WÊÊÊÊÊÊm
Oosterscheldedagen: tienduizenden bezoekers
daar elk jaar een zwemwedstrijd. Frank
Puylaert, die er als gemeentelijke genees
heer optrad, moest het water keuren voor
de zwemronde. 'Zo kreeg ik natuurlijk
prachtig materiaal in handen. Eindelijk had
ik zwart op wit dat het kanaal flink
verontreinigd was. Gent loosde alle riool
water zo in het kanaal, voor een deel nog
steeds trouwens. Maar 'n kanaal kun je niet
dempen. Dus hebben we 'n rioolpijp, die
vuil water van Zelzathe in de Canisvliet
loosde, gedempt op een zaterdagavond.
Met hondervijftig zandzakken. Dat was een
vrolijke toestand toen. Met een hele stoet
kinderen, spandoeken en muziek gingen we
naar de Canisvliet om die pijp dicht te
gooien, 't Heeft de Canisvliet in elk geval
van de ondergang gered.'
Akties voor verbetering van het kanaalwa
ter leverden minder op. 'We namen
monsters uit het kanaal en brachten die
naar het laboratorium met de boodschap: 't
is urine die op onrechtmatigheden moet
worden gekontroleerd. Nou, daar kwam
wat uit! Het aantal bacteriën beljep tien tot
de zesde. Het water was levensgevaarlijk
voor de gezondheid.
De t.v. besteedde er aandacht aan,
gedeputeerde staten kwam kijken, Belgi
sche bestuurders. Er werden allerlei belof
ten gedaan en op ministerieel niveau werd
overeen gekomen dat er rioolzuiveringen
moesten komen. Er werd niet alleen
afgesproken wanneer, ha ha! 't Is nu twaalf,
dertien jaar later en de Belgen lozen nog
steeds even hard. Het water is weinig
verbeterd, alleen stinkt 't niet meer zo. Aan
de Nederlandse kant is veel meer aan de
waterkwaliteit gedaan.'
De band met de milieubeweging heeft
Puylaert inmiddels afgekapt, "t Is nu een
zure FNV-club. Misschien van de zure
regen, 't Is allemaal één kant opgegaan, ze
eindigen steevast in een ofandere bananem
republiek in Zuid-Amerika. Dat akties
zoveel weerklank bij de bevolking onder
vonden, had een duidelijke oorzaak. De
industrieën mochten van de overheid
vrijwel ongelimiteerd lucht, bodem en
water verontreinigen. Iedereen met een
klein beetje reukvermogen en een klein
beetje licht in z'n ogen kon dat konstateren.
De natuur kwam in een brede belangstelling
te staan. 'Tien, vijftien jaar geleden
gebeurde er op milieugebied niets, toen was
't voldoende om het probleem aan de orde
te stellen', merkt Jan de Vries terecht op.
Tweeënhalf jaar geleden begon hij als
beroepskracht bij het Zeeuws Coördinatie
orgaan en vanaf 1985 is hij de baas bij de
Zeeuwse Milieufederatie. Jan de Vries is
bioloog, zoals ook een aantal bestuursleden
van wat straks milieufederatie heet bioloog
is. De milieustrijd is een strijd voor
deskundigen geworden. Niet zo gek overi
gens. Sinds de eerste spontane akties is er
veel veranderd. Er is een serie milieuwetten
tot stand gekomen, gemeenten en provin
cies werken met milieudeskundigen en zelfs
milieu-afdelingen, Rijkswaterstaat laat zijn
plannen de Deltadienst in Middelburg
passeren voor een milieudeskundig advies
en zelfs bedrijven als Hoechst en Péchiney
hebben een milieu-expert in dienst geno
men. Dit is allemaal onder druk van
aktiegroepen tot stand gekomen. Maar,
naarmate er meer wetten kwamen werd de
milieustrijd ingewikkelder en verminderden
de spontane akties. De milieu-afdelingen
van gemeenten, provincie en rijk begonnen
dikke rapporten af te leveren, waarin alle
gevaren voor de natuurlijke omgeving van
een of ander voornemen worden gewogen.
Je moet over aardig wat vrije tijd
beschikken om dat allemaal te kunnen
blijven volgen. Hans Bannink is een van de
heel weinige vrijwilligers die dat zijn blijven
doen. Het meeste werk wordt nu echter
gedaan door beroepsmensen. 'Je moet wel
op de hoogte zijn, wil je een rol spelen',
verklaart Jan de Vries. 'Een voorbeeld. De
LPG. Na jaren van onderzoeken en
beweringen over het al of niet veilige
vervoer van LPG over de Westerschelde
doet de overheid een onderzoek. Het
resuktaat is een rapport van zo'n twintig
centimeter dik dat meldt dat transport van
LPG over de Westerschelde gewoon kan. 't
Heeft dan geen zin meer te blijven beweren
dat 't niet kan. Of die konklusie nu juist of
onjuist is, in zo'n geval blijft de milieubewe
ging het antwoord gewoon schuldig.'
Het verklaart de betrekkelijke stilte die er
op het milieufront is ontstaan. De mensen
hebben ook zoveel milieu te verstouwen
gekregen dat ze er murw door werden. Zelfs
VMZ, bepaald geen aktiegroep en meereen
papieren strijder, had in de beginjaren felle
discussies met bestuurders in volle zalen.
Nu zouden dat soort dingen niet meer
gebeuren', meent Bannink. 'De overheid is
de milieubeweging veel serieuzer gaan
nemen.'
Het hangt er dan toch maar van af om welke
club het gaat. Het Rijn Schelde Instituut in
Middelburg, dat toch vooral met argumen
ten en wetenschappelijke onderbouwde
rapporten komt om veranderingen ten
gunste van het milieu af te dwingen, krijgt
bij de overheid weinig gehoor. En als het om
blokkade-akties gaat, zoals die van BAN
(Breek Atoomketen Nederland) en Stop
Borssele bij de kerncentrale, laat de
overheid zijn grote tanden zien. Gedepu
teerde Wim Don, officier van Justitie Hage
en burgemeester van den Heuvel wisten dat
de demonstranten allemaal geweldloos
wilden opereren, en hadden de M.E.
gewoon opdracht kunnen geven ze weg te
slepen. Niettemin kwamen er gummiknup
pels en honden aan te pas. De Zeeuwse
Milieufederatie zal dit soort akties nooit
kunnen opzetten, want dan is het onmiddel
lijk gedaan met de subsidie. 'Wie zijn billen
brandt moet op de blaren zitten', zou Don
zeggen, zoals hij ook tegen de demonstran
ten had gezegd.
In hoeverre belemmert de afhankelijkheid
van de subsidiegever, de provincie, nou het
handelen van de federatie? 'Nou.bij akties
wel. Maar manifestaties en demonstraties
kunnen we zeker organiseren', vindt Jan de
Vries. 'Maar zakelijk. Niet, zoals De
Gouden Delta deed, op de man spelen. En
je moet binnen de marges van de wet
blijven, dat is logisch. Je loopt daardoor
ook het risico van zelfcensuur, datje ruim
vervolg op pag. 16) 7
