41 Is een koehandel;
je koopt gewoon de schuur op,
mét de beesten die erin staan
WILDE ARTS JAN FORTRIE:
nr 3:4 april 1984. Oplage: 2100 exemplaren. Uitgave: Stichting Nieuw Zeeland, postbus 276, 4330 AG Middelburg.
Gespreks-patienten
Onverantwoord
Mensen-handel
Drie jaar geleden besloot Jan Fortrie om
zich als huisarts in Heinkenszand te
vestigen. Hij wist, dat er een huisartsen
praktijk was, maar met 4200 inwoners was
er in het dorp best plaats voor een tweede.
Bovendien wilde Jan, ondanks z 'n
principiële voorkeur voor vrije vestigingen,
best z 'n collega een schadevergoeding per
patient betalen. Maar het overleg liep vast,
met als gevolg dat Fortrie zich toch vestigde,
maar geen cent betaalde aan zittende collega
Hij begon gewoon bij 'AF', met nul
patiënten dus.
Nu, driejaar later, doet Conny Miermans al n
half jaar samen met hem de praktijk. En hoewel
ze het niet breed hebben, kunnen ze lachend
vertellen over hun bestaan als 'vrije huis-arts'.
Want die vestiging werd een succes, ondanks de
gigantische tegenwerking van de verzamelde
huisartsen van de Zak van Zuid-Beveland.
Jan: Ik kende het dorp al, toen ik er begon, want
ik had er stage gelopen en Mattie, m' n vrouw was
er wijkverpleegster geweest. Ik had een 'open
huis' georganiseerd en toen ik 's morgens bij de
praktijk kwam, stond er al n boeket bloemen
achter de regenput met een briefje: 'Veel succes!'
Een paar patiënten'. Dat waren de eersten, die
zich -met bloemstuk- als patient aanmeldden.
Nou, 's avonds stond de hele praktijk stampvol
bloemen. En bovendien had ik meteen allemaal
vrijwilligsters, die -bij toerbeurt- assistente
wilden zijn voor me. Want ik had die eerste tijd
natuurlijk geen geld om 'n assistente te betalen.
Ja, het was hartverwarmend, zoals de mensen
-Mattie en vrienden- me geholpen hebben toen.
NZ: Jij bent voor kleine praktijken?
Jan: Ja, ik heb de ervaring datje zelden diagnoses
mist door gebrek aan ervaring (te kleine
praktijk), maar wel door gebrek aan tijd (te grote
praktijk). Dan komen de mensen in ziekenhuizen
terecht waar het hele scala van therapeutische
maatregelen op ze wordt losgelaten, terwijl het
vaak niet nodig was geweest als de huisarts eerder
had ingegrepen, 'n Grote praktijk pakt dus ook
duurder uit; ze verwijzen ook sneller.
Conny: En er worden daar veel meer pillen
voorgeschreven.
Jan: Als je ziet hoe dat bij ons gaat, wat Conny
met gespreks-patienten doet, dat kunnen ze in' n
grote praktijk niet waarmaken.
Conny: Dan komt er iemand bij me met
maagpijn, chroniese hoofdpijn en 'n slechte
darmfunktie, maar zegt toch dat er geen
problemen zijn. Nou, ik kan voor alledrie binnen
vijf minuten 'n medicijn voorschrijven. Maar
daar los je niks mee op, want zulke klachten zijn
In februari van dit jaar gebeurde het nog tijdens
een hoorzitting in Scherpenisse (met 1300
inwoners de kleinste kern van Tholen). Een hele
rij inwoners riep om een eigen dokter op het
dorp, maar de aanwezige autoriteiten konden
slechts meedelen, dat als de gevestigde
huisartsen van het eiland het niet wensten,
Scherpenisse geen eigen dokter zou krijgen.
Daar kon noch de gemeenteraad noch het
ziekenfonds iets aan veranderen.
