DAGBOEK
van
een
totaalweigeraar (2)
Het is gebruikelijk dat totaalwei
geraars een jaar gevangenisstraf
krijgen opgelegd. Een Arnhemse
rechter verraste vriend en vijand
met veroordelingen tot een half
jaar. De Middelburgse totaalwei-
geraar Eelco Haak kon daar enige
moed uit putten. Maar, de
auditeur-militair ging in beroep
en het resultaat was dat het Hoog
Militair Gerechtshof in Den Haag
de straffen weer naar een jaar
tilde. Het beroep van Eelco
diende woensdag 12 september.
De uitspraak volgt doorgaans
enkele weken later, maar het ligt
niet voor de hand dat hij zijn straf
verminderd zal zien. Het betekent
dat Eelco voorlopig zijn dagen
nog in de Middelburgse gevange
nis moet doorbrengen: radio's
en teevees op de holle gang, af en
toe een electrische bel als een
zoemende mug, de voetstappen
en het sleutelgerinkel van een
bewaker, opengaande deur: laat
ste ronde!'
Het tweede en laatste deel van zijn
dagboek van een totaalweigeraar.
Zondag 5 augustus
Alles is nog in rust binnen de muren. Buiten
klinkt het klokkengelui van de zondag, onder
m'n raam vogelgekwetter. Straks om 11.00
wordt ook het Huis van Bewaring wakker
met het tweewekelijks platenverzoekpro-
gramma 'Behind closed doors'. Het is wel een
leuk idee: de bezoekers kunnen de platen
aanvragen.
Ik kreeg gisteren een brief van iemand die een
jongen kent die dolgraag beroepsmilitair wil
worden, maar is afgekeurd. En dat terwijl ik
juist niet wil, wat de staat een dikkeƒ300,- per
dag kost. Of het niet beter was de
dienstplicht af te schaffen en een beroepsleger
in te stellen. Liefhebbers genoeg. Ik ben het
daar natuurlijk niet mee eens: een beroeps
leger is minstens zo 'n gevaar voor de
samenleving als een leger dat bestaat bij de
gratie van een dienstplicht. Het is wel
typerend voor de manier waarop veel mensen
denken: hoe kun je het iedereen zo goed
mogelijk naar de zin maken zonder de
bestaande machtsverhoudingen te verande
ren. Het komt waarschijnlijk voort uit de
gedachte: 'een leger is er nu eenmaal en zal er
altijd wel zijn.' Maar toch bestaat heel die
bewapeningswedloop bij de gratie van
mensenwerk, dus kan het ook anders. Ik weet
ook wel dat ontwapenen risico's met zich
meebrengt, maar een voortdurende dreiging
van een kernoorlog maakt mensen psychisch
kapot, heeft invloed op de hele denkwereld
van mensen. Kerncentrales: net zoiets. Een
jongen vroeg me of dat geen machteloos
gevoel geeft: gevangen zitten, terwijl er
plannen ontvouwd worden voorde bouw van
vier nieuwe kerncentrales. De BMD en het
afvalprobleem blijken ineens niet meer mee te
tellen. Natuurlijk voel ik me machteloos,
maar buiten even goed: mensen zitten
psychisch gevangen in systemen die niet meer
kontroleerbaar zijn.
12.00. Mijn etenspannetje met warm eten
maar weer eens laten staan. Niet dat het eten
hier niet lekker is, maar wie heeft er om 12.00
nou honger als-ie om 10.30 ontbeten heeft?
Door veel eten en weinig lichaamsbeweging
raak je helemaal loom. Misschien is dat ook
wel een beetje de bedoeling: de mensen rustig
houden. Het verbaasde me ook hoeveel
mensen hjer pillen slikken. Dat is het weren
van het humane gevangenissysteem: mensen
worden apatisch gemaakt Het doet me een
beetje denken aan de kunstmatige samenle
ving in Brave New World: een wereld van
tranquillizers, fast-food, video's en sexbla-
den. Het is een merkwaardige kronkel van
het systeem dat werkelijke menselijke behoef
ten van minder belang zijn: sociaal kontakt,
privacy, afwisseling, liefde.
Vanmiddag een vredig tafereeltje op de met
zon overgoten binnenplaats, iedereen rustig
keuvelend. Je zou je eerder op een
plaatselijke padvindersbijeenkomst wanen,
dan tussen kriminelen in een Huis van
Bewaring. Het zijn dan ook gewone mensen.
Het enige verschil met 'gewone' burgers is dat
ze op een ongeoorloofde manier het
verlangen naar een burgelijk bestaan trach
ten te bevredigen.
M'n omgang met de medebewoners is dan
ook vrij normaal. Met de één kun je beter
opschieten dan met de ander. Verder bestaat
er een bepaald soort solidariteit omdat je
samen opgesloten zit.
Maar met mijn interesses val ik nogal buiten
het kuituurpatroon. Ik ben niet zo geïnteres
seerd in allerlei verhalen over justitie,
gevangenissen, snelle auto 's of lekkere
wijven. Het is natuurlijk niet verwonderlijk
dat er in een mannengemeenschap veel over
vrouwen gepraat wordt, maar de manier
waarop is wel erg eenzijdig. Echt vertrouwen
bestaat er niet, maar in het gekanker op
bewakers is iedereen solidair.
Bewakers. Misschien zou ik 'bewaarders' of
'penitentiaire inrichtingswerkers' zeggen
moeten, maar het woord 'bewaker' drukt het
beste hun funktie uit. Ik neem het ze niet echt
kwalijk dat ze me insluiten, maar iedere
avond als m' n celdeur in het slot valt, geeft
dat een zekere spanning. De omgang is een