De pacifist
Een rechtvaardige oorlog?
Ook de Duitsers hadden 'Gott mit uns'
op hun riemen geschreven
Ex-boomkweker Jan Blanken is een goeie bekende van anti-kernwapendemonstranten.
Hij heeft een carrière achter de rug van 55 jaar actief anti-militarisme, de laatste 13 jaar vanuit zijn
woonplaats Abeele (dertien huizen en een zucht wind) bij Souburg.
Vanwege zijn leeftijd (76) en opvallende outfit (een borstvol buttons) is Jan Blanken bij demonstraties
ook een geliefd persoon bij cameramensen.
'Wie zichzelf overwint is sterker dan wie een stad inneemt.'
Een gesprek met button-man/boomkweker/pacifist Jan Blanken.
Toen ik 21 was, kwam ik als knecht bij een
anarchistische boomkweker, die me over
tuigde van de pacifistische gedachte. Ik
was destijds al afgekeurd voor militaire
dienst. Bij ons thuis -dat was in Boskoop-
werd er CH gestemd. Via een kennis van de
Jongelingsvereniging kwam ik het bestaan
van de Christen Democratische Unie te
weten: een rechtzinnig christelijke partij
met als belangrijkste programpunten het
pacifisme en staatspensioen voor iedereen.
Ik werd lid van de afdeling Gouda, dat was
in het jaar dat er twee CDU-ers in de
Kamer kwamen: Van Houten en Posthu-
ma. In de CDU zaten veel kleine boertjes
die na de le Wereldoorlog hun hypotheek
of pacht fors hadden zien stijgen, mensen
van de Friesch-Nationale beweging, veel
doopsgezinden -van huis uit pacifist- en
ook arbeiders, oud-SDAP-stemmers.
Maar bij ons in de omgeving waren er zo
weinig mensen doordrongen van het
pacifisme....
Bijbelteksten
Die van 'het gebroken geweertje' wordt
nog wel eens verweten dat ze de Duitsers
zomaar Nederland hebben laten binnen
lopen. Maar dan zeg ik: als het nou nog
langer geduurd had? Dan hadden er nog
veel meer kapot gegaan, want tegen de
oorlogsmiddelen die ze nu gebruiken, kan
een klein land zich niet verdedigen. In
Denemarken bijvoorbeeld pleegden ze
geweldloze actie, zoals toen ook niet-
Joden de jodenster gingen dragen. Daar
ben ik wel voor, voor geweldloze actie.
Een rechtvaardige oorlog?
Ook de Duitsers hadden 'Gott mit uns' op
hun riemen geschreven. Nou, dat kan je
van Reagan ook weer horen. De spreuk is
al zo oud als de wereld: 'wie de vrede wil,
bewapent zich'. Maar de Bijbel zegt net
andersom: 'wie zichzelf overwint is sterker
dan wie een stad inneemt.' Zo kun je hopen
bijbelteksten aanhalen.
De eerste christenen waren óók tegen de
oorlog. De Quakers ook, die hebben
trouwens onderling een zuivere democra-
10
tie. Wat hebben we die hier nou?
Wist je wel dat de CDU indertijd de enige
rechtzinnig-christelijke partij was? Hoewel
ik dat fout vond, mochten vrijzinnigen die
zich uitspraken als zodanig, geen lid
wezen. Veel ethische en confessionele
hervormden waren lid, rechtzinnige men
sen als Buskes en Boschma. De partij ging
na de oorlog op in de PvdA en daar ben ik
niet met mee gegaan, vooral om het
aandeel van de PvdA in de politionele
acties.
De hedendaagse PSP is wel wat anders,
natuurlijk. Mijns inziens maken ze zich te
druk met die homo-beweging en ook met
abortus. Ieder moet weten wat hij naar.
voren brengt, maar ik vind dat het uit
oogpunt van propaganda gans fout van ze
is. Teveel gewone mensen zijn huiverig van
die dingen.
En als de PSP die hasj-beweging verdedigt,
hoor je ze nooit over de diepere gronden
van het hasj-gebruik: mensen die geen
uitkomst meer zien in een wereld waar
Hiroshima en Nagasaki mogelijk waren en
die kiezen voor de zachte dood van de
heroïne
EVP
Denk je dat er tegenwoordig nog ruimte is
voor een christen-socialistische partij?
Ik vind beter van niet. Hoewel ik wel een
zekere... Ik heb me wel een beetje bemoeid
met de EVP. Mevrouw Ubels heb ik vorig
jaar in Goes gesproken en toen heeft ze
naar mijn mening gevraagd. Ik wist dat
Von Meyenfeldt wel tegen kernwapens
was, maar niet tegen het leger, en ik zei dat
ik anti-militarist was. Toen zei zij, dat ze
ook wel meer begon te begrijpen dat dat
het echte was
Maar als overgang.... Bijvoorbeeld voorde
CNV-ers die het CDA vaarwel zeggen. Dat
vind ik wel best. En je houdt toch mensen
die tegen kernwapens zijn, maar niet tegen
het leger zijn: al die gasten die in de
legerkampen de wacht weigeren bij de
kernwapens -ik heb ze zelf ontmoet. Ze zijn
er onder de regering Den Uyl gekomen -die
zijn ook niet radicaal genoeg....
Kun je iets vertellen over je beroep en je
levensloop?
De boomkwekerij leende zich destijds er
nogal voor om als knecht voor jezelf te
beginnen. Het was een vrij bedrijf en je kon
's avonds vast een stukje land voor jezelf
nemen. In '26 had ik al twee dagen in de
week bij mezelf werk. Enten en oculeren en
zo.
Was er in de zomer of in de winter geen
werk, dan ging ik naar een boer of naar een
wagenmaker: hooibergen zetten. Stenen
blikken in de bouw in Leiden heb ik ook
nog gedaan.
Al gauw had ik geen vaste baas meer: dan
ging ik in voor- en najaar de weg op, bij de
boeren verkopen. Hoofdzakelijk nuts-
bomen: vrucht- en laanbomen, een heg. In
de porlog, toen ze nogal wat geld hadden,
zetten ze meer sierbomen. Zelf heb ik het
nooit zo gemerkt, maar als je zo van
anderen hoorde, moesten ze me toch niet
zo, omdat ik te radicaal was.
Wandbordjes
Lang voor de oorlog al ging ik kamperen.
Op m'n eentje door Brabant en Limburg
om vruchtbomen te kopen. Dan sliep ik bij
de boeren. In '33 ben ik met een vriend
door Brabant en Zeeland getrokken. We
hadden een karretje achter de fiets met een
tent en onze 'handel'. We verkochten
ansichtkaarten en houten wandbordjes die
we zelf gemaakt hadden.
Dat waren uit ansichtkaarten geknipte, op
hout geplakte en gefiguurzaagde prentjes,
bevestigd op een houten bordje. In die tijd
waren er mirakel heldere kaarten die daar
geschikt voor waren. M'n vriend was
tekenaar van zijn vak en had in het
ziekenhuis van de verpleegsters leren
figuurzagen -als tijdverdrijf. Sommige
mensen dachten dat hij de prentjes
geschilderd had, maar ik wist wel beter.
We hadden drie soorten wandbordjes: met
bijbelteksten, Zeeuwse en voor de kinder
kamer. Op de fiets ging het van Boskoop
over Den Bosch naar Zeeland en ook nog
