Groote Meeting voor Staatspensioen
Sociaal-Democratisch "Weekblad ooor Zeeland.
Redacteur 8. F. LIRDEIJER.
cp ZONDAG 26 JULI a.s, t
ALGEMEEN KIE5RECHTW
ïjNEN EN VROUWE^!
18e Jaargang.
18 Juli 1914
DEBAANBREK1
Het blad rereehQnt Zaterdags.
illllllIITIPIUI:
Par 3 maanden f A.4A, (bg eooruitbeteli nfdoor
fehMl Nederland. Loan nonuMre op planteen
.aar afenUn^»eeö«d ega. 1 peet
Airw tm Redactie: iVaLrtnuU S, Vllmlegea.
Adrae m AdmlalatralleNeerdweg R lSe, Hldd«lbw|.
ABTEI
imtHr nttt
pUatvilMta. BI
YoorsUilirs vai StuUpiitlBu. illi
Wat ïavij willen.
.De lijd nadert d.t |e*o enkele
regeeriog hier meer aandeordaeal
kannen .tellen md vertekering roer
oude en ior.lide arbeiden, tonder
del uil de kringen der arbeider, een
alg.mMo. item komtwjj nemen
dit niet aan ot gf zuil allee helaleei
uil de eehulkisl en (truien willen wig
geen pensioen Hebiren.'
oo tprak Tolma in 1903 toen hjj nog géén
mini.ter maar aleebta Kamerlid wat. Bg wiet
rtel te goed dat de arbeiden eiel .erlangde
naar Mn etelMl ran duo.igverzekering, waarbij
rjj U'enttang uudeo moeten betaLn, maar dat
rjj op koeten ren den Haat md pr«l« «rtj
praalMB eisebten.
Ook dr. Kurp.r tprak eo eebreet rroeger in
dienulfden g-e.t, ook bjj w >i atkMrig ran da
tduiifrk' dwangverzekering, leerde ook dat de
arbeider 'v>a hadt op een paneioen, niet ale
ten aalmoe*, maar alt nabetaald lam
Alt de kerkelgkt haeran in da minderheid
waren en dut rrjj uit naar het .erlangen der
arbeiden konden epreken, dan witten tjj wel
wet hoog en dringend noodig wm.
Stond niet dr. Kuyper ten opaiebta ran da
nooden van da ouden ran dagen, rMdt
róór tientallen iaren te bidden vtjj kunnen
niet wachten, geen dag en gMn nacht
klaar dat allM wee rergeten alt dete Milde
bMren tenmaal aan het bewind waren. Alt
tjj eenmaal bjj da gratie ran geloorige en on-
galoorige kapitaliiten de mMrdarheid in het
perleeiant hadden, dan waren ejj .mI mw
betorgd .oor de belangen der volle brandkaste*
dan roor de nooden der oude arbeiders en ha*
trouwe*.
Want n Talma én Knyper kwamen met
wet.-out werpen rolgant het begin mI der dwang-
vereektrnig, lereiitlange premie-betaling, tonder
dat de armen b.talrra ooit in de gelegenheid
hun rente te ontvangen. Wal Mker bat
wil roorti deM nil
anderen. Iran tcht
worden uitgMloten
twee gulden per wm
iMÜjjd wordt gage?
Mog Mnedat i
wjj willen na bedoel
Kr tullen bjj de
dit wateontwarp doo
ernatiga pogingen e
warp-Treub te verbet
Kamerleden kunnen
mMhalpen om raa
wete-ontwerp iate te
op daatepenmoneerini
Willen Mkter daw
•lagen, den moeten
rooretaedare ren et
an bnn etem laten
Soo.-Dem. Arbeiden
etevige aktie an prep
juiat nu in Jeea ti
roeren
Daarvoor boudan
twintig pleatMD raa
en optochten, en tot
Amiterdnm md rent
wa premier
Om md het walel
dne nan bnt tot eten
doel een Uaaltpentioe
wa alle ntonlanderi
verechillig ren welk'
riebtiag tjj ook ejja
Het gaat ar om,
verkieaingen van ba
bet rolk U doen epi
md einde komt aai
mieetand, da oarano
dniMnden mannea l
Wie daaa poging
dat kg op Zoadag 3
(in tegenstelling tot wat ik de vorige keer
schreef had De Lange ook dit artikel
'geknipt', uit De Vrije Socialist). De
Baanbreker protesteerde tegen het opvoe
ren van de Nederlandse oorlogsuitgaven.
Lindeijer hield de internationale politiek
meestal buiten zijn blad, maar toen de
fatale maand van augustus 1914 aanbrak
kon toch ook hij de spanning niet meer
weren. De oorlog, 'dat is een menschen-
moordzooals we tot op heden nog niet
zagen', stond op het punt uit te breken.
Waarom, vragen wij, moeten die honderd
duizend mannen, die elkaar nooit hebben
gezien als wilde beesten op elkaar losstor
men? Wat belang voor de beschaving en de
vooruitgang is daarmee gediend?' De
schuldige had Lindeijer gauw geïdentifi
ceerd: de 'kapitalisten-kliek, die zelf achter
de schermen gezeten, de touwtjes van dit
gruwelijke spel in handen houdt.Het
kapitalisme dreigde in één ogenblik te
vernietigen wat in eeuwen opgebouwd was.
