Van eigen bodem
Heksengeloof in Zeeland
door
ONS ZEELAND
13
De Ratin-bacillen behooren tot de z.g. Gartnergroep
en zijn de verwekkers van spontane ratten epizoötiën;
zij zijn van het type bacillen enteritidis Gartner, welke
evenals de paratyphus bacillen B vleeschvergiftiging bij
den mensch veroorzaken kunnen, in gevallen van voed-
selbesmetting.
Toch moet dit gevaar voor den mensch niet over
dreven worden voorgesteld, omdat in het rattenprepa-
raat de virulentie van de daarin aanwezige bacillen
voor ratten aanmerkelijk grooter is dan voor den
mensch.
Ook bestaat bij de behandeling met het ratinpreparaat
het gevaar, dat onder de ratten, welke de besmetting
overleven, bacillendraagsters voorkomen, die door hare
uitwerpselen levensmiddelen kunnen besmetten, welke
weer aanleiding kunnen geven tot acute vleeschver
giftiging bij den mensch, die zich kunnen uiten in den
vorm van acute darm catarrh of in ernstige gevallen van
bloedvergiftiging van typhusachtigen aard.
Men zal dus zeer doordacht dergelijke bacteriën-
cultures bij de rattenbestrijding moeten gebruiken en
het niet uitleggen in de onmiddellijke nabijheid van
levensmiddelen.
Daar het Rijk de rattenbestrijding ter hand had
genomen in de Rijksgebouwen te Middelburg met Ratin
en Ratinin, was het voor de gemeente geen bezwaar
met dit preparaat bij particulieren, welke verzocht
hadden om bestrijding, over te gaan en kon de bestrij
ding spoedig een aanvang nemen.
Toen dan ook in de plaatselijke bladen van
Middelburg in begin 1926 voorkwam dat de ratten
bestrijding aldaar zou plaats hebben met Ratin achter
een consumptiewinkel, verscheen er kort daarna een
alarmkreet van Arts Putto, Hoofdcommies bij den
Centralen Gezondheidsraad te Den Haag, waarin deze
schreef, dat men door bestrijding met Ratin en Ratinin
binnenkort zeer waarschijnlijk een paratyphus-epidemie
zou kunnen verwachten.
Gelukkig kwam men zoover niet, daar in overleg
met den medisch adviseur van den Ontsmettingsdienst
een tegenbericht werd geplaatst, dat met Ratin niet
verder zou worden doorgewerkt, doch alleen met Ra
tinin, een plantaardig gift, zou worden voortgegaan.
Ten slotte werd ook hiermede gestaakt daar het
Ratinin zeer kostbaar was en zonder gebruik van Ratin
toch niet volledig haar doel bereikte. Het werd echter
gaarne genuttigd en bij toepassing in een winkelhuis te
Middelburg werden de pakjes letterlijk uit mijn vin
gers getrokken toen deze tusschen een plafond waar
het weme'de van ratten, werden neergelegd.
Het tweede middel dat door mij werd toegepast en
waar zeer veel succes mede werd verkregen en nog
wordt verkregen, is wel het Zelio Pasta. Dit is een
preparaat wat door de Kleurstoffenfabriek van Fried.
Bayer en Co., te Leverkusen bij Keulen, in den han
del wordt gebracht, en zeer practisch in tubes wordt
geleverd. De giftwerking in het Zelio bestaat uit
Thalium, het is geen maag of darmvergift, zoodat de
dieren na gebruik het niet uitbraken en daardoor ge
deeltelijk kwijt raken. Bij verschillende proeven door
mij genomen op ratten, welke in een kooi gevangen
waren, bleek bij toedienen van het Zelio, dat zij in
21/» dag tijds dood waren, terwijl na 30 uur verlam
ming intrad; bij enkele duurde het wel ruim 3 dagen
voor zij dood waren. Het Zelio wordt gaarne genut
tigd en proeven genomen op de Mestbergplaats en
achter mijn woonhuis waren verrassend. Het Zelio
wordt op aan dobbelsteentjes gesneden brood uit de
tubes geduwd en met een plat gesneden houtje verder
uitgesmeerd. Bij beëindiging diene men de handen te
wasschen en het gebruikte houtje te verbranden. De
verpakking van het lokaas geschiedt als bij het Ratin
en wordt zoo neergelegd, dat huisdieren en personen
er niet bij kunnen komen, daar het gevaarlijk is
voor ieder. Wordt vervolgd.)
JAN VERMEER.
Een der vreeselijkste uitingen van het Middeleeuw-
sche volksgeloof was de wreede vervolging van heksen.
Ontelbaar zijn de arme slachtoffers, die in alle landen
van Europa aan dezen heksennaam ten offer zijn ge
vallen. Meestal waren het hysterisch aangelegde vrou
wen, die inderdaad geloofden datgene gedaan te heb
ben, wat men van haar vertelde en die dan, ook on
herroepelijk haar geestelijke afdwalingen met den dood
moesten bekoopen. Ook in Zeeland heeft dit heksen
geloof tot treurige tooneelen aanleiding gegeven. Een
voorbeeld hiervan is de vervolging van enkele ver
meende heksen in 1565 te Veere. Een zekere Digna
Robberts, een reeds bejaarde vrouw, in de wandeling
water en brood" geheeten, werd van hekserij ver
dacht en bekende dat ze inderdaad gemeenschap had
gehad met den Duivel. Toen ze eens, ongeveer vijf
en dertig jaar geleden, op een avond bij een heul
halverwege tusschen Middelburg en Veere zat te eten,
werd ze opeens aangesproken door een jongeman, ge
heel in het zwart gekleed, die haar vroeg of ze niets
beters te eten had en haar vervolgens volop goud en
zilver beloofde, indien zij hem haar ziel wilde geven.
Bovendien zou hij haar leeren hoe ze schepen op zee
zou kunnen laten vergaan. Aanvankelijk had Digna er
niets van willen weten, wel beseffende met wien ze
te doen had, maar toen de Satan dreigde haar tot
stof te vermalen, had ze tenslotte toegegeven, God
verzaakt, en met den Duivel een verbond gesloten, ten
teeken waarvan ze een vlecht van haar haren had
afgesneden. De Booze had haar toen een zalf leeren
maken, waarmee ze op een stroowisch in zee kon
drijven, en schepen doen vergaan. Zeven of acht jaar
geleden had ze iemand, wiens schoonvader haar een
aalmoes had geweigerd, kreupel en lam gemaakt, een
voudig door hem aan te raken. Bij Westkapelle had
ze een scheepje met vijf en veertig man doen vergaan.
Een boerenmeisje had ze eerst tot diefstal van geld,
dat aan haar vrouw toebehoorde, verleid, en vervol
gens den hals gebroken. En dit waren slechts enkele
voorbeelden uit een lange rij van misdaden, die zij
alle met hulp van den Booze had gepleegd. De rech
ters van Veere veroordeelen haar om op een schavot
levend verbrand te worden, wat nog in den namiddag
