De gemeente he: it
maar een vraagsti
Architect Ries van de Berg
Deze maand beslissen b en w van
Middelburg in een marathonvergade
ring over de stedebouwkundige inrich
ting van het Vitrite-terrein.
Voor dit aan drie kanten door water
omgeven stuk binnenstad heeft de
gemeente een prijsvraag uitgeschre
ven, om aan ideeën te komen. Er werd
voor 50.000 gulden aan prijzen en
premies uitgereikt, terwijl architecten
en stedebouwkundigen voor anderhalf
tot twee miljoen investeerden. Een
eerste prijs werd niet uitgereikt.
'Voor een uiteindelijk stedebouwkun
dig plan zou nu eigenlijk een nieuwe
prijsvraag moeten worden uitgeschre
ven', concludeert de Vlissingse archi
tect Ries van de Berg in een interview.
Een keus uit de tweede en derde prijs of
uit de tien premieprijzen noemt hij een
slechte keus.
Kanttekeningen bij een ideeën prijs
vraag.
6 Het Vitrite-terrein is zo groot als het hele
abdijcomplex, kun je nagaan wat een
ruimte en wat een mogelijkheden de
gemeente heeft om er iets moois in de
binnenstad bij te krijgen. Maar ik vraag me
af of er via de procedure, die nu is gevolgd,
het mooiste uit komt. Je kunt niet zeggen
dat 't allemaal fout is, maar een andere
opzet van de prijsvraag voor dat terrein
had tot betere resultaten geleid.
Vóórdat er sprake van was dat de gemeente
een prijsvraag wilde uitschrijven, had ik
gedacht: het is een mooi terrein voor een
regionale prijsvraag. Middelburg is een
belangrijke stad en de toekomstige stede-
bouwkundige vorm van het terrein kun je
van provinciaal belang noemen, niet van
landelijk belang.
De eerste prijs-winnaar had ook de
uitvoering van het plan op zich moeten
nemen. Daar is niet voor gekozen. Er is
gekozen voor een opzet, waarbij inzenders
de gemeente ideeën aan de hand doen voor
_de stedebouwkundige invulling van het
12
terrein. Je kunt aan de inzendingen zien
dat niet aan de bouw is gedacht. Het is een
ideeénprijsvraag zonder verdere verplich
tingen: hartelijk dank, de prijzen worden
vergeven en iedereen kan naar huis. Het is
een geldprijsvraag.
Dat kun je ook aflezen uit de verschillende
richtingen, waarin de prijzen zijn toege
kend. De tweede en derde prijs zijn zo
uiteenlopend: oud en nieuw. Het lijkt alsof
er onenigheid in de jury was; er moest een
keus worden gemaakt tussen oud en nieuw,
dat is niet gelukt, dan maar een tweede en
derde prijs vergeven. Bij 164 inzendingen!
Daar móet toch 'n eerste prijs uitkomen.
Een architectuurprijsvraag moet er op
gericht zijn dat de eerste prijs-winnaar het
plan, of in elk geval een deel daarvan, mag
realiseren. Dan moet een jury kiezen, in elk
geval. En niet, zoals nu, twee uitersten eruit
halen. Dan wordt er niet gekozen en zo
geeft de jury de gemeente ook geen
handvat. Het grote gevaar bestaat dat de
gemeente nu uit veel plannen iets haalt.
Dat kan dan wel eens een grote moes
worde'n, van alles wat, maar als geheel niet
goed.
Dat is zónde. Je hebt veel meer aan een
plan met 'n kwaliteit dan aan tien met elk
een aardige karakteristiek bij elkaar. De
een heeft een leuk plein, de ander een
aardige gevelwand, een derde legt een link
met de binnenstad en weer een ander
helemaal niet en dat kan ook aardig zijn.
Middelburg heeft de binnenstad na de
oorlog weer heel goed opgebouwd, maar
die wederopbouwstijl hoef je niet persé vol
te houden. Op het Vitrite-terrein, aan de
rand van de stad, kan ook nieuw worden
gebouwd. De huizen aan de Beenhouwers
singel van Rothuizen 't Hooft zijn ook in
het kader van een prijsvraag gebouwd.
Daar zie je waar het toe leidt als je de
huizen wil aanpassen aan de binnenstad en
toch nieuw wilt bouwen. Het is vlees noch
vis, zeg maar onduidelijk.
Middelburg is een stad die in eeuwen is
opgebouwd en allerlei karakteristieken en
bouwstijlen lopen door elkaar heen. Als je
de nieuwbouw aanpast aan die vormen,
dan krijgt het geen eigen gezicht. Met deze
prijsvraag krijg je dat ook: er is niet de durf
iets nieuws te kiézen en dat zit ingebakken
in de ideeënprijsvraag. Veel gebruikelijker
is een werkelijke architectuurprijsvraag,
waar kwalitatief het beste plan kan worden
uitgevoerd. Door deze opzet heeft de jury
plannen gekozen die een typisch kenmerk
hadden. Die zijn niet direct realiseerbaar.
Er zijn plannen bij die als geheel kwaliteit
hebben, en als geheel kunnen worden
uitgevoerd, terwijl de prijzen naar typische
ideeën gingen. Het is ook merkwaardig dat
de prijzen niet naar bekende architecten
gingen. Dat vond ik een verrassing. Heel
veel professionele namen vind je bij de
inzenders. Velen zijn buiten de prijzen
gevallen, omdat ze 'n afgewogen geheel
hebben gemaakt.
En die typische plannen, daar kun je niets
mee doen. De gemeente moet nu kiezen uit
appels, peren en ander fruit. Het heeft geen
zin dat allemaal met elkaar te combineren,
daarvoor is het terrein ook weer te klein.
In het jury-rapport staat over de prijstoe-
Ries van de Berg De maquette die de tweede prijs kreeg van de jury
