De Grote Kerk van Goes in een
overgangsfase
Godsvrucht en verleiding
Langzaamaan worden kerkgebou
wen weer van iedereen, zoals in de
tijd dat god de wereld nog bestierde.
Het schaars wordende kerkvolk dat
Hem die centrale plaats nog toe
bedeelt, kan de godshuizen niet
meer onderhouden.
Noodgedwongen gaan de deuren
open voor het publiek. En voor
al voor de centen. Prachtige ruimtes
komen vrij, waarin je veel leuke
dingen kunt doen.
Neem de Grote Kerk van Goes.
De mooie lichtval en de enorme
ruimte, het lijkt wel een overdekt
plein, maken het gebouw bij uitstek
geschikt voor tentoonstellingen van
beeldende kunst. De akoestiek is
uitstekend, zodat klassieke muziek,
pop, jazz of nieuwe muziek er goed
klinken.
Maar, de kerkdiensten moeten
doorgaan. En 't valt niet mee de
lof van de heer te zingen, terwijl
je tegen een schilderij met blote
vrouwen aankijkt. Dat is 'obsceen'
en 'seksistisch'. Problemen in een
overgangsfase.
Al enkele jaren zijn er in de Grote Kerk van
Goes concerten en, in de zomer, tentoon
stellingen van beeldende kunst. Soms huurt
de Culturele Raad van Goes de ruimte voor
een tentoonstelling, zoals deze zomer voor
drie Zeeuwse en drie Vlaamse schilders.
Soms ook organiseert de Hervormde
Kerkvoogdij een tentoonstelling, zoals in
september met de Bevelandse schilder Paul
Bartels.
Het is voorspelbaar: nadat de zaak was
beklonken, de schilderijen opgehangen en
de glazen afgewassen, kwam na de eerste de
beste dienst het kerkvolk in opstand. Het
regende telefoontjes bij de leden van de
kerkvoogdij. De schilderijen waren 'aan
stootgevend' en 'obsceen'.
Je kunt natuurlijk zeggen: Paul, dat moetje
ook niet doen, joh, je schilderijen naar een
kerk brengen. 'Maar vantevoren had ik
alles met de kerkvoogdij doorgenomen en
ze vonden 't prima', voert Paul Bartels aan.
Paul was bereid één schilderij weg te halen,
Moving to exposures geheten. Zes vrouwen
geven zich er in verschillende standen bloot.
Uitgangspunt waren foto's in modebladen,
waarop vrouwen soms zo mooi onnatuur
lijk kunnen poseren. Het ging Bartels om
verschuivingen van die plaatjes; bij de een
werd de nadruk gelegd op een arm die
langer is weergegeven, bij de ander valt een
ander lichaamsdeel langer dan gewoon uit.
'Het was me geen rel waard', vindt Paul
Bartels. 'Was 't me in de Vleeshal gebeurd,
dan had ik een enorme herrie gemaakt,
maar in een kerk, met diensten, ligt de zaak
anders.
Wel maakte Paul Bartels zich kwaad toen
de week daarop een aantal schilderijen van
de muur werd gehaald en de rest
omgedraaid teneinde de kerkgangers te
behoeden voor de verleiding van de
allemachtig rijke vrouwen van Paul Bartels.
Onder de schilderijen bevond zich een reeks
die door de provincie is aangekocht.
Paul Bartels typeert de schilderijen als een
reeks over moederarche-typen, 'dat wat de
vrouw tot vrouw maakt'.
De reeks werd afgemaakt als seksistisch.
'Ze hoeven niet plat te vallen voor een
schilderij of voor kunst in 't algemeen, maar
ik erger me aan de mateloze stompzinnig
heid, waarmee dit soort dingen wordt
afgedaan. Aan de ene kant wil men er goeie
sier mee maken, aan de andere kant heb je
de vooroordelen. Ik heb m'n poot dan ook
stijf gehouden na dat ene schilderij en
uiteindelijk hebben ze toegegeven. Je kunt
er tijdens de dienst een doekje voor hangen,
maar ze moeten van m'n spullen afblijven.'
Het is een incident in een overgangsfase. De
kerkgangers moeten eraan wennen dat hun
kerk een beetje van iedereen is geworden en
dat doet pijn. Overigens zijn er al jaren
concerten en tentoonstellingen in de Grote
Kerk en het ziet er naar uit dat het niet
religieuze gebruik nog sterk zal toenemen.
Er is een comité opgericht dat Redt het
gezicht van Goes heet. Dit comité wil
allerlei evenementen in de kerk organiseren
om aan een half miljoen te komen voor
verbeteringen van het interieur. Het moet
een beetje een schouwburg worden met
w.c.'s, verwarming, een podium, zodat het
gebouw echt als een multifunctionale
ruimte dienst kan doen. En daardoor komt
er weer geld binnen voor het grote
onderhoud van de kerk.
'Maar', vindt Paul Bartels, 'als je de kerk
met gemeenschapsgeld en als gemeen-
schapsbezit overeind wil houden, dan heeft
dat ook consequenties. Je zou een club
mensen bij elkaar moeten zetten die
onafhankelijk tentoonstellingen kan orga
niseren. Dan ben je van dit soort incidenten
af.'
De heer Clement van de Hervormde
Kerkvoogdij, die op het standpunt staat dat
tentoonstellingen in de kerk 'eigenlijk wel
passend moeten zijn', ziet in de toekomst
ook wel een tentoonstellingscommissie
ontstaan.
Ad de Jong
