Nis-Msst
De bekering van wethouder Vinke
Het nut van het ritueel
- - - '1
*,-:■*> -^"■^ÊÊÊÊF'.
jK^H^ratw -.wx ts*s«ë
„JPi -Ssg&z
u -"•
-■:-> -. *3bdNBBNK&<%-9%
-t
Er is enkele jaren geleden eens een
experiment uitgevoerd, waarin zin en onzin
van een taboe heel duidelijk uitkwamen.
Een groep apen werden in een ruimte gezet
en konden er alles doen wat apen zoal
plegen te doen.
Er stond een aantal bomen en in het midden
van een open ruimte was een paal neegezet.
Na een aantal weken werd die paal -heel
gemeen- onder stroom gezet. De eerste aap
die daarna de paal wilde beklimmen,
sprintte schreeuwend weg. Consternatie in
de hele apenkolonie. Een andere aap, een
stuk hoger in rangorde, ging naar de paal
liep er een paar keer omheen en pakte hem
beet. Zelfde effect, maar nu schreeuwde de
hele apenkolonie mee.
Elke aap, die in de daaropvolgende tijd in
de buurt van de paal kwam, werd door
fanatiek geschreeuw gewaarschuwd en de
paal werd niet meer aangeraakt. Zelfs niet
door nieuwe apen die aan de kolonie
werden toegevoegd. En zelfs toen de hele
kolonie was vervangen, bleef de paal, die al
lang niet meer onder stroom stond, taboe.
Mensen zouden in vroeger tijd van de paal
een godheid maken en met bezwerende
rituelen de woede van de paal proberen af te
zwakken. Rituelen zijn er nog steeds en ze
hebben nog steeds dezelfde functie: het
bezweren van het kwaad. De jaarlijkse
herdenking van de oorlog is zo'n ritueel.
Het gaat gepaard met artikelen en t.v.-
beelden die aantonen hoe erg het allemaal
geweest is. In onze herinnering was dat wat
afgezwakt en zo werkt het ritueel als een
opfrisser, het schudt je flink door elkaar en
je denkt: nooit meer oorlog. Dat is het nut
van het ritueel.
Middelburg heeft als zusterstad het 40 jaar
geleden door de atoombom getroffen
Nagasaki. Daaruit vloeit de nadruk in
Middelburg op de herdenking van dat
gruwelijke voorval in onze geschiedenis
voort. De herdenking bestond dit jaar uit
twee bijeenkomsten, een tentoonstelling en
de vertoning van drie films. Op de
afsluitende bijeenkomst was de documen
taire 'Hirosima-Nagasaki, the harvest of
nuclear war' te zien. Daarna bracht
wethouder Vinke als Middelburgs delega
tieleider verslag uit van zijn ervaringen op
de burgemeesterconferentie over de atoom
bewapening in Hiroshima.
De documentaire gaf het beschreven effect:
je weet dat het gruwelijk was, maar zó erg,
nee, dat gaat het bevattingsvermogen te
boven. Half verbrande, nog levende licha
men, of levend, bewegend. Door straling
kaal geworden Japanners, die kort daarna
aan toen nog onbekende ziekten zouden
sterven. De cijfers: 70.000 doden in
Nagasaki binnen enkele maanden en 80.000
mensen die nog steeds de naweeën ervan
ondervinden. Hiroshima telde tegen de
200.000 doden....
'Op de film is het al gruwelijk', sprak
wethouder Vinke tot de rond 60 voorname
lijk oudere toehoorders. 'Als je de mensen
ziet en spreekt, dan gaat er wat door je heen.
Wij, van de Middelburgse delegatie, hebben
bijvoorbeeld gesproken met een man die 4 a
500 meter van de explosie verwijderd was. Hij
dook achter een muur en kreeg een lading
hout over zich heen. De muur hield het en het
hout drukte niet zo zwaar, zodat hij kon
blijven ademhalen. Zo wist hij op wonder
baarlijke manier te ontsnappen. Hij vreest
nog wel als gevolg van de straling ziek te
worden, daarmee blijft hij rondlopen.
Binnen een straal van 500 meter zijn vrijwel
alle inwoners van de stad gedood.
De directe confrontatie met de gruwelen
van de bom heeft wethouder Vinke in elk
geval bekeerd tot fervent anti-atoomwa
penstrijder.
Burgemeesters of plaatsvervangende burge
meesters van 62 steden uit de hele wereld
namen unaniem een resolutie aan met de
strekking: dat nooit meer.
Wij beschouwen de ervaring van Hiroshima
als de onze en geven ons woord dat 't nooit
meer gebeurt.... streven een totaal kernwa
penverbod na.... streven naar kernwapenvrije
zones.... leiders van alle naties zouden
Hiroshima moeten bezoeken om de gevolgen
te zien....
En concreter: in Hiroshima komt een
secretariaat dat elk jaar een dergelijke
conferentie organiseert waar steeds weer
andere burgemeesters kunnen komen en
dat de 'vredestoorts' brandend kan houden.
'Het appèl maakte diepe indruk op mij, dat
dit door zoveel mensen volmondig werd
aanvaard. Wij moeten ermee aan 't werk',
aldus Vinke.
De directe confrontatie maakte alle 62
burgemeesters tot anti-kernwapenstrijders.
Maar voordat de geheugens van alle
burgemeesters van alle steden in de wereld
en van de leiders van alle landen in
Hiroshima zijn opgefrist, deelt een nieuwe
generatie onopgefriste jongens al lang weer
de lakens uit.
Atoombewapening en bewapening in het
algemeen heeft vooral te maken met
gevoelens van angst en onveiligheid. Macht
kun je dan een soort overcompensatie van
angstgevoelens noemen en wie zegt dat die
gevoelens onterecht zijn? Politiek beleid is
daarop vrijwel overal gebaseerd. Kortom,
hoe moeten we aan het werk?
'Ik weet op dit moment niet, hoe dit moet
gebeuren', laat Vinke de toehoorders weten.
Iemand vraagt of Vinke wel bereid is zich
bij b. en w. in te zetten.
'Ik heb er niet gezeten als een papieren zak,
ik ben er met hart en ziel bij betrokken', zegt
Vinke ernstig. 'En als b. en w. de zaken
serieus nemen, en dat doen wij, dan mag
duidelijk zijn dat het zal doordringen.
'Is het mogelijk', vraagt een ander, 'om over
drie maanden te weten te komen hoe het er nu
mee staat? Het vuurtje moet warm worden
gehouden.
Dat is ook Vinkes zorg. 'Het moet niet
blijven liggen. Mogelijk kunnen we een
commissie oprichten, waarbij burgers zijn
betrokken, een commissie voor vredeszaken.
De sneeuwbal moet blijven rollen.
Ad de Jong
15
