i
Zeeland kijkt
niet verder
dan Borssele
Nog groter
06k 3ooo JAKH JV
GÉUPEN AL
3
Gevolgen
HIEUW ZEELAND
Foto: Harke Romsigt
DOEL HEEFT
DE GROOTSTE
Op 18 april tekenden de Belgische
en de Franse regering een kontrakt
voor samenwerking bij de bouw
van twee Franse kerncentrales in
Chooz bij de Belgisch-Franse
grens en één kerncentrale in Doel,
op een steenworp afstand van de
Zeeuws-vlaamse grens. Maar ook
vlakbij de wereldhaven Antwerpen
enbij Woensdrecht: een der
eerste doelen van de Russen bij een
Derde Wereldoorlog.
De kerncentrale waar nu een
kontrakt voor getekend is, wordt
de vijfde die in Doel zal verrijzen
en mogelijk de grootste ter wereld,
n.l. 1700 Megawatt.
Even heeft het er op geleken, dat de
centrale er (onder invloed van o.a.
protesten uit België en Nederland,
maar vooral onder druk van concur
rent-kerncentrale-bouwer Westing-
house) niet zou komen.
Intussen is duidelijk geworden dat er
sinds februari 83, toen de onderhande
lingen over het kontrakt officieel
werden gestopt, in het geheim toch
verder is gesproken tussen België en
Frankrijk. Dat de Belgische staatsse
cretaris voor energiezaken, Etienne
Knoops, daarbij een rol heeft gespeeld,
lijkt wel zeker. Hij immers heeft privé-
belangen in de noodlijdende Waalse
staalindustrie, die heel wat franken
kan verdienen aan het kontrakt,
waarin bepaald is, dat de Fransen de
centrales zullen bouwen.
De gevolgen van het kontrakt voor
Nederland zijn, dat er wéér een
kerncentrale vlakbij de grens wordt ge
bouwd, met alle risiko's voor (vooral)
Zeeland en West-Brabant. Ten tweede
betekent de bouw in Chooz, dat er
twee centrales extra hun (radioaktief
vervuild) afvalwater op de Maas gaan
lozen. De Maas, waar circa 3 miljoen
mensen hun drinkwater uit krijgen.
Vooral het lozen van tritium in de
rivier (een radioaktieve stof, die
praktisch niet uit het water te halen is)
betekent gevaar voor de volksgezond
heid. Niet voor niets protesteerden de
Belgische en Nederlandse waterlei
dingbedrijven tegen het kontrakt.
En de Zeeuwse overheid? Liet die een
fel protest horen tegen de bouw van
nog weer een gigantische kerncentrale
in een toch al zo riskant hoekje vlakbij
de Zeeuwsvlaamse grens? Nee, de
Zeeuwse bestuurders hadden kenne
lijk wel wat belangrijkers aan hun
hoofd dan zoiets triviaals als weer 'n
kerncentrale bij Doel
En de Nederlandse overheid juicht in
feite het kontrakt toe. Want in dat
kontrakt is ook een gegarandeerde
aanvoer van voldoende Maaswater
naar Nederland geregeld.
De vaste Kamercommissie voor Eko-
nomische Zaken was al in mei '81
gewaarschuwd, dat Doel-5 er dreigde
te komen. In talrijke brieven heeft de
Werkgroep Kernenergie Zeeuws-
Vlaanderen daarop gewezen (en op ne
ven-ontwikkelingen, zoals de nieuwe
hoogspanningsleiding Doel-Rilland
voor de levering van atoomstroom uit
Frankrijk -en eventueel België- aan
Nederland). En wat deed de commissie
In feite niets!
En dan de anti-kernenergiebeweging.
Die heeft zich steeds gericht op Bors
sele, Dodewaard, Kalkar en Urenco.
En als de jongste berichten kloppen,
dat Van Aardenne deze zomer met een
plan voor een of meer nieuwe kerncen
trales gaat komen, zal dat opnieuw de
aandacht krijgen. Terecht natuurlijk.
Maar Doel bleef altijd vrijwel buiten
het blikveld van de AKB. En groeit
één, twee, drie, vier,vijf kerncen
trales op een hoop, een monstrueus
gezwel vlakbij de grens.
