Eindelijk iets goeds op de televisie
druiï
0STALG
8
Meer in dingen dan in raensen
Hartjes
Vluchtig
Conceptuele kunst
ANDREJ
-fji
0LEG
[ANA GIORDANO
IVAN GONCHAROV
'ÏXLAA^I Icotrosvi*'
DISTRICTS-
MEDEWERKER(STER)
NIEUW ZEELAND
S 191 BRT tt P 191
1 sep. 12:00:00
1 sep12:0000
Tussen de vele kramen van uitgevers die op
Poetry International in Rotterdam hun
dichtwaar onder de aandacht van het
publiek brachten, straalde het nieuwste
literaire periodiek van Nederland een zacht
groen licht uit. TTL, een initiatief van
Zeeuwen en Vlamingen, presenteerde zich
daar voor het eerst met teksten, zoals het
nevenstaand gedicht van J. Bernlef.
In het mei-nummer maakte Nieuw Zeeland
al melding van de komst van een nieuw
literair periodiek dat via Teletekst op het
Belgische en Nederlandse scherm te zien zal
zijn. Met een subsidie van 20.000 gulden van
het ministerie van WVC mag TTL een jaar
proefdraaien, te beginnen op zaterdag 1
september.
J. Bernlef
Omdat de dood in mensen huist
de buitenkant van dingen is
kan V alleen in dingen leven zien
Hun stug en tegendraads bestaan
hun onverminderd staren in het zicht
van de mij toegemeten jaren
Daarom zie ik meer in dingen dan in
mensen
die ene mens die in mij groeit
in richting en in zwijgen naar hen toe.
uit: Winterwegen
Amsterdam 1983
NOS tt
TTL 1 s een n euw 1 11 er ai r M HM I
periodiek dat dagelijks
verschijnt op teletekst. I
Het periodiek kan zeer snel inspelen op
actuele ontwiH elingen in de nederlands
tal ïqe literatuur.
De inhoud is veelzijdig:
gedichten en lorte prozateksten
fragmenten uit toneel- en fïlm-
scenarïo's
korte besprekingen van literaire
tij dschr1f ten
literair nieuws, polemieken
experimenten
O
TTL verschijnt in een verschillende
vorm op NOS (p. 411) en BRT (p. 191).
Voor wie de beide zenders kan ontvangen,
is het dus altijd de moeite waard om
eens om te schakelen.
Dat het beeldscherm bij de overdracht van
informatie via Viditel en Teletekst een zeer
belangrijke rol zal gaan spelen is duidelijk, in
feite is het al een belangrijke overbrenger van
informatie. Het idee om kunst via het scherm bij
de mensen thuis te brengen is afkomstig van Teun
de Lange, ex-redactielid van het Zeeuwse literaire
tijdschrift Slib.
De afspraak is vóór de laatste poëzie-avond in
Rotterdam met de redactie van TTL de
mogelijkheden van het nieuwe medium wat uit te
diepen. Twee Belgische redactieleden komen
echter pas opdagen als de avond al een heel eind is
gevorderd en de schrijver dezes suf is gedicht over
de liefde, want daar ging het over, een avond lang
(er werden vooral borstjes zacht gestreeld en de
Doelen was volgeplakt met zoetkleurige papieren
hartjes). In afwachting van dit zoete geweld en
beide Belgen nemen TTL-redactieleden Frans
van Dixhoorn en Teun de Lange de honneurs
waar. De eerste is redactielid van het Zeeuwse
literaire tijdschrift Slib, Teun de Lange is daar
juist uitgestapt.
Wat betekent TTL?
'Dat mag iedereen zelf weten', komt Teun de
Lange. 'Je zou kunnen zeggen Teletekst literair,
maar dat hoeft niet. Het is gewoon TTL. In de
computerwereld is TTL een bepaald type
schakeling: transistor, transistor, logic. Zo zijn
we op de naam gekomen. De t.l. van het koele
licht trekt ons ook wel.'
Het brengen van literaire teksten is het
belangrijkst. Daarnaast zorgt de redactie voor
berichtgeving over literaire gebeurtenissen, zoals
het uitkomen van boeken, de toekenning van
prijzen en ander nieuws. Het ziet er naar uit dat
het scherm voornamelijk met poëzie zal worden
gevuld. Voorlopig hebben Hugo Claus, J.
