ONS ZEELAND
Hoe de oude Kerk van Brigdamme
aan haar einde kwam.
4
Een van de meest geliefde wandelingen rond Middel
burg is over het paadje van Nieuwenhove naar Brig
damme en langs den straatweg terug. Men begint met
„de Nadorst op te gaan, die er vroeger, met zijn vele
hooge boomen vrij wat schilderachtig uitzag dan thans.
Na rechts, het Gemeentelijk Sportterrein, de Volks
tuinen en het lief gelegen hofje „Torenzicht" gepas
seerd te zijn, splitst de weg zich in tweeën, waarvan
het rechtsche gedeelte over weilanden naar den Veer-
schen Weg voert. Hier stond tot vóór eenige jaren een
uiterst schilderachtige hofstede met een hoog rood
pannendak 1) die vervangen werd door een in mo
dernen stijl bebouwd huis. Wij gaan rechtdoor langs
de achterzijde van de oude hofstede „De Nieuwe Boom
gaard", waarop een antieke ijzeren windwijzer is te
De antieke ijzeren windwijzer op de hofstede „De
Nieuwe Boomgaerd",
zien: een jager met hond, die met uitgestrekten arm,
cp een, cp grooten afstand, hard loopenden haas schiet.
Het is een aardig voorwerp, waarin beweging zit. Nu
loopt men recht op een ander hof aan, waarvan het
ingangshek is versierd door twee groote beschilderde
metalen visschen, die uit ouden tijd dateeren. Op beide
is een witte rol geschilderd met in oud schrift: Op
Nieu-wenhove. Hier maakt de weg een rechten hoek.
Onmiddellijk valt nu het oog op een aardig doorkijkje
langs een beschaduwde laan in de richting van den
Veerschen straatweg. Thans begint het paadje, dat
naar Brigdamme, of Breedomme, zooals het op oude
kaarten betiteld wordt, voert. Het loopt langs een
groote hofstede, op de kaart van Carel en Hattinga
van het jaar 1753 als het slot Nieuwenhove aangeduid.
Rechts van het pad ziet men nog duidelijk, dat daar
vroeger een buitenplaats moet hebben gelegen. Vergis
ik mij niet, dan lag het huis op het hooge land links
van het tegenwoordige pad. Op genoemde kaart kon
men toen niet verder wandelen. Het aardige wegje is
dus uit later tijd. Schilderachtig zijn de vergezichten,
die men nu genieten kan, wandelende langs rijke
velden en landouwen. Aan het einde van ons wegje
staat de mooie kapitale hofstede „Leg Af", ons allen
bekend, door de talrijke eenden, kippen en grootere
dieren, die er in de breede slooten rondzwemmen of
in de schaduwrijke weide rondloopen en grazen. Vóór
men op den Noordweg komt, ziet men links een hoog
gelegen kerkhof met boomen beplant, waartusschen de
bekende ruïne 2) van de oude kerk, De steenen er van
De ruïne van de oude kerk te Brigdamme,
schijnen nog al stevig aan elkaar te zitten of wel,
er werd de benoodigde zorg aan besteed, een feit is
het, dat de ruïne, sedert wij er een halve eeuw langs
wandelden, niet veel in omvang is verminderd. Ze is
wel diegene onzer Walchersche kerkruïnes, die het
meest wordt bekeken. Schilderachtig is ze niet, vooral
nu ze bovendien door losse er tegenaan staande plan
ken is ontsierd. De ruïne zelve is zeer oud, want de
kerk van Brigdamme, waarvan thans meer een klein
stukje over is, werd vermoedelijk is in 1196 of 1197
gebouwd. Die kerk stond onder het patronaat van
Middelburg. Toen het collegie van van Kanunniken
van de St. Pieter- of Noordmonsterkerk werd gesticht,
moest de helft van haar inkomsten aan het kapittel
worden afgestaan. In 1323 ging het recht van patro
naat over aan graaf Willem III uit het Henegouwsche
huis. Een heel lang leven heeft de Brigdamsche kerk
niet gehad. Zij kwam door een misdaad aan haar
einde. Een zekere boerenzoon uit West-Souburg ge
boortig, Leunis Domis, ook wel Keyser geheet-en, was
tot armoede vervallen, zoo erg zelfs, dat het hem aan
een hemd ontbrak. Wat was nu, volgens hem, een
voudiger dan zoo'n exemplaar van een ander te stelen?
Wat ook geschied. Maar daar moest de bestolene, een
landman van Brigdamme, bij wien hij mogelijk in
dienst zal zijn geweest, nu niets van hebben, zoodat
