dag. Tot 15 uur laten
vrouwen uit verschillende landen proeven van
zelf gemaakte hapjes. Er is kinderopvang. Om
15 uur draait de film 'An unmarried woman'
en om 20 uur speelt theatergroep 'Baobab' het
stuk 'grendels'.
GOES: Vrouwenkaffee Jet in de Zusterstraat
is vanaf 14.00 uur open. Door gebrek aan geld
zijn er weinig activiteiten, 's Avonds vanaf
20.00 uur speelt wel toneelgroep Jet een paar
stukjes over vrouwenzaken, afgewisseld met
muziek.
dat een partij als het CDA zichzelf christelijk
noemt. Het wordt hoog tijd dat links zich gaat
bundelen en de rechtse partijen de wind uit de
zeilen haalt.'
Uiteindelijk belanden we bij de achtste maart,
sinds 1910 de Internationale Vrouwendag. Het
thema is dit jaar 'Vrouwenstrijd in crisistijd.'
Volgens Els hebben met name vrouwen last van de
crisis hoewel ze wel haar vraagtekens zet bij de
ernst ervan. 'Het is natuurlijk afschuwelijk dat er
zoveel werklozen zijn, maar dat is een kwestie van
slecht beleid. Wanneer het werk beter verdeeld zou
worden was er minder werkloosheid. Er is nu geen
armoede, zoals voor de oorlog. Iedereen en dan in
de laatste plaats de minima moet wat teruggaan.
Maar we hebben nu dus wel met die werkloosheid
te maken. Daaruit komt een ander soort armoede
voort, een geestelijke armoede. Het zijn met name
jongeren en vrouwen die geen werk meer kunnen
krijgen. En het probleem van vrouwen die een
werkloze man en kinderen rond hebben lopen is
natuurlijk enorm. Ze moet dan én de emoties van
haar gezinsleden opvangen én het huishouden
draaiend houden.
Al heeft Els weinig tijd om alle vrouwenboeken te
lezen die ze heeft aangeschaft citeert ze tot slot Etty
Hillesum uit Dagboek '41-'43:
Het wezen van de vrouw zoekt de man,
mensheid aan wie ze al haar kennis, warmte,
liefde, scheppend vermogen geven kan. Ze
zou 'de mensheid' voorrang moeten geven,
maar dat verkracht haar.
Vrouwenvraagstuk: We moeten nog geboren
worden als mens. Er ligt hier een grote taak
voor de vrouw.
JANNA VAN VEEN
Ze heeft nog geen tijd gehad om het verhaal in
Vrij Nederland te lezen over de ommezwaai
van Germaine Greer, maar is zeker
gëintresseerd in de motieven die deze
voorvechtster van de sexuele revolutie zover
brachten dat ze op haar schreden terugkeerde.
'Ik heb me wel eens geërgerd aan die sexuele
revolutie. Je moet sexualiteit niet scheiden
van intimiteit. Maar het is wel goed, dat die
ergste bekrompenheid ten aanzien van
sexualteit voorbij is. Iedereen heeft recht op
een eigen sexueel leven.
Els Verdurmen-Van de Poele werd bijna
zestig jaar geleden geboren in het Zeeuws-
Vlaamse St. Jansteen. Vijfentwintig jaar
geleden, vijf jaar na haar huwelijk, verhuisde
Els naar IJzendijke. Van de zes kinderen die
uit het huwelijk werden geboren is er nog één
thuis. Sinds in 1978, de VOS-cursussen ook
tot IJzendijke doordrongen, houdt Els
Verdurmen zich actief bezig met de
vrouwenbeweging. 'Ik ben me eigenlijk altijd
bewust geweest van de onrechtvaardigheden
in de maatschapij. Ik heb vaak onrechtvaar
digheid meegemaakt in mijn eigen leven,
bijvoorbeeld in de kerk, tijdens de oorlog, en
op mijn werk.'
Op haar veertiende begon Els te werken in een
Hulster sokkenfabriek.
We hebben veel armoede gekend. Gelukkig heb
ik altijd van mijn ouders te horen gekregen dat
mensen die arm zijn niet minder zijn.' Voor en
tijdens de oorlog volgde Els twee opleidingen; een
huishoudelijke en een opleiding sociale gezinszorg.
