De trauma's van een
autoritair geloof:
-nooit boos zijn
-nooit genieten
-altijd gehoorzamen
-altijd schuld
bedrijven correcte informatie verschaffen.'
Risico-analyse
Tja, feit is dat provinciale waterstaat in de
studie bij een leidingbreuk rekening houdt
met de kans op sterfte onder de werkne
mers zowel als de omwonenden. De risico
analyse van waterstaat is gebaseerd op een
scheepsverlading per jaar. Als er drie of
vier schepen per jaar ammoniak lossen
betekent dat dus een risico dat drie of vier
maal zo groot is Dat mag de provincie
zich als vergunningverlener best aantrek
ken. Er is nog een andere kant. Zeeland
heeft de laatste decennia heel wat zwaar
vervuilende basisindustrieën aangetrok
ken. Je kunt je afvragen of provincie en
gemeente niet eens een vestigingsbeleid
moeten gaan voeren dat schonere en
minder risico met zich meebrengende
bedrijven naar Zeeland haalt.
Broom-chemie, Dow Chemical en NSM,
om maar even in de Kanaalzone te blijven,
zijn toch niet zulke lieve bedrijfjes.
Verkeersongelukken
Burgemeester Ockeloen van Terneuzen
zegt zich er bewust van te zijn dat dit soort
bedrijven een verhoogd risico voor de
omwonende met zich meebrengen. 'Maar',
tekent hij aan, 'het is opvallend dat de pers
altijd stil staat bij ongevallen die zich
voordoen op bedrijven en er nauwelijks
wordt stilgestaan bij het feit dat er vorig
jaar bij verkeersongevallen in de regio 59
mensen zijn omgekomen.'
Volgens Ockeloen staan bedrijven ook niet
bepaald te trappelen om zich op de Ter-
neuzense industriegronden te vestigen
Je nioet kortom blij zijn met wat en wie
zich aandient. En, zegt Ockeloen, bij
vestiging van een bedrijf ziet de gemeente
er nauwlettend op toe dat het bedrijf aan
alle wettelijke voorwaarden voldoet. 'Er
wordt wel eens gezegd dat ik geen oog zou
hebben voor milieu-aspecten, maar hierbij
wordt voorbij gegaan aan mijn inzet in het
Rijnmondgebied op dit vlak', aldus de
Terneuzense burgemeester.
Dat kan zijn. Maar het D'66 statenlid
Jopie Boogerd-Quaak constateerde in
vragen aan gedeputeerde staten naar
aanleiding van het dodelijke ongeval in
december bij NSM dat de gemeente
Terneuzen geen rampenbestrijdingsplan
heeft. Hoe zit dat dan, burgemeester?
'De vaststelling van een rampenbestrij
dingsplan is slechts een formele aangele
genheid die niets met de paraatheid van de
verschillende gemeentelijke diensten bij
zich voordoende.calamiteiten te maken
heeft. Met bewondering wordt landelijk
gekeken naar de gemeente terneuzen hoe
onze gemeente op dit punt zijn zaakjes
voor elkaar heeft. Er is een draaiboek, dat
als zich dusdanige ongevallen voordoen
dat de veiligheid van omwonenden in
gevaar komt, in werking kan worden
gesteld. Bij voorkomende gevallen zijn er
trouwens nog altijd de bedrijven zelf die
zowel over een apparaat als over een
noodplan beschikken om de gevolgen
zoveel mogelijk te beperken.'
Tot zover burgemeester Ockeloen van
Terneuzen.
André van Himme
4
'Er komen hier mensen binnen met het
gevoel, dat ze voor eeuwig verloren zijn',
zegt dominee Verheule, werkzaam in de
psychiatrische kliniek Schakenbosch te
Leidschendam. Dominee Verheule doet al
jaren onderzoek naar de trauma's die het
geloof de mensen kan bezorgen. In
Schakenbosch zit hij wat dat betreft op een
uitgelezen plaats, want zeer regelmatig
komen daar mensen binnen, vooral uit de
streng orthodoxe groeperingen van de
Zeeuwse en Zuidhollandse eilanden, die
ernstig beschadigd zijn door het samen
gaan van geloofsleer en persoonlijke
depressie.
