ik de baas even spreken?
wij hebben geen baas!
Mag
Nee,
DE
SOCIALISTISCHE
PERS
IN ZEELAND (12)
In de keuken
Deze keer een kijkje in de
keuken van De Toekomst. Hoe
was het mogelijk dat een
anarchistisch blad het dertig
jaar volhield in het brave
Zeeland? Ongetwijfeld omdat er
voldoende Zeeuwen waren, die
een blad, dat een sandwich
formule van socialisme en sen
satie beoefende, wel kochten.
Verder ook omdat de uitgevers
niet afhankelijk waren van
anderen voor het zetten en
drukken. En niet in het minst,
omdat ze niet te beroerd waren
om zelf de straat op te gaan om
met hun blad te colporteren.
Dat hun manier van colporteren
niet altijd op prijs gesteld werd
door de burgerij was vanzelf
sprekend en zorgde voor span
nende en vermakelijke momen
ten.
Zoo het heden. Zoo moet en zal de toekomst zijn.
'Want jammer zou het zijn als eens 'De
Toekomst' viel,/ dan zou het wèl Zeeland
zijn, doch Zeeland zonder ziel dichtte
Teun Boot ter ere van de twintigjarige
Toekomst. Ditmaal nog steeds aparte
aandacht voor De Toekomst, want wat
A.P. Leeuwenburg ook bereikte, niet de
opheffing van dit bijzondere blad. Wel
verzwakte de vrij-socialistische beweging,
vooral in Middelburg. De oude beheers-
struktuur van de samenwerkende socialis
tenverenigingen, verdween. In 1909 was
voor het laatst een afgevaardigde uit
Dordrecht ter vergadering gekomen en in
1910 hadden Vlissingen en Middelburg
nog samen vergaderd, maar daarna stond
de krant op eigen benen. Moeten we De
Lange geloven dat de oplage sinds 1906
20
niet meer beneden de 2000 exemplaren
gekomen was? Dat in 1909 in Axel en
Terneuzen soms een paar honderd exem
plaren verkocht werden? In 1910 de
vooruitgang in Middelburg de grootste
sinds jaren is geweest? Of dat het
'boerendorp' Souburg wel 100 exemplaren
afnam? De berichten in de krant laten in
ieder geval zien, dat de krant bezuiden de
grote rivieren op heel wat plaatsen gelezen
werd. Er waren ook abonnees in de
Verenigde Staten. De Baanbreker moest
erkennen dat SDAPers vaak liever De
Toekomst lazen dan het eigen propagan
dablad. Ondanks alle tegenwerking van de
SDAP ging het De Toekomst blijkbaar
voor de wind.
Er bestond tussen Zeeland en zijn ziel een
grote kloof. Hoe groot, blijkt uit het boek
van H.P. Abrahams, over de pers in
Zeeland. De Lange bleek niet thuis, toen
hij in juni 1900 om informatie kwam. 'Laat
men zich hierdoor niet afschrikken, dan kan
men het bekomen van inlichtingen nog eens
beproeven op het bureau van expeditie, dat in
de Lombardstraat ook maar niet zoo
dadelijk in het oog valt; maar, als men het
eindelijk gevonden heeft, wordt men ontvan
gen door een man in blauwen kiel gehuld en
met een stompje Gouwenaar in den mond,
dat hij zelfs bij het spreken niet schijnt te
kunnen ontberen, mogelijk uit vrees dat zijn
inspiratiën hem dan zouden begeven,
wanneer hij te vertellen heeft, dat hij van het
blad in questie al heel weinig weet te zeggen,
hoewel hij we! degelijk de rechte man is tot