In Graauw in Oost-Zeeuws-Vlaanderen werd
in oktober '83 nog pijnlijker duidelijk, hoeveel
macht huisartsen hebben en hoe weinig
patiënten te vertellen hebben. Huisarts Max
Tolsma begon in Graauw een zogenaamde
'vrije' of'wilde' vestiging, omdat het dorp geen
eigen dokter had. Prompt startten gevestigde
collega's uit aanpalende dorpen, verenigd in de
plaatselijke Huisartsen Vereniging een proce
dure tegen hem bij de Commissie Rechtspraak
van de Landelijke Huisartsen Vereniging. En
die besliste dat Tolsma meteen moest stoppen
als arts in Graauw. Tolsma had de pech, dat hij
lid was van de LH V en zich dus aan de uitspraak
moest houden. Maar hij was het totaal oneens
met de argumentatie, dat er voor hem geen
patiënten zouden zijn. Met 1500 patiënten zou
hij tevreden zijn.
Helaas is de door de LHV gehanteerde norm
(die binnenkort zelfs wet wordt) 2600 patiënten
per arts. Anders verdienen ze te weinig. Maar
dat betekent, dat er vijfhonderd huisartsen in
Nederland werkloos blijven rondlopen; huis
artsen die de gemeenschap aan opleidingskos-
ten gemiddeld 'n half miljoen per persoon
gekost hebben. Huisartsen, die hard nodig zijn
om de overbelaste praktijken van gevestigde
collega 's te verlichten. Daar zouden de
patiënten in elk geval voordeel bij hebben,
evenals de ziekenfondsen. Maar aan de
patiënten wordt nooit iets gevraagd. Die
worden slechts verkocht: bij overname van een
huisartsen-praktijk levert elke patient circa 90
gulden op.
Een zieke situatie, die slechts op twee
plaatsen in Zeeland doorbroken is met een
suksesvolle 'vrije vestiging': door Bouwense en
Stutterheim op Walcheren en door Fortrie en
Miermans op Zuid Beveland. Om aan te tonen,
dat niet alle artsen in de eerste plaats aan hun
portefeuille denken en pas lang daarna aan het
patiëntenbelang, hierbij het verhaal van een
vrije vestiging in Heinkenszand.
De gewestelijk Anbo-voorzitster J.
riep dhr. Van Ast ook dp tot actie nl
in verband met zijn klacht, dat
Scherpenisse nog steeds geen ei
gen huisarts heeft. "Je moet nie*
onder elkaar blijv^"ffloppèren,
maar naar dè gemeente gaan en
als je -t via de instanties niet voor
elkaar krijgt, dan maar via een
ongebruikelijke manier. Dan ga je
r. maar bij de artsen op de stoep
sfaaö'^zei mevr. Apon.
Vjaïl Ast wees erop dat St. Maar-
Vtansdijk twee huisartsen hepft en
S^JeheFpcnjfcse fkéflt»,
"^andere ThootSë huisartsen niet
meewerken voor de weekendre
geling! lukt 't niet om in Scherpe-
nisse een eigen dokter te krijgen.
Raadslid meyr. J,M. Deurloo-van
Broekhoven zei dat de wens bij de
gemeente bekend is, maar de be
reidwilligheid moet van de artsen
zelf komen. Dhr. van Osta van het
MZB liet weten, dat het zieken
fonds er niets aan kan doen. "Het etnc
is vrijblijvend."
1Eendracht bode 9-2-' 84
VOOi
wil
99 van de 100 keer van psychiese aard. Nou, ik
probeer die klachten naar boven te halen; ze
krijgen gewoon geen medicijn van me. Ik praat
met ze. Dat kost me twee uur en het kost hst
ziekenfonds géén pillen. Maar 't ziekenfonds
betaalt mij hetzelfde bedrag, wat ik ook doe.
Jan: Voor' n fondspatiënt krijgje als huisarts-met
apotheek zo 'n 120 gulden per jaar. Of zo 'n
patient nou nooit komt of veertig keer.
NZ: Hoeveel patiënten hebben jullie ondertus
sen?
