ONS ZEELAND
Het drama in de pastorie of de
Predikantenmoord te Driewegen in 1687
(naar officieele bronnen bewerkt)
door J. BIJLO.
4
velen) heeft de ziekte in de omgeving van Middelburg
geen opzienbarenden omvang aangenomen.
Een enkel schoolreisje, dat oorspronkelijk Domburg tot
doel had, is in verband met de paratyphus daar ter plaatse
blik hebben we gevreesd dat deze ziekte een nadeelige
invloed op het badbedrijf in Zeeland mag niet gesproken
worden.
(Vervolg).
Verder bevatte het dagboek nog de volgende mede-
deelingen van de meid van de Cliever en andere per
sonen welke ik hier woordelijk laat volgen.
„Vrijdag 16 Mei, in presentie van drie heeren mijn
meid Anna Keijsers ondervraegt, of sij niet en wist
of ik 's Zondag 's nachts of 's avonds uitgeweest was.
De meid antwoordde: „de Domine klaegde dien
avond over koorts evenals eenige dagen te voren en
is 's avonds om 9 uur naar bed gegaan. Ik weet niet of
hij 's nachts is uijtgeweest, maer tusschen 12 en 1 uur
ben ik wakker geworden en ik hoorde hem spreken en
zich in zijn bed omkeeren. Zijn slaepkamer is boven
de mijne. Ik kon niet verstaen wat hij seide maer ver
moedde hij in koortshitte sprack of droomde.
Zaterdag 17 Mei heeft zij die gelijke verklaringen
voor Notaris en getuigen afgelegd en verzocht toen om
te mogen vertrekken.
Zij is daerop naer huis gegaen met Consent van mij.
Ik vroeg haar echter te blijven daar ik mijn nicht Cos-
tenoble verwachtte.
Anna wilde echter liever gaen en weggaende zeide
zij: „Ik zal verhuizen maer te contrari, ik sal mijn
moeder zien te bewegen dat ick hier mag blijven.
Den derden pinksterdag is zij om haar goed gekomen
met haer stiefvader, seggende: „Ik durf hier niet lan
ger te wonen omdat ik soo schandelick belogen wordt
Tn mijn eer. En men valt mij lastig met vragen als: „Of
ik niet weet dat gij dien moort gedaen hebt? Of ge dien
nacht buitenshuis zijt geweest en diergelijke. Daerom
wil ik verhuijsen, ick kan dat niet langer verdraeghen.
Ik kan niet anders dan de waerheijt spreken en deze
is zoover ik weet, dat gij dien nacht niet uijt geweest
zijt."
De stiefvader zeide hierop: „Mijn dochter heeft mij
verhaelt, dat al moest sij sterven, sij niet anders kan
seggen als dat sij niet weet dat gij op dien nacht uijt
den huse zijt geweest, enbijgevolg dat u valschelik
belogen wordt."
De meid van van der Velde verhaalde dat sij om
trent 9 a 10 uren reeds rumoer buijtenshuijs had ge-
hoort en de Dominé had gezegt dien avont: „Ick hebbe
vele vianden, die mij niet meugen setten", daarmee
bedoelende, de papisten en losse menschen in sijn
plaetse.
De meid had gezegd: „Dominé, wij sullen verraden
worden," waarop de Dominé had geantwoord: „De
Heere sal ons hoop ick bewaeren."
Den 22en Meij ondervraegt in tegenwoordigheit van
Dhr. de Costenoble en den schoenmaker Johannes
Hendrikse en deze verklaerde dat hij op dien avond
voorbij komende mij heeft hooren hoesten, liggende in
mijn venster.
Den 23en Meij met vier Heeren geweest bij
wonende aan de Nisse pat, welcke verclaerde, dat hij
Maandags morgens omtrent half 5, sijnde den 12en
Meij, aan 't werk sijnde een pijp tabak wilde rooken
maer geen vuur kon bekomen, zag een man aankomen,
gekleet in een wit kleet, de opslaegen hangende op
de handen en hebbende gispen in sijn schoenen en al
rookende voorbij ging. Dat hijvroeg om sijn pijp
aen te steken en dat deze antwoordde „Ras dan"
en vervolgens zeide: „wat ongeluck is dat, op Drie
wegen is de dominé vermoort.."
Den 9en Juni geweest bij Dhr. en Juffrwelke
verhaalde dat Anna, van mij wegtrekkende, daar was
geweest en gezegd hadde: „Ick sou wel wederom bij
den Dominé terug willen wonen als 't geruchte wat
gestilt was."
Tot zoover het dagboek.
Zooals men ziet, stelde hij alle mogelijke pogingen
in het werk om zijn onschuld te bewijzen, Hij had
echter eerder de Schelde in zijn loop kunnen strem
men, dan den stortvloed van geruchten, welke om
trent hem in verband met den moord, in omloop waren,
te stoppen. De publieke opinie was dat hij schuldig
of medeplichtig was aan den moord. Openlijk durfde
echter niemand er voor uit te komen, daar men geen
voldoende bewijzen had en nog steeds bevreesd voor
hem was.
De Justitie, die alles in het werk stelde om den
dader of de daders op het spoor te komen, lag voort
durend op den loer en al degenen, die maar eenige
aanwijzingen konden doen, werden in verhoor geno
men.
Mr. Johan Godin, Hoogbailluw te Middelburg als
representeerende den Rentmeester Generaal Bewester
Schelde, leidde zooveel mogelijk zelf de verhooren
waartoe hij zich dikwijls in persoon naar Zuid-Beve
land begaf.
Doch al de pogingen, om wettige bewijzen tegen de
Cliever en dokter Soetebier, chirurghijn te 's Heeren-
hoek, op wien ook het vermoeden rustte van mede
plichtigheid, leden schipbreuk op de sluwheid van de
Cliever. Deze wist een aantal attestatien machtig te
worden van personen die hem op dien zelfden avond
van den moord om 11 uur in zijn venster hadden zien
liggen, hevig hoestende, teneinde zoo zijn alibi te be
wijzen.
Deze verklaringen onder eede voor den notaris Cor-
nelis Lansman den lOen Juni 1687 afgelegd, luidden
in 't kort als volgt:
„Johannis Heijndricsen, schoenmaker, oud 23 jaar,
wonende te 's Heerenhoek, verklaart, dat hij 's Zon
dagsavonds den llen Meij tusschen 11 en 12 uur is
gekomen voorbij het huis van de Cliever en deze uit
zijn venster lag en zwaar hoorde hoesten, alsof hij
overgeven wilde.
