GROOT-ROTTERDAM
963
De trompetter van den toren biedt zijn Nieuwjaarswenschen .tan. 1(524. De Nieuwjaarswensch van den lantaarnopsteker, opgedragen aan de burgers der stad, bij den aanvang van het jaar 1843.
vergaderinge van vnlck quam te vallen
op de straten 't. vvelck Mijne Heeren
niet willende lijden, interdiceren ende
verbieden daer omme eenen igelic-
ken, jonck ende oud, 't Nieuwejaer
te singen of spelen bij de straten,
noch voor der goede luyden op
pene van 't overste kleed te verbeu
ren, 't welck des Heeren dicnaers
ende de wacht deser stede geauc-
toriseert wordt eenen igelieken van
de genen, die bevonden stillen wer
den te singen ende spelen, af te
mogen nemen."
Nu wist de gemeente, waar ze zich
aan te houden had.
In andere steden hield dat Nieuw
jaarzingen nog veel langer stand.
Te Nieuwpoort vaardigde de re
geering er nog in 1758 een verbod
tegen uit „Niemand, 't zij jong of
oud, zal vermogen Nieuwjaar te zin
gen, of in iemands huizen te loopen
en den luiden iets of te eischen of te
nemen enz.
Te Koevorden besloot de kerke-
raad den 13den December 1770 aan
de regeering der stad te verzoeken,
„dat oudt en slegt gebruik, dat op
Nieuwjaarsdag lange heeft plaats ge-
had't, met betrekking tot het uitde
len van zo genoemde Nieuwjaars- of
ijzer-koeken aan straotloopers," te
verbieden en af te schaffen. Maar,
helaas de kerkeraad ontmoette
„schroomelijken tegenstand," en de
Drcntsche Volksalmanak van 1842
verzekerde, „dat men toen nog aan
datzelfde euvel mank ging." Weer in
andere plaatsen had men 't nieuwjaar
zingen vervangen door een collecte
op Oudejaarsdag, ui ,wier opbrengst
aan de „smalle gemeente" gort en
meel werd uitgedeeld. Maar als de
Amsterdamsche Heeren van 1578, na
hun verbod van zingen en spelen,
Bij de jaarverwisseling (Naar een oude teekening). Het oude jaar, links van den mochten hebben gemeend, dat ze
toren, vervliegt in rook, het nieuwe jaar, rechts, doet zijn intrede. voortaan een Stil en rustig Nieuwjaar
zouden krijgen, hebben ze zich bedro-
een Nieuwjaarsdicht geschreven. In den bloeitijd der gen gezien het „houden van 't oude in 't nieuwe,"
rederijkerij werd de Nieuwjaarsvreugd opgeluisterd het schieten, het wenschen en het drinken bleven als
door een stroom van gedichten, liedjes en refreinen, weleer, en nacht en dag even rumoerig, 't Schieten
„die den geest ende sinnen konden verheugen ende zouden zij wel graag verboden hebben, maar 't was
verquicken". En daarvan stammen o.a. af, de Nieuw- onmogelijk, omdat het zulk „een oude gewoonte" was,
jaarswenschen, welke thans nog door de kinderen en de burgerij niet geloofd zou hebben, dat er een
worden opgezegd en de oneindige wenschenreeks van nieuw jaar gekomen was, als zij geen schieten had
den onsterfelijken Thomas-vaêr. gehoord. Er gebeurden echter wel eens „baldadig-
Na de invoering der Reformatie werden verscheidt- neden en verregaande moedwilligheden" bij en
ne oude gebruiken, 't zij als „onnutte superstitiën", daarom had de Regeering 't al meermalen „zeer scher-
't zij als „ongeregeldtheden", verboden, althans in pelijk verboden", „nogtans hetzelve, als een oude
de steden. Aan't nieuwjaarzingen werd te Amsterdam gewoonte, oogluik inde '-aten passeeren." Maar in
al terstond een einde gemaakt. De nieuwe regeering den nacht van 1760 op 1761 hadden de baldadigen
had er zich in 1578 op 't kussen gezet, en toen 't de „een groot misbruik van gemelde toelaatinge ge-
laatste dag van het jaar was, werd de stadsklok geluid maakt," en nu werd 't dan heel ernstig verboden
en al 't volk liep tezamen voor 't stadhuis, en een echter met dezelfde oogluiking als te .voren,
venster in de voorpui ging open, waar een secretaris In October 1868 was dat schieten wederom ten
het hoofd doorstak en las ernstig punt van overweging in den Amsterdamschen
„Also Mijne Heeren van den Gerechte verstaen, dat gemeenteraad,
in voortijden vele ongeregeldtheden gebeurt zijn met En hoe het thans daarmede gesteld is, kunt u wel
singen ende spelen van 't Nieuwejaer bij de straten hooren in den Nieuwjaarsnacht om 12 utir. Nog altijd
ende voor der goede luyden deuren, daerdoor groote wordt er geschoten, al gebeurt 't heel stiekum, en
veelal heeft het vuurwerk de plaats van schieten inge
nomen. De fabrieken laten haar stoomfluiten minuten
lang gillen en in de havens is het sotns een oorverdoo-
vend lawaai van sirenen, stoomfluiten enz. Ook de
locomotieven van de stoomtreinen doen mee aan dat
gilconcert, dat de menschheid met de jaarwisseling
in kennis moet stellen. Op Nieuwjaarsdag zeggen de
kinderen hun versje op en de oud''ren zenden hun vi
sitekaartje naar kennissen en verwanten, maar toch
raken deze Nieuwjaarsgebruiken meer en meer op
den achtergrond. Alleen te Ootinarsum gaat de
nachtwacht, ter wille van de traditie, zijn ronde doen,
terwijl hij het oude lied zingt:
Komt, burgers komt, nu allen terstond
Het nieuwe jaar ingetreden.
En 'k wensch U op deez' vasten grond
Veel heil, geluk en zegen.
Het oude jaar dat is verdweên,
Het nieuwe zijn wij weer ingetreên.
Het heeft heel wat voeten in de aard gehad om de
herinnering aan vroegere eeuwen bewaard te doen
blijven.
Tot slot van ons artikeltje wenschen wij onzen le
zers van harte een jaar van gezondheid, van heil en
zegen!
N. J. A.
Het aanbieden van de Nieuwjaarskoek.