Bernlef, Leo Herberghs, Toon Tellegen, Martin
Rijks, Herman de Coning, Peter Nijmeijer, Erika
Dedinsky en Simon Vinkenoog al laten weten wel
mee te willen werken. De redactie heeft ook een
aantal prozaschrijvers benaderd, maar hun
medewerking is nog niet zeker.
De leveranciers van teksten zullen't kort moeten
houden, want het scherm kan niet meer dan 40
tekens per regel hebben en 24 regels per scherm.
Teun de Lange noemt het een flinke technische
beperking. Het is ook een vluchtig medium. Een
dichtbundel heb je een levenlang in de kast staan,
een TTL-gedicht bestaat maar een dag en maakt
dan weer plaats voor een ander.
'Daar staat tegenover dat uitgeven op papier lang
duurt, maanden', zegt Teun de Lange. 'De
wachttijden bij TTL zijn stukken korter. Die
vluchtigheid zou je misschien juist kunnen
gebruiken, benadrukken. Uitgevers zien het dan
ook niet als concurrentie, maar meer als een
aanvulling.' Frans van Dixhoorn: 'Het is
bijvoorbeeld onze bedoeling, als er een dichtbun
del uitkomt, de dichter te vragen welke gedichten
hij in TTL gepubliceerd wil zien. In kranten zie je
vaak dat de criticus andere gedichten benadrukt
dan de dichter zelf zou doen en het lijkt me wel
aardig dan de keus van de dichter eens te laten
zien.'
Bij de vluchtigheid van het beeldscherm past
volgens van Dixhoorn ook het uitproberen van
een gedicht. 'Als je je gedicht gedrukt op het
scherm ziet verschijnen, kun je er veel afstande
lijker over oordelen dan als je het voor je hebt
liggen. Je kunt 't goed vinden, maar je kunt er
daarna ook nog wat aan schaven. Zo kunnen de
kijkers de wording van een gedicht meemaken.
TTL is vluchtig, maar ook snel. Een gedicht als
Jan Eikelboom maakte over de grote vredesde
monstratie in Amsterdam en dat pas maanden
later werd gepubliceerd, zou bij TTL al te lezen
zijn op een moment dat de gebeurtenis iedereen
nog vers in het geheugen ligt.
De redactie heeft ook verwachtingen van de
kunstenaars die met tekst en beeld werken, zoals
de conceptuele kunstenaars. 'Voor deze groep is
het medium evenzeer materiaal als de tekst die
erop komt', meent Teun de Lange. 'En er zijn,
beperkte, grafische mogelijkheden. Ze kunnen
ook met kleur werken. Er is gewoon een medium
bij. Het heeft zijn beperkingen, maar papier is
ook niet ideaal.'
Teun de Lange is niet bang dat voor
prozaschrijvers de hoeveelheid tekst die ze op het
scherm kwijt kunnen te klein zou zijn. 'Ik denk
juist dat ze er heel erg blij mee zijn. Het is voor het
eerst dat ze volledige fragmenten kunnen laten
plaatsen. Of notities die aanleiding zijn voor een
verhaal. Het is misschien ook heel aardig om een
schrijver eens zijn kaartenbak te laten lichten. Of
dagboekfragmenten, zoals Siet Zuiderland in
Raster deed. Alleen kan dat bij ons beginnen met:
gisteren.
Filmscenario's wil de TTL-redactie ook graag
opnemen, fragmenten daarvan dan. Maar
scenarioschrijvers zijn nog niet benaderd. In de
loop van het jaar zal pas echt duidelijk worden
wat er allemaal kan en hoe. Van het subsidiegeld
moet na het experimentele jaar ook een rapport
worden geschreven over de opgedane ervaringen.
Mede daarvan hangt voortzetting van het nieuwe
literaire periodiek af. Naar verwachting zullen
tussen de 5000 en 7000 van de 300.000
Nederlandse Teletekstbezitters vanaf september
dagelijks de vruchten van TTL bekijken.
AD DE JONG
Bijdragen voor deze rubriek
inzenden voor 20 september
MIDDEN-ZEELAND
Films
FILMTHEATER MECCANO MID
DELBURG:
CAN SHE BAKE A CHERRY PIE
om 20.30 uur. donderdag 30, vrijdag
31 augustus en zaterdag 1 september.
THE MEANING OF LIFE om 23.00
uur, donderdag 30, vrijdag 31
augustus en zaterdag I september.
NOSTALGH1A om 20.30 uur,
dinsdag 4 september t/ m donderdag 6
september.
