De fotograaf en een halve
eeuw Zeeuws landschap
Gommert de Kok
Drie dagen voor nieuwjaar overleed de
man, die van 1961 tot 1978 hoofdredak-
teur was van de Provinciale Zeeuwse
Courant, Gommert de Kok. Geboren in
Goes, was hij al vanaf 1947 verbonden
aan de krant, waarop hij heel duidelijk
zijn stempel heeft gedrukt. Een stempel
dat in de herdenkingsartikelen zeer
positief wordt gewaardeerd: 'Pc Koks
commentaren waren de beste van ons
land' en 'Zonder zijn krant was de
vernieuwing van Zeeland nauwelijks
denkbaar geweest
Het is een begrijpelijke gewoonte om bij
de dood van iemand vooral diens goede
eigenschappen naar voren te halen. En
bij De Kok is dat niet moeilijk, want hij
was een beminnelijk mens met een grote
dosis kennis van veel geleerde boeken.
Daarnaast kon hij heel goed anekdotes
onthouden en vertellen.
De vraag is echter of de herdenkings
schrijvers, die hem als journalist de
hemel inprijzen, gelijk hebben. Ik denk
het niet. De Kok heeft de PZC jarenlang
gebruikt om 'het belang van Zeeland' te
dienen. Hij liet dat zelfs zo in het
redaktiestatuut vastleggen.
In de loop van zijn hoofdredakteurschap
is gebleken wat hij 'het belang van
Zeeland' vond. In dat belang bleek het te
zijn om mondig geworden Zeeuwen, die
vochten tegen de vernietiging van de
Oosterschelde te bestoken met negatief
commentaar,hen als 'Tupamaros' af te
schilderen en verder zoveel mogelijk
dood te zwijgen.Zoals trouwens bijkans
elke groep of elk individu, dat zich
buiten de de door De Kok zo gerespec
teerde parlementaire paden waagde. In
het belang van Zeeland was het
kennelijk wel om vele vervuiilende
chemische fabrieken plus een kerncen
trale kritiekloos binnen te halen; in het
belang van Zeeland waren duidelijk niet
de journalistieke onthullingen in
andere bladen) over een malverserende
PZEM-dirckteur en dito burgemeesters.
In het belang van Zeeland was -
konkluderend- niet de openbaarheid
zodra die hooggeplaatstcn in een
ontluisterend daglicht stelde. En toch is
die openbaarheid het ultime kriterium
waaraan een goede journalist behoort te
voldoen.
Gommert de Kok was ongetwijfeld een
aardig mens,maar als hij de geschiedenis
in dreigt te gaan als lichtend voorbeeld
voor andere journalisten, is het tijd om
'Ho!' te roepen.
Veel journalisten, die met hem gewerkt
hebben, weten ook wel beter.77c Kok
wist alles omdat hij nooit iets schreef a/s
hel de autoriteiten onwelgevallig was', zei
,éen van hen me afgelopen zomer nog.
Wie de PZEM-affairc van 1970 er op
naleest,zal zien dat de feiten hetzelfde
verhaal vertellen.
K.S.
Vijftig jaar is het geleden, dat de stichting Het Zeeuws Landschap werd opgericht. Reden
voor feestelijkheden in Statenzaal en Zeeuwse Bibliotheek door de stichting, die verder als
verjaarskadootjes onder andere enkele vogelobservatiehutten, een video-klankbeeld en een
jubileumboek op het verlanglijstje had gezet. Helaas voor de stichting vonden de meeste
statenleden dat het best wat minder kon. Zeeuwen zijn nu eenmaal zuunig, ook als het om
het landschap gaat. En dus besloten de staten om geen subsidie te geven voor het
jubileumboek.
Of daarmee dat boek van de baan is, is nog niet duidelijk. Maar voor Nieuw Zeeland is het
gouden jubileum in elk geval aanleiding om dit jaar in de vorm van fotopagina's het feest
ook een accent ter geven.
Wij vroegen een aantal fotografen om zich te laten inspireren door het onderwerp'Vijftig
jaar Zeeuws Landschap'. Uitgaande van een of twee foto's van een stukje Zeeuws landschap
van vijftig jaar geleden, zullen zij de komende maanden laten zien wat er met dat landschap
is gebeurd.
Als eerste is de Vlissingse fotograaf Cor Schuilwerve aan de beurt. Hij heeft een stukje
Zeeland bij de kop gepakt, dat - vergeleken met 1936 - wel heel erg veranderd is: het Sloe.
Een halve eeuw geleden nog een prachtig, vrijwel ongerept stukje schorrengebied,
waarboven je hier en daar de zeilen zag van een 'hengst' van een garnalenvisser van De Paal
of Emmahaven, waar vogelliefhebbers ronddwaalden en waar de jeugd van het dorpje
Borssele ging zwemmen en pootjebaden. Lees er het eerste deel van het 'Geheim Dagboek'
van Hans Warren op na en je proeft het landschap van toen.
Nu een met zand opgespoten vlakte, waarop de vestigingen van multinationale chemische
bedrijven hun pijpen en kranen tegen de Zeeuwse wolkenlucht laten detoneren; silhouetten
van gasbollen, van hoogspanningsmasten, de bol van de kerncentrale, hoge schoorstenen en
vooral vééél walm.
In de tijd dat hij aktief meewerkte aan het milieublad De Gouden Delta zwierf Cor
Schuilwerve er vaak rond en registreerde er de botsing tussen het oude en het nieuwe
Zeeuwse landschap - oude boerderijen, dijken, bomen en dieren met steeds
allesoverheersend op de achtergrond de industrie. Daarvan op de volgende pagina's een
bloemlezing.
mm
pp wr.
■MM
Ss| *8