Jan: Dat vertel ik liever niet in dit stadium; maar
het gaat goed.
NZ: Hoeveel patiënten per arts is volgens jou
ideaal?
Jan: Voor je ervaring heb je nu eenmaal een
behoorlijke hoeveelheid patiënten nodig, maar
1500 voor een solistenpraktijk vind ik toch wel
het maximum. En als het om het geld gaat, dan
ben ik met veel minder al tevreden.
Conny: Maar nu we de week verdelen (we werken
allebei n halve en om de beurt het weekeinde)
kunnen we wel 1800 tot 2000 patiënten aan.
Jan: Toen ik stage liep heb ik -in Zeeland
praktijken van wel 3000 patiënten gedaan. Dan
raffel je ze gewoon af. Als ze dan weer
terugkwamen kregen ze weer 'n ander zootje
tabletten, hè. Ja, je hebt in Zeeland huisartsen die
in hun eentje ruim vierduizend patiënten hebben,
hoor!
NZ: Maar dat is toch onverantwoord?
Jan: Dat is heel onverantwoord in mijn
ogenvolledig onverantwoord.
NZ: Maar het bestaat.
Jan: Ja, daar gaan ze nu iets aan doen. Als die
nieuwe wet er is mogen artsen, die boven de 2600
zitten geen nieuwe patiënten meer aannemen. Ja,
wel de babies, die geboren worden bij hun
patiënten.
Conny: Dus voor zo' n arts van 4000 op 2600 zit,
dat duurt 10 jaar!
NZ: De meeste huisartsen verdienen te veel.
Conny: De meesten zitten met enorme overna
mekosten, de 'goodwill'. Als je als jong arts 'n
praktijk wil overnemen moet je per patient 'n
bedrag betalen aan de verdwijnende arts, meestal
90% van z'n bruto-jaarsalaris. Dat stamt nog uit
de tijd, dat artsen geen pensioen hadden. Nu
krijgen ze allebei: pensioen, plus een enorm
bedrag aan goodwill. Dat moeten de jongeren
betalen. Tenzij ze zich vrij vestigen.
NZ: Dat is een zieke situatie, met die
overnamekosten.
Jan: 't Meest fnuikende vind ik dat mensen
gewoon verkocht worden. En hoe gaat het dan?
Je bent 20 jaar geleden als huisarts begonnen op
n dorp met 2000 inwoners en dat dorp is gegroeid
tot 3500. Dan verkoop je je handel op basis van
3500. Maar dat is helemaal geen goodwill, want
die mensen konden nergens anders heen. Die
1500 mensen heb je er gratis bij gekregen en die
verkoop je dan aan je opvolger voor twee ton!
NZ: Je zou die goodwill moeten afschaffen.
Conny: Ja, het rijk zou mensen, die nu zwaar
zitten omdat ze hoge kosten hebben, moeten
schadeloosstellen. Maar het LVH heeft het bij het
invoeren van de pensioenen laten liggen, dus het
enige wat overblijft is het nationaliseren van de
gezondheidszorg.
NZ: Daar ben je voor?
Conny: Dat vind ik prima: alle artsen in
loondienst. Dan kun je de praktijken verkleinen
en kunnen alle werkloze artsen aan de slag en is er
meer tijd voor de patient.
NZ: Jullie zijn principieel voor vrije vestiging in
de bestaande situatie?
Jan: Ja, het is de enige zuivere manier om je te
vestigen. Maar omdat ik veel weerstand
verwachtte toen ik hier begon, heb ik m' n collega
(die net de oude praktijk had overgenomen en
dus alle inwoners van Heinkenszand had
'gekocht') aangeboden om 'n vergoeding per
patient te geven.
NZ: Hoeveel kost'n patient, die je overneemt van
n collega?
Conny: Dat komt op circa 90 gulden.
NZ: Dat wou jij dus betalen?
Jan: Nou, iets minder, maar dat overleg liep vast
Lees verder op pag. 2