DE VIERDE MAN, 20.30 uur,
vrijdag 7 en zaterdag 8 september.
LILI MARLEEN, 23.00 uur, vrijdag7
en zaterdag 8 september.
KNOKKEN VOOR TWEE, 15.00
uur, (kindermatinee), zaterdag 8 sep
tember.
dinsdag II september, DE STILLE
OCEAAN (voorprogramma GEBR.
HELLE), 20.30 uur.
woensdag 12, DE STILLE OCEAAN
(voorprogramma GROETEN UIT
ZONNEMAIRE), 20.30 uur.
donderdag 13 september, DE STILLE
OCEAAN (na afloop praten met
Digna Sinke, evt. acteurs/actrices),
20.30 uur.
C*AND HUK Dt CINtMA D* CUATION CANNES
(TUulM
SOPHIE'S CHOICE, 20.30 uur,
vrijdag 14 en zaterdag 15 september.
DER SCHLAF DER VERNUNFT,
20.30 uur, dinsdag 18 t/m donderdag
20 september.
OBLOMOW, 20.30 uur, vrijdag 21
t/m donderdag 27 september.
LE DERNIER METRO (onder voor
behoud), 20.30 uur, vrijdag 28 en
zaterdag 29 september.
HANS EN HET LEVEN VOOR DE
DOOD, 14.30 uur op zondag 30 en om
20.30 op maandag 1 oktober.
ZVU-FILMS in het ALHAMBRA
THEATER VL1SSINGEN:
PRÉNOM CARMEN, Jean Luc
Godard, woensdag 12 september, acht
uur.
REDS, Warren Beatty, woensdag 19
september, acht uur.
BOLWIESER, Rainer Werner Fass-
binder, woensdag 26 september, acht
uur.
Exposities
IENE AMBAR EN ANNEL1ES
PLANTEYDT: objecten, werken op
papier en sieraden, Zeeuws Kunste
naarscentrum Middelburg tot en met
donderdag 13 september.
DE GENTSE COLLECTIE, bezit van
het Museum voor Hedendaagse Kunst
in Gent, Vleeshal Middelburg, tot en
met donderdag 14 september.
LEZING EN DISCUSSIE.
Gekoppeld aan deze tentoonstelling
vrijdag 7 september een lezing van de
BELGISCHE KUNSTENAAR PA-
NAM ARENKO in de voorhal van het
stadhuis Middelburg.
Werk van Panamarenko is tijdens de
expositie voor een grote retrospectieve
tentoonstelling in Frankrijk. Zijn
naam ontbreekt daardoor bij de 50
kunstenaars die dankzij het Gentse
museum in de Vleeshal exposeren.
Panamarenko vertelt over zijn recente
productie aan de hand van videoban
den. De lezing begint om acht uur.
MET:
OLEG TABAKOV
ELENA SOLO VEI
ANDREI POPOV
YURY BOGATYREV
NAAR DE GELIJKNAMIGE ROMAN VAN
HET VERZAMELBELEID van par
ticulier en overheid is het onderwerp
van een forumdiscussie in de voorhal
van het stadhuis op donderdag 14
september. Aanleiding is de afsluiting
van de expositie De Gentse Collectie.
Forumleden zijn de Leidse kunsthisto
ricus L.Couprie, secretaris generaal K.
Geirlandt van het Brusselse Paleis van
Schone Kunsten, directeur J.Hoet van
het Gentse museum, kunstenaar Rei-
nier Lucassen, privé-verzamelaar prof.
Mathijs en de Middelburgse kunsthis
toricus André Oosthoek.
Tekening
Joop Dam
advertentie
De Jongerenbeweging verbonden
met de FNV, district Zeeuws-Vlaan-
deren,
zoekt
Eisen:
-op de hoogte van woon-, werk- en
leefsituatie van jongeren
-inzicht in jongeren- of vakbeweging
-woonachtig in Terneuzen of directe
omgeving
-leeftijd 18 tot en met 26 jaar
Schriftelijk sollicitaties dienen voor
10 september op het districtskantoor
van de jongerenbeweging aanwezig te
zijn. Gelieve vóór schriftelijke sollici
tatie eerst contact op te nemen met
het districtskantoor, vragen naar
Mare Dobbelaer.
Jongerenbeweging verbonden met de
FNV,
district Zeeuws-Vlaanderen,
De Blokken 16,
4531 GN Terneuzen,
Tel. 01150-97025.