Oorlog
Wat kon je er tegen doen? Lindeijer wist op
die eerste augustus niet veel meer te zeggen,
dan dat er nog harder gedemonstreerd
moest worden voor de vredelievende
beginselen van het socialisme -een klassie
ke oplossing: was de socialistische maat
schappij er dan kwam de vrede vanzelf.
Aparte strijd tegen de oorlog leidde enkel
van de rechte weg af, vonden de
sociaaldemokraten. Sinds Domela Nieuw-
enhuis in 1891 tevergeefs had voorgesteld
een algemene werkstaking uit te roepen in
geval van oorlog, stond deze mening vast.
Nu, in 1914, bleek de voosheid van die
strategie. Wat hadden de sociaaldemocra
ten eigenlijk bereikt? In ons eigen land
bestond het algemeen kiesrecht nog niet
eens. Het kapitalisme was in alle Europese
landen even onaantastbaar als twintig jaar
tevoren. Het was een hopeloze situatie en
Lindeijer kon alleen maar met de Duitse
socialiste Klara Zetkin uitroepen: 'Onge
duldig bidden wij: Socialisme, uw Rijk
kome'. Zo weinig als christenen inspraak
hebben in het moment dat Gods rijk komt,
zo weinig bleken de sociaaldemokraten het
met hun rijk te hebben gehad.
Een wereld van illusies stortte in elkaar in
augustus 1914. De Internationale, die
grote organisatie waaraan de SDAP altijd
haar gewicht ontleend had, stond machte
loos. Papieren resoluties had ze vastge
steld, maar konkreet wist ze niets te doen.
Zodra de oorlog uitbrak stemden de
socialisten in de oorlogvoerende landen
voor de oorlogsbegrotingen. De klasse
strijdbijl werd begraven, die van de
volkerenstrijd uit het vet gehaald. In
Nederland, dat zich ook mobiliseerde,
kondigde Troelstra voor de duur van de
oorlog een 'godsvrede' af in de klassestrijd.
Om onze neutraliteit te behouden, stemde
ook de SDAP voor een verhoogde
oorlogsbegroting.
Voor de Zeeuwse sociaal-democraten
kwam de klap hard aan. Op afdelingsver
gaderingen werd verhit gediskussieerd.
Dat de Duitse sociaaldemokraten voor de
oorlogsbegroting van hun land hadden
gestemd, weerde Lindeijer maandenlang
uit de kolommen van zijn blad met de
smoes dat door de censuur een juist inzicht
moeilijk te verkrijgen was. Maar het
demonstratief opstappen van de Russische
sociaaldemokraten uit hun parlement
werd breed uitgemeten, alsof erin Rusland
geen censuur bestond.
Er ontstond verwarring door de direkte
gevolgen van de mobilisatie. De partij zag
veel functionarissen onder de wapenen
komen. Men vreesde voor de organisatie.
Voor alles moest deze in stand worden
gehouden, opdat de partij na de oorlog de
klassestrijd onverzwakt weer op kon
nemen. De mobilisatiegelden waren echter
mager en al na drie weken gingen de
inkomsten van de Baanbreker merkbaar
achteruit. Dat mocht in geen geval. Op de
partijgenoten werd zware druk uitgeoe
fend instorting van apparaat en krant te
voorkomen. Het meest pathetisch klonk de
Middelburger P. Francois: 'En toch,
partijgenooten, ondanks alle kommer en
ellende, ondanks gebrek en ontbering, moet
de partij bewaard blijven. Bezuinig op al wat
ge wilt, beperkt uw uitgaven tot het
onmogelijke, maar zorg vóór alles dat de
partij in stand blijft.' Zijn devies was 'trouw
aan de rode vaandel, ende laatste
penning voor de partij'.
Anti-oorlogskommittee
Het kontrast met
De Toekomst was groot. Zeker, ook De
Lange kon niet erg konkrete aanwijzingen
geven, maar hij klonk een stuk militanter.
Terwijl Lindeijer met Klara Zetkin bad,
riep hij op tot protesten, overal. De
arbeiders moesten daden stellen, opdat de
oorlog zou verdwijnen. De vrije socialisten
hadden in ieder geval aan het debacle geen
schuld, kon hij een week later vaststellen.
Zij hadden altijd al tegen de oorlog
geageerd. Hadden ze meer steun gehad,
dan was de arbeidende klasse nu niet
machteloos geweest. Had de Internationa
le in 1891 het voorstel van Domela
aangenomen dan was het proletariaat
voorbereid geweest op verzet tegen de
oorlog. Indirekt waren de arbeiders echter
medeschuldig aan de oorlog, want ze
hadden niet geluisterd naar de stem van de
vrije socialisten en zich in slaap laten
wiegen door de sociaaldemokratie.
Na een paar weken kwam echter een grote
somberheid over De Lange. Zou het volk
zich na de oorlog niet weer laten gebruiken
door de sociaaldemokratische verraders?
'Ellendig is het volk'. Had het zijn eigen
leven niet vergooid? Waar waren die
twintig jaren van harde propaganda, van
vaak eenzame strijd, van opofferingen,
eigenlijk goed voor geweest? Hij vervloekte
15
