Gereformeerde taboes
beginnen te wankelen
'De spanning tussen assimilatie en persis
tentie bij de emancipatie van de bevindelijk
gereformeerden', dat was het onderwerp
waarop de heer C. Janse (hoofdredacteur
van het Reformatorisch Dagblad) promo
veerde. Die bevindelijk gereformeerden zijn
de in Zeeland ruim aanwezige Gerefor
meerde- en Oud-Gereformeerde Gemeen
ten, de Gereformeerde Gemeenten in
Nederland en de zogeheten 'Bonders' in de
Hervormde Kerk.
Janse bespreekt in zijn proefschrift de
emancipatie van deze groep, die o.a.
gekenmerkt wordt door het stemmen op de
SGP en een abonnement op zijn eigen 'RD'.
16
Die emancipatie bestaat uit het bereiken
van een wat betere welstandspositie.
Daarnaast is de 'prestigepositie' van de
groep als geheel iets gunstiger en de
machtspositie (aantal, rechten, eensgezind
heid) iets zwakker geworden.
Een zeer beperkte emancipatie dus, maar
emancipatie is ook niet de doelstelling van
deze groep, aldus Janse: 'Enerzijds vanw ege
het sterke accent op de beslissende betekenis
van het hiernamaals en het 'vreemdeling
schap' van de ware gelovigen. Anderzijds
vanwege het sterke accent op het berusten in
de bestaande situatie als zijnde overeenkom
stig Gods voorzienig bestel'.
Toch creërt deze emancipatie (en ontwikke
lingen in de moderne maatschappij, zoals
meer vrije tijd, zwakkere gezinsband,
ontsluiting van het platteland en welvaarts
stijging) een spanning onder de leden van de
groep. Een spanning tussen aan de ene kant
de neiging om op te gaan in de samenleving
(assimilatie) en aan de andere kant het
blijven bij de groep met z'n oude normen en
waarden (persistentie).
Dat spanningsveld behandelt Janse in een
boek waarin veel cijfers verwerkt zijn en alle
sociologisch relevante aspecten op het
landelijk niveau ter sprake komen.
Toch valt er wel kritiek te leveren en ze werd
'Wijd is de poort en breed is de
weg die tot het verderf leidt en
velen zijn er die daardoor in
gaan.
Eng is de poort en smal is de weg
die ten leven leidt en weinigen
zijn er die hem vinden'.
Die tekst uit Mattheus 7 vormde
de inspiratie voor een plaat die
in heel wat gereformeerde Zeeuw
se gezinnen aan de muur hing:
'de brede en de smalle weg'.
Kinderen werd zo al vroeg
ingeprent om af te zien van de
wereldse verlokkingen en te
kiezen voor een sober, ingeto
gen leven.
Maar ziet, zelfs onder de streng
gereformeerde jongeren begint
jeen andere mentaliteit door te
werken. Dat blijkt uit het proef
schrift, waarop deze zomer C.
Janse promoveerde tot doctor in
de sociologie. In dat proefschrift
doet hij verslag van een enquête
onder 765 oudere en jongere
leden van (oud)gereformeerde
gemeenten. Daaruit blijkt dat
bijvoorbeeld de taboes op het
hebben van televisie, het meedoen
aan wedstrijdsport en het hebben
van vrienden uit andere
kringen vooral onder de jeugd,
niet meer aanslaat. Dreigen zelfs
de zwaar-gereformeerden te
zwichten voor de verlokkingen
van de 'brede weg'? Jan Zwe-
mer bespreekt een belangwek
kend proefschrift.
DE BREDE EN DE SMALLE WEG