De Middelburgse psychiater Van Scheijen
onthulde overigens enkele jaren geleden al
dat bepaalde zielsziekten, zoals ernstige
depressies en de psychogene psychose
onder zwaar gereformeerden vijf keer
vaker voor komt dan gemiddeld onder
Nederlanders. Tijdens eeri gesprek vertelt
hij, dat er in de Middelburgse kliniek soms
mensen gillend worden binnengebracht,
gillend omdat ze zich in de hel wanen, voor
eeuwig brandend
Van Scheijen zegt niet dat het geloof de
enige oorzaak is: wél dat er verband
bestaat tussen geloof en angst. Voor
ontvankelijke karakters, die opgroeien in
een milieu dat weinig weerbaar maakt
kunnen de verhalen over predestinatie en
een wrekende god afschuwelijke gevolgen
hebben.
Dat erkent ook dominee Verheule. Hij is
na jaren studeren op het fenomeen tot de
konklusie gekomen, dat godsdienst als
zodanig mensen geen trauma's bezorgd.
Dat gebeurt alleen daar, waar op een
autoritaire manier met geloof en gods
dienst wordt omgegaan. Hij zegt: 'Wan
neer je mensen tegenkomt, die beschadigd
zijn door het geloof, dan komen die altijd
uit die kringen, waar het geloof op een
autoritaire manier wordt beleefd. In
Nederland vind je dat bij de conservatieve
katholieken en bij de strenge protestantse
groeperingen van de Veluwe en de Zeeuwse
en Zuidhollandse eilanden'.
Sexualiteit
Welke beschadigingen zijn dat?
Verheule: 'Nou, op het gebied van de
agressie.... je mag nooit boos zijn. Verder
worden je veel schuldgevoelens aange
kweekt naar ouders en gezagdragers. Je
moet altijd gehoorzaam zijn. Dan zijn er
duidelijk beschadigingen op het gebied van
de sexuele beleving, want je mag eigenlijk
niet van je lichaam genieten, dus geen
zelfbevrediging, ook geen homosexualiteit
en geen plezier in sexualiteit, die los staat
van de voortplanting. Al die dingen
werken beschadigend op het leven en de
levensontplooiing van mensen.'
Dan komen ze hier en wat kan.er dan aan
gedaan worden?
Verheule: 'Ja, dat is heel moeilijk, omdat
mensen, die opgevoed zijn met die
godsdienstige overtuiging, tegelijk ook
geleerd is dat dat het Enige Ware Geloof is.
Dus, wat ik tegen hen zeg over mijn
overtuiging, dat wordt niet door hen
gehoord of gehonoreerd als iets dat ze zelf
ook zouden kunnen aanhangen. Ze
worden als het ware afgeschermd van je
door de manier, waarop ze geloven: hun
geloof is het echte en alle andere manieren
van geloven zijn dat dus niet.
Nou gaat het er bij mij in de eerste instantie
niet om, mensen die een bepaalde
overtuiging hebben, daar van af te
brengen, maar wél om te proberen hen te
helpen om zó met hun overtuiging om te
gaan, dat ze er niet zelf aan onderdoor
gaan; dat ze er niet aan kapot gaan. Dat
probeer ik ze vooral duidelijk te maken,
dat ik ze wil helpen om dat gekromde
onder het geloof, dat lijden onder het
geloof, kwijt te raken. En soms lukt dat.'
Maar dan moeten ze van hun geloof af en als
ze hier ontslagen worden komen ze terug in
de oude situatie en daar geldt toch weer die
strenge leer van pijn en lijden
Verheule: 'Ja, dat is ook wel zo... ik denk
dat mensen die hier hebben geleerd om het
geloof anders te beleven, dat die zich
inderdaad niet meer thuis zullen voelen in
hun oude omgeving. Maar ja, dan betekent
dat weer extra-spanning voor die mensen.
Om zich onafhankelijk in het oude milieu
te handhaven, om daar staande te blijven,
dat is óók heel moeilijk. Dus ik weet niet
eens wat nu eigenlijk het beste is voor die
mensen, die de trauma's hebben opgelo
pen. Hun oude vaak geïsoleerde groep
levert hen wel trauma's op, maar ook
zekerheid. En als je daar al die jaren in hebt
gezeten, hoe kom je dan nog ooit los?'
In het interview hieronder een voorbeeld
van een vrouw, die -komend van de
eilanden- bij dominee Verheule terecht
kwam en zich vervolgens voorgoed los
maakte uit het orthodoxe Zeeuwse milieu.-
En de trauma's, die ze jaren later nog niet
kwijt blijkt te zijn.
