Bezuinig op al wat ge wilt, maar
zorg dat de partij in stand blijft.
DE
SOCIALISTISCHE
PERS
IN ZEELAND (14)
w.o. i
In 1914 breekt de Eerste We
reldoorlog uit en voor de
socialisten stort een wereld van
illusies in elkaar. Weliswaar
gaat de oorlog aan Nederland
voorbij, maar toch verandert er
veel. Vooral op het gebied van
de vrije meningsuiting.
Hoe de twee linkse bladen in
Zeeland, De Baanbreker en De
Toekomst hun koers bepaalden
in die turbulente jaren, kunt u
lezen in deze voorlaatste afleve
ring over de socialistische pers
in Zeeland
De Baanbreker had geen voordeel van zijn
aktie tegen De Lange. A.P. Leeuwenberg
vertrok overigens al snel en werd vervan
gen door Sannes. Tot augustus 1909
verzorgde deze De Baanbreker. In deze
periode royeerde de SDAP radikale
marxisten, gegroepeerd rond het blad 'De
Tribune'. Sannes keurde het royement
goed. In Zeeland was trouwens weinig
animo voor de nieuwe partij die Wijnkoop
en de zijnen oprichtten en die in 1918 zou
worden omgezet in de Communistische
Partij Holland. In Middelburg en Vlissin-
gen heeft tweejaareen kleine gecombineer
de afdeling bestaan. Ook in Aardenburg
was enige steun voor de Tribunisten.
Sannes werd opgevolgd door de gebroe
ders Onderdijk, die inmiddels om hun
aktiviteiten ontslagen waren en met steun
van Wibaut voor zichzelf waren begonnen.
De Baanbreker bleef in de rode cijfers. De
245 abonnees van augustus 1904 waren in
1907 gegroeid tot een dikke 600, waarna
het aantal weer terugliep. Er ontstonden
grote schulden. Begin 1911 bedroegen die
f. 266,68 en iedere week kwam erf 3,79 bij.
In totaal waren er toen 370 abonnees
(postabonnees: 104; Middelburg: 170;
Aardenburg: 25; Terneuzen: 40; Goes: 10;
Vlissingen: 17; Yerseke: 4). Vooral de
afdelingen buiten Middelburg waren zwak,
14
want meestal afhankelijk van enkelingep:
in Aardenburg ds. Koekebakker, in Goes
de leraar A.W. Kloos (en later A.M.
Overhoff) en in Yerseke de onderwijzer J.
Ossewaarde. De neergaande lijn hield
daarom aan: in de herfst van 1911 was de
schuld opgelopen tot f. 376,- en steeg ze
elke week met 4,-. Men heeft er ernstig
over gedacht het blad op te doeken, maar
de SDAP-afdelingen vonden dat een te
grote klap voor de propaganda.
Dat het dieptepunt overwonnen kon
worden is mede te danken aan de nieuwe
propagandist die in juli 1910 in Vlissingen
was komen wonen: G.F. Lindeijer. Het
geld van bertha Ogterop was met veel
inspanning door de afdelingen in Zeeland
tot een minimaal salaris aangevuld.
Lindeijer was net als J.K. van der Veer
eerst Domela Nieuwenhuis-aanhanger ge
weest en later tolstojaan geworden. Een
tijdlang had hij als timmerman gewerkt in
de kolonie 'Walden' van Frederik van
Eeden. In 1906 ging hij failliet en
omstreeks die tijd zal hij lid zijn geworden
van de SDAP. Een man zonder veel humor
en zeer gehecht aan uiterlijkheden. In zijn
anarchistentijd ging hij helemaal in het
zwart gekleed. Nu droeg hij bij voorkeur
kleding van manchesterse stof, waaraan je
de volbloed sociaal-demokraten kon her
kennen. Anders dan Leeuwenburg, hoorde
Lindeijer tot de linkervleugel in de SDAP.
Met bestrijding van De Toekomst hield hij
zich niet zo bezig, maar des te meer met het
oprichten van afdelingen en het winnen
van leden voor de SDAP. In Vlissingen
steeg het aantal abonnees in het begin van
1912 zodoende tot 180. Nieuwe afdelingen
kwamen tot leven, zoals in Noordgouwe,
geleid door G. Dalebout. en in St.
Maartensdijk rond de onderwijzer Quak-
kelaar.
Kapitalisten-kliek
In de jaren na 1910 nam de oorlogsspan
ning voortdurend toe. De oorlogsbegrotin
gen schoten omhoog en overal werd het
leger uitgebreid. Koalities werden geslo
ten: Engeland, Frankrijk en Rusland tegen
Duitsland en Oostenrijk. Er waren mo
menten dat iedereen vreesde dat de vlam in
de pan zou slaan. Aan de arbeidersbewe
ging gingen deze dreigingen niet voorbij.
De Internationale van socialistische partij
en hield bijvoorbeeld een indrukwekkende
vredesdemonstratie tijdens haar kongres
van Basel in 1912.
Ook de Zeeuwse socialisten volgden de
internationale toestand met aandacht. De
Toekomst publiceerde al in juni 1911 een
artikel over de komende Europese oorlog
Het mannetje met de bril op en het sikje is Lindeijer
