'Weemoedig mooie moitui
Vijf ontwerpen voor ee
'Dus maakt architectuur via
de ruimte de tijd zichtbaar'
Antwerpenaar Luc Deleu ziet een pier als een off-shore-constructie, vandaar
de boortorenu_
Foto's Elsa West land
'In de knoop van het tracé is een wa
van Vlissingen en de zee in zich op
vissers. Het circus biedt plaats aai
Tegen de achtergrond van de
honderden Middelburgse monu
menten uit het verleden een dis
cussie op gang brengen over de
monumenten van morgen, dat is het
idee achter een tentoonstelling van
moderne architectuur in de Vlees
hal.
Vij jonge architecten kregen de
opdracht een pier voor de
boulevard in Vlissingen te ont
werpen. Uit de zeer uiteenlopende
oplossingen valt op te maken dat de
organisatoren aardig zijn geslaagd
in hun opzet verschillende opvat
tingen over architectuur aan de
bezoekers te laten zien.
Wat te denken van een boortoren op de
grens van land en water? Wat van een 159
meter hoge stalen corridor, evenwijdig aan
de boulevard, die het te verwezelijken einde
vormt van een pier die in Noord-Brabant
horizontaal op de grond begint en recht
door loopt zonder rekening te houden met
de kromming van de aarde?
Iets gemakkelijker te verwezelijkten is het
'amfitheater' met duizend zitplaatsen. Op
de speelvloer hebben eb en vloed vrij spel.
'Het is de belichaming van de verwachting
dat in het theater plots de actie zal plaats
grijpen, al zijn het slechts zonnebaadsters
die zich komen beschutten (tonen, verber
gen) voor de wind' schrijft de Belgische
architectencombinatie Wim Cuyvers, Paul
Robbrecht, Hilde van Daem en Christian
Kieckens.
Landingsbaan
De Amsterdamse combinatie Jan Benthem
en Mels Crouwel voerden een practisch idee
strak uit. Onder een als 'n landingsbaan
12
ogend dek hangen twee kokers die bij vloed
deels onder water komen te staan. Een van
de kokers is doorzichtig, zodat je droog de
golven kan inlopen.
De gebroeders Frank en Paul Wintermans
uit Eindhoven zitten nog 't dichtst bij een
traditionele pier. Het is een gebouw in zee
en zal ongetwijfeld het gemakkelijkste plan
zijn om uit te voeren, maar het prikkelt de
fantasie minder dan de andere vier.
Vlissingen heeft ooit een pier gehad, in de
oorlog werd hij verwoest, en mogelijk zet de
tentoonstelling de Vlissingse autoriteiten
aan het denken. Maar het is niet de opzet
een van de plannen daadwerkelijk te laten
uitvoeren.
Zo abstract als het videofilmpje, De Muur,
dat bij de opening werd vertoond, is de
tentoonstelling echter niet geworden. Ter
wijl de filosoof Fons Elders op het scherm
een muurtje bouwde in het slik, sprak zijn
stem van de voelbare spanning tussen land
en water, tussen architectuur en ruimte.
'Ruimte is zichtbare tijd en architectuur is
zichtbare ruimte. Dus maakt architectuur
via de ruimte de tijd zichtbaar', praatte
Elders. Ondertussen was zijn kale hoofd fel
verlicht zichtbaar voor het filmdoek,
zwijgend.
Later zou Elders een forumdiscussie leiden
en ontspannen alle architecten tegen zich in
het harnas jagen door hun opvattingen
verkeerd te interpreteren. De discussie ging
over de huidige opvattingen in de architec
tuur en over de ontwerpen in de Vleeshal.
De ontwerpers voelden er weinig voor zich
in een hokje te laten stoppen.
Beter dan de forumdiscussie komen de
ideeën van de architecten uit de verf in de
cataloges bij de tentoonstelling. Evenals de
tentoonstelling heeft de catalogus de titel:
Architectuur voor een zee-land. Anton van
Gemert van de Culturele Dienst Middel
burg en Ruud Brouwers, directeur van de
Stichting Wonen, tekenen voor de redactie
van de verzorgde catalogus.
Politiek
De leverancier van het idee booreiland als
pier, Luc Deleu uit Antwerpen, zet een hele
serie vraagtekens bij het beroep architect.
Hij is trouw aan de idealen van de jaren
zestig: tegen de autoriteiten en de vakspe
cialisten en vóór de verbeelding en een
onbelemmerde individuele ontplooiing.
Met de architectuur heeft hij niet veel op,
omdat er een sterke link ligt naar politiek
en macht. 'Er wordt een maatschappij-op
vatting mee verkocht.'
Deleu stelt zichzelf de vraag: 'Hoe kun je nu
in de maatschappij als ambitieuze architect
nog werken? Zonder je aan gevestigde
politieke kringen te binden, krijg je geen
opdrachten. En zelfs als je wel eens
opdrachten zou krijgen, wat zou dan het
antwoord moeten zijn?' Deleu vindt
theorieën en ideeën minstens even sterk.
Vandaar zijn booreiland. 'Het was me er