Na die laatste opleiding kwam ze intern in een
tehuis met cathechisten. Vandaar uit werd ze naar
gezinnen gestuurd die om wat voor reden dan ook
een gezinsverzorgster nodig hadden.
'In dat werk heb ik veel geleerd. Vooral de kracht
die vrouwen opbrachten in tijden van armoede
maakte grote indruk op me. Het waren juist de
vrouwen die altijd probeerden de boel draaiende te
houden. Ik ben bij een gezin in dienst geweest waar
pas een kindje was gestorven. Vlak nadat ze het
droevige nieuws had gehoord ging de moeder naar
de keuken om te koken. Ik snapte toen niet dat ze
dat zomaar kon. Nu wel. Ze moest weer gewoon
verder met de andere kinderen.'
De kerk, het katholicisme, neemt een belangrijke
plaats in, in het leven van de Zeeuws-Vlaamse. In
haar jeugd was ze actief lid van de Vrouwelijke
Katholieke Arbeiders Jeugd. Ze bezocht voor het
bisdom Breda alle afdelingen in Zeeuws-Vlaande
ren als afgevaardigde. De slogan 'eerst zien,dan
In de jaren zestig zocht Els meer contact met
andere vrouwen. 'Mijn kinderen werden een voor
een pubers. Ze kregen heel andere ideeën dan wij.
Vaak zei ik nee tegen ze maar ze deden toch
gewoon waar ze zin in hadden. Eigenlijk waren
mijn man en ik maar trouwe volgelingen van kerk
en maatschappij. Maar vooral door het verzet van
die kinderen kregen we zelf ook een steeds
meer kritische kijk op de samenleving. Over die
problemen met de kinderen heb ik toen veel met
andere vrouwen gepraat.
Nadat Els in 1978 zelf een VOS-cursus volgde
besloot ze ook andere vrouwen die kans te geven en
werd na een opleiding VOS-begeleidster. Ze is nu
afgevaardigde van West-Zeeuws-Vlaanderen in
het Provindiaal Overleg VOS, zit in de redactie van
'Wakkere Neeltje' (een blad voor ex-VOS
cursisten) en is zeer actief in Vrouwen voor Vrede
West Zeeuws Vlaanderen. 'De Vrouwen voor
Vrede-groep is voor mij nu wel het belangrijkste.
Het is niet zo 'n grote groep maar wel erg actief.
Volgens mij zouden met name vrouwen veel
kunnen doen aan de beangstigende situatie waarin
we verzeild zijn geraakt. We moeten dan ook daar
zien te komen waarde beslissingen vallen. Alleen is
het moeilijk voor een vrouw in een hoge positie om
het vrouw-zijn te bewaren.'
Wanneer er wordt gevraagd wat 'vrouw-zijn'
precies inhoudt aarzelt ze even. Na wat wikken en
wegen: 'Je moet het zo zien. Vrouwen hebben heel
andere capaciteiten dan mannen. Mannen zijn
kortzichtiger, bijvoorbeeld wanneer het om
kernwapens gaat. Ze zien daar geen gevaar in maar
zijn alleen bezig om er met zoveel mogelijk
technische snufjes verbeteringen in aan te brengen.
Vrouwen zijn zorgend. En dan niet alleen voor het
eigen gezinnetje maar desnoods voor de hele
wereld.
Van kernwapens naar partijpolitiek is niet zo'n
grote stap. Els, zelf PPR-stemster en practiserend
Katholiek: 'Het is werkelijk meer dan afschuwelijk
oordelen, en dan pas handelen' die de VKAJ hoog
hield hanteert ze ook nu nog vaak in haar dagelijks
leven. Jaarlijks komen de vriendinnen van de
VKAJ bij elkaar.En allemaal nog even strijdbaar'
voegt Els daar aan toe. Haar man kende ze van de
jeugdbeweging maar trouwen deed ze pas jaren
later. 'Eigenlijk ben ik getrouwd om zelfstandig te
kunnen zijn. Ik vond het dan ook heerlijk om voor
mezelf te zorgen. De kinderen kwamen en werden
goed ontvangen en ik had het goed met mijn man
getroffen. Toch voelde ik op een gegeven moment
een gemis aan contacten.'Na even het
vrouwenteken op haar borst te hebben aangeroerd
vervolgt ze: 'Weet je, het moederschap werd zo
geromantiseerd in die tijd. Je kreeg het soms toch
een beetje benauwd.'