Nóg staat Doel-5 er niet, nóg is het
bouwterrein leeg en zijn er geen
dranghekken. Maar als het ergens
nodig is om als antikernbeweging in
aktie te komen, dan is het wel daar, in
dat linke hoekje tussen Antwerpen en
Woensdrecht.
TOINE HUIJSMANS
'Ik zin om joe is goed voe je
donder te schoppen.
Dreigend torende de man boven
me uit.
Een vijftiger met een wilde grijze
baard, omgeven door een meute
kinderen.
Ik lag in m'n nakie aan het ouwe
strandje van Borssele, vlak voor
de kerncentrale.
Weggedoken in een duinpan, in
een vrijwel verlaten omgeving.
Even tevoren was ik opgeschrikt
door gegiechel van kinderen die
blijkbaar in de duintjes speelden
en mij daar ontdekt hadden.
Af en toe zag ik een hoofd boven
een duintop verschijnen en weer
wegduiken.
Ik schonk er geen aandacht aan
en zakte langzaam weg in een
weldadige loomheid.
Het geluid van de kinderstem
men verdween naar de achter
grond en de wereld was weer van
mij alleen.
'Een naekte vent Nou,dan
zumme is gaen kieke want dat zie
je nie elke dag.
De man kwam met een horde
kinderen de duinpan inlopen en
bleef op een afstand van een
meter of drie van me vandaan
staan.
Hij monsterde me een tijdje en ik
bleef zwijgend liggen.
De kinderen bekeken me met
opgewonden verlegenheid.
'Kiek noe goed guusjes', zei de
man op mij wijzend.
'Dat is noe wee zo'n
mannetje watta dienkt attun
aoles mè mag.
In plekke van attun ni zun
vriendjes in Walchere git
komt um ier de zaek ok a
verzieke.
Ik zin om joe is goed
voe je donder te schoppen.
Dan zulle je billetjes nog wè
rooier worre as dazzu a bin.'
Ik zuchtte diep en met een
gelaten schouderophalen
draaide ik me om en ging op m n
buik liggen.
'Ie geefter nog gin sodemieter
om ok, zie je dat?'
schreeuwde hij woedend naar
de kinderen.
Deze stonden een beetje te
schutteren, keken van de man
naar mij en terug en tenslotte zei
een van hen: 'Kom nou
maar mee.
Laat hem maar liggen, dan gaan
we weer spelen.
Joelend kropen ze het duin op
en verdwenen over de top.
De man bleef nog even staan.
'Joe krieg ik nog wè', zei hij met
dreigend opgeheven vinger.
'Jie bin nog nie bie me klaer.'
In zichzelf vloekend verdween
hij langs dezelfde weg als
de kinderen.
De rust keerde weer.
Ik maakte me verder niet druk
om deze malloot.
Domheid is ook een gave Gods.
Tien minuten later was hij
weer terug, nu vergezeld van
drie kinderen.
'Lig je d'r noe nog?
Zou je nie is opdondere?'
schreeuwde hij met overslaande
stem.
Een kille woede steeg in me op.
Ik kwam overeind, ging voor
hem staan en zei zo beheerst
mogelijk:
'Meneer, wilt U alstublieft
oplazeren. Het strand is hier vijf
kilometer lang.
Ga ergens anders spelen met
uw kinderen en laat me met rust.'
Een van die jongetjes die vol
ontzag had staan kijken
riep plotseling, op mij wijzend:
'Kiek Piet, die van um is nog
groter as die van joe.'
De man raakte zichtbaar in
verwarring.
Hij maakte een gebaar alsof
hij het kind het zwijgen wilde
opleggen.
Mijn woede werd nog ietsje
groter.
Het begon me duidelijk te
worden, wat zich hier afspeelde.
'Doet deze meneer weieens leuke
spelletjes met jullie?'
vroeg ik het ventje wat zojuist
de opmerking had gemaakt.
'Ou je smoel', schreeuwde de
man onbeheerst angstig.
Wild gebarend joeg hij de
kinderen het duin over en ging
er zelf struikelend achteraan.
Ik keek ze na vanaf de duintop
en zag het groepje snel de dijk
overgaan.
Een koude windvlaag deed me
even huiveren.
Zwijgend kleedde ik me aan en
liep in gedachten het strand af.
De zomer moest nog beginnen.
RAATS
Tekening: Joop Dam
,k/
(ZVit-Vl*) êN
ua^fpui japuiui 'uaiao^f japuiui :3uisso|do 0Q
