Borssele - straks nóg
idealer oorlogsdoelwit
Wie garandeert dat er de komende
duizend jaar geen oorlog komt?
'Bij iedere toekomstige oorlog zullen elektriciteitscentrales voorname doelen
vormen, omdat vernietiging daarvan de oorlogs-inspanning van het land kunnen lam leggen'.
Dat is een zin uit het in 1983 verschenen boek 'Over straling bij kernwapengebruik'
dat Joseph Rotblad van de universiteit van Londen schreef in opdracht van het bekende
onafhankelijke vredes-onderzoek instituut SIPRI te Stockholm.
Die zin is tegelijk een argument tegen de bouw van kerncentrales, dat zelden wordt gehoord,
maar tegelijkertijd wellicht het allerbelangrijkste is.
Kerncentrales mogen de laatste jaren dan
steeds veiliger gemaakt zijn (onder invloed
van Harrisburg is in de centrale te Borssele
bijna evenveel voor de veiligheid verspij
kerd als de bouwkosten -250 miljoen- ooit
bedroegen), toch is dat een veiligheid, die
geen rekening houdt met politieke en
maatschappelijke omstandigheden op lan
gere termijn.
Dr. Sicco Mansholt zei het in 1974 al zo:
'Met verbazing zie ik wetenschappers
calculaties maken over de kans op
ongelukken met kern-reactors. Immers, als
het gaat om het veilig winnen, vervoeren,
opslaan en gebruiken van steeds grotere
hoeveelheden uiterst gevaarlijk materiaal
en het voor duizënden jaren opbergen van
een groeiende berg niet minder gevaarlijk
afval, dan ben je er niet als je alleen maar de
technische kans op ongelukken becijfert.
Het gaat erom hoe je kunt garanderen, dat
gedurende die duizenden jaren al dat
gevaarlijke materiaal niet in verkeerde
handen valt, dat er niets fataals mee
gebeurt als gevolg van oorlog, sabotage,
diefstal of nonchalance. Wie bij zijn
kansberekening dat vergeet, lijdt aan
laboratorium-blindheid'.
Eeuwen onbewoonbaar
Wie kan garanderen, dat Nederland de
komende duizenden jaren niet bij een
oorlog betrokken raakt? Niemand.
Maar, als Nederland ooit betrokken raakt
bij een oorlog, dan is er een doeltreffende
manier om het hele land in één klap uit te
schakelen en zelfs voor langer dan een
eeuw van de kaart te vegen.
In het blad Scientific American beschreven
de Amerikaanse onderzoekers Steven
Fetter en Kosta Tsipis wat er gebeurt als er
een kernbom op een kerncentrale wordt
gegooid. In zo'n geval gaat de zeer intense,
maar 'kort levende' straling van de bom
samen met de 'lang levende' straling van de
reactor. Het gevolg is, dat een groot gebied
voor eeuwen lang onbewoonbaar wordt.
Maar ook als Nederland betrokken zou
raken bij een oorlog, die niet met
kernwapens, maar met conventionele
wapens wordt uitgevochten, ook dan loopt
de wijde omgeving van Borssele grote
risiko's. Want ook bij een conventionele
oorlog zal een elektriciteitscentrale een
voornaam doel zijn. En -zelfs de PZEM
erkent dat- een kerncentrale is niet bestand
tegen een bombardement. Dat hebben de
Israëli's trouwens in 1981 al bewezen, toen
ze een Iraakse kerncentrale (die nog niet in
werking was en waarin nog geen radioak-
tief materiaal was) met de grond gelijk
maakten.
Het is bijna ondenkbaar dat bij een
eventuele oorlog Borssele en omgeving
géén doelwit vormen van bombardemen
ten. Vlakbij immers bevinden zich een
munitie-opslagplaats, een werf voor oor
logsschepen, de grootste lpg-terminal van
het land en een olieraffinaderij. Bovendien
ligt Borssele aan de toegangsweg tot
Antwerpen, een zeer strategisch doel.
'Een bombardement op een kerncentrale
heeft in militair opzicht veel aantrekke
lijks', zo meent de Groningse polemoloog,
prof. Tromp. Immers: 'Je kunt zonder zelf
kernwapens te hebben de tegenstander
nucleair vernietigen door zijn kerncentra
les met gewone bommen te bestoken.
Trouwens, ook voor kern-mogendheden
opent zich het perspectief, dat ze het
ethische probleem kunnen omzeilen van
het gebruik van kernwapens: ze volstaan
met het gooien van een gewone bom op een
kerncentrale'.
Radioaktieve wolk
Wat gebeurt er als de kerncentrale (of één
van de kerncentrales) van Borssele getrof
fen worden?
Het SIPRI-rapport gaat er uitvoerg op in:
'Wanneer zowel de mantel als het drukvat
worden doorboord zal een deel van de
splijtingsprodukten, evenals plutonium en
andere actiniden, vrijkomen en door de
kracht van de explosie over een uitgestrekt
gebied worden verspreid. Maar aangezien
de gebruikte explosieve kracht gewoonlijk
minder dan 1 kiloton TNT zal zijn en de
temperatuur veel lager zal zijn dan bij een
kernexplosie zal de radioaktieve wolk niet
tot grote hoogte stijgen en het besmette
gebied zal veel kleiner zijn dan bij een
kernbom, ofschoon in het gebied waarover
zich de radio-aktiviteit van de reactor
verspreid, de intensiteit erg hoog zou
kunnen zijn.
Zeer ernstige gevolgen zouden ook kunnen
optreden als het drukvat van de kerncen
trale niet wordt doorboord maar in plaats
daarvan -en dat is zeer waarschijnlijk- het
koelsysteem van de reactor buiten werking
wordt gesteld. Dat zou leiden tot het
smelten van de reactorkern. De hitte, die
dan wordt geproduceerd is zo intens, dat,
als ze niet wordt afgevoerd, de reactorkern
en de ommanteling smelten. De hete massa
brandt zich een weg door de fundering
heen en een immense hoeveelheid radioakti-
viteit gelijk aan die van duizenden tonnen
radium, stroomt naar buiten. In een
drukwaterreactor kan het smelten van de
kern optreden binnen één minuut na het
weglopen van de koelvloeistof; bij andere
reactoren kan het enkele minuten duren?
Schokkend
Andere mogelijke gebeurtenissen na het
uitvallen van de koeling en het smelten van
de reactorkern zijn een stoomexplosie, als
de gesmolten kern in aanraking komt met
water, of het ontstaan van waterstof, dat
bij combinatie met zuurstof een explosie
zou veroorzaken. In beide gevallen kan de
ommanteling scheuren en de radioaktieve
inhoud zich verspreiden in de atmosfeer.
In vredestijd wordt een dergelijk ongeluk
zeer ónwaarschijnlijk geacht, hoewel het
ongeluk in Harrisburg aantoonde dat de
mogelijkheid helemaal niet zo onwaar
schijnlijk is.
In het geval van een militaire aanval is er
een grotere waarschijnlijkheid dat ze
optreedt, aangezien dit kan gebeuren
zonder een kernoorlog. En conventionele
5
