ft geen oplossing
op z'n bord
rg over Vitrite-prijsvraag:
ontwerp van ir. F. V. Colnot en ir. J.P. Nouwen.
kenning: 'Nu beschikt de jury over
voldoende informatie om tot het toekennen
van prijzen en premies te kunnen overgaan.
Hierbij heeft de jury gezocht naar een plan
met een hoge realiteitswaarde en een grote
stedebouwkundige kwaliteit. Aan dit cri
terium voldeed geen der inzendingen. De
eerste prijs werd daarom niet uitgereikt.
Het staat er zo koel. Maar als je een
ideeënprijsvraag uitschrijft, verminder je
zowiezo de realiteitswaarde.
Het levert de gemeente wel geweldig veel
plannen op voor bijna niets. Per plan
komen de kosten op tien- tot vijftiendui
zend gulden. En er zijn 164 inzendingen. Er
is dus meer dan anderhalf miljoen gulden
besteed. Vijf jaar geleden was het aantal
inzendingen lang niet zo groot geweest en
al helemaal niet als men toen honderd
gulden inschrijfgeld had moeten betalen.
Vijfentwintig gulden stond er meestal
voor. Maar architecten moeten aan de weg
timmeren om aan werk te komen.
Ik zet in het licht van de juryuitslag, een
vraagteken bij de samenstelling van de
jury, waarvan de voorzitter tevens be
schermheer is van de Middelburgse weder-
opbouwstijl; die combinatie lijkt geen
totaal onafhankelijk oordeel te hebben
gewaarborgd.
De gemeente krijgt nu geen oplossing,
maar een vraagstuk op zijn bord. Als ik
politiek verantwoordelijk was voor de
invulling van het Vitrite-terrein, zou ik
benauwd wezen. Ik bedoel: ik zou 't nog
niet weten. De keus tussen de tweede en
derde prijs vind ik geen beste. De tweede is
te neutraal om een goede keus te zijn. Het is
De derde prijs, een ontwerp van ir. t.H. Klokke sr. en t.H. Klokke jr.
ondergeschikt gemaakt. De huizen boven
de parkeerkelder in het Geeregebied zijn
ook zo. De nieuwe bibliotheek is, op een
heel andere manier, ook niet geslaagd.
Er is niet goed nagedacht tijdens het
ontwerpen over de betekenis van een
openbare bibliotheek, 't heeft geen eigen
karakteristiek. Ik spreek altijd over
bouwkunst en architectuur. Bouwkunst is
dan: hoe vakkundig is het gebouw gemaakt
en hoe interessant zijn de materialen
samengevoegd en wat brengen ze teweeg
aan uiterlijke kenmerken. Bouwkunstig
wordt een gebouw als het geheel meer is
dan de som der delen. Architectuur heeft te
piaken met ruimtekunst en ruimtelijkheid,
je zou kunnen zeggen: de emotionele
indruk die een gebouw maakt. De nieuwe
bibliotheek laat weinig bouwkunstigs zien.
Het betovert niet. En met ruimtekunst
heeft het niets te maken.
Een bibliotheek is een belangrijk gebouw.
Er wordt literatuur, cultuur in gekoesterd
en er komen ontzettend veel mensen naar
toe. Architectonisch gezien weerspiegelt
het uiterlijk het innerlijk niet. Bouwkuns
tig gebeurt er te weinig. Ook het water
wordt niet gebruikt, een gemiste kans. Een
muur plompverloren uit het water. Het
gebouw is te weinig gedetailleerd. Velen
zullen zeggen dat het komt, doordat er
geen pannendaken op liggen, maar dat is
natuurlijk onzin. Als iets goed is, moet er
over elke lijn zijn nagedacht en dat is niet
gebeurd. Het stijgt absoluut niet boven
zichzelf uit. Ik heb er geen notie van wie het
ontworpen heeft, schrijf dat maar op.
Het zou fantastisch zijn geweest als er een
prijsvraag voor dit gebouw zou zijn
uitgeschreven. Het is jammer dat door de
Middelburgse ideeënprijsvraag het hele
prijsvraagwezen 'n negatieve klank krijgt,
want op zich is 't goed. In andere landen
gebeurt het veel vaker dan hier dat
architecten zich zo moeten waarmaken.
Voor een uiteindelijk stedebouwkundig
plan voor het Vitrite-terrein zou nu
eigenlijk een nieuwe prijsvraag moeten
worden uitgeschreven. 5
niet koel, het is onderkoeld. Een buiten
wijk. De derde prijs is qua vorm
karakteristiek heel twijfelachtig om te
verkiezen. Met die pannendakjes, geveltjes
en straatjes zou het een leugenachtige
keuze zijn. Het is een soort pseudohisto-
rische decorbouw, want van binnen lijken
ze natuurlijk helemaal niet op oude
panden. Alleen de buitenkant suggereert
dat ze uit vroeger tijden stammen.
Suggereert, want met de huidige bouw
methoden lukt 't helemaal niet om dat echt
te laten lijken. Dus blijf je zitten met de
premie-winnaars die om één bepaalde
kwaliteit zijn verkozen. Als je die bij elkaar
zet, kun je iets heel raars krijgen. De hemel
beware me als tien mensen op tien
verschillende plaatsen allemaal hun idee
tjes gaan zitten waarmaken. Om te
voorkomen dat het een gedesintegreerd
plan wordt, zou je dus moeten vasthouden
aan een totaalplan. De gemeente zal nog
hard moeten werken.
Het wordt nog een hele dobber om er iets
goeds uit te slepen. Je kunt bijna zeggen
dat prijsvraag en uitslag ze achteruit heeft
geholpen. Als ik zeg dat waarschijnlijk
voor het pseudo-historische plan wordt
gekozen, schuif ik de gemeente misschien
wel in die richting en dat wil ik niet.
Het zou wel veel gegniffel in moderne
architectenkringen teweegbrengen. Een
soort Anton Pieck wijk in Middelburg.
De gemeente moet groeien naar 't maken
van steeds betere keuzen. Tot nu toe zit
men nog te veel aan de wederopbouwstijl
gebakken, nieuwbouw wordt daaraan
Ad de Jong
13
