ONS ZEELAND
Het drama in de pastorie of de
Predikantenmoord te Driewegen in 1687
(naar officieele bronnen bewerkt)
door J. BIJLO.
2
Het was te verwachten dat een lichaam, zoo voorin
genomen tegen stroombetrekking van de Vlissingsche
centrale, nooit met die centrale tot een vergelijk zou
komen. En in deze verwachtingen zijn we niet teleur
gesteld. Wat toch te zeggen van de voorwaarde, dat
het meerendeel der aandeelen van een Belgische maat
schappij in Hollandsche handen zou moeten blijven
Het komt ons voor, dat de P. Z. E. M. aan de Société
steeds bepalingen heeft opgedrongen die deze instel
ling nooit zou kunnen nakomen en dat de mislukking
der onderhandelingen door de P. Z, E. M. voorzien
werden. Als een particuliere koopman of een groot
industrieel voor de leiding van zijn bedrijf bij de P. Z.
E. M. ter school ging en zich richtte naar de lijn welke
deze bij de onderhandelingen met de Soc. Anonyme
volgde, dan was hij binnen afzienbare tijd geruïneerd.
Het is opvallend hoe uitstekend het de overheid te
dezer zake gelukt is al het praktische koopmanschap uit
het oog te verliezen.
In dit licht beschouwd, kan met het jongste amen
dement dan ook een wassen neus noemen, en we pre
pareeren ons geheel op de eigen centrale. Wanneer
deze tot stand zal komen, is evenwel nog niet te voor
spellen.
We betreuien het ten zeerste dat in het nog altijd
deftige en statige provinciale college t.o. van de elec-
trificatie wederom een niet afdoend besluit is genomen
en dat de Statenleden weer geaarzeld hebben om on
omwonden voor hun meening uit te komen.
Met dat al blijft de middengroep den eersten tijd
verstoken van de electiiciteit, naar welke zij snakt.
X
De bevolking van Middelburg, inzonderheid het ge
deelte dat men met de benaming „middenstand" pleegt
aan te duiden, is allesbehalve gesticht over het besluit
van den gemeenteraad, tengevolge waarvan de kermis
dit jaar niet op den gewonen datum, doch wellicht
(met een groot vraagteeken) in de tweede helft van
September gehouden zal worden. Dit uitstel (waar
schijnlijk afstel) van de jaarlijksche vermakelijkheid,
houdt verband met de paratyphusgevallen die nog
steeds in de hoofdstad voorkomen. De raad heeft het
niet aangedurfd om in een periode dat niet alle aan
leiding tot besmetting is weggenomen, een groot aan
tal personen te verleiden in een beperkte ruimte bij
een te komen.
De vraag doet zich voor: „Was deze groote zorg
voor de volksgezondheid hier noodzakelijk. Is de
paratyphus in Middelburg momenteel van dien aard
dat zij een billijke oorzaak is om een gedeelte der
Middelburgsche bevolking de verwachte inkomsten ge
durende de kermisweek te onthouden?
Volgens het rapport van den hoofdinspecteur van
de volksgezondheid moet deze vraag bevestigend be
antwoord worden.
Volgens vele middenstanders kan het antwoord ont
kennend luiden.
Het lijkt ons het verstandigst ons aan de zijde der
medici te scharen. Zij toch zijn de eenigen die tot oor-
deelen over de ziekte en over het besmettingsgevaar be-
voegd zijn. En al mogen de middenstanders dan al be-
weren: „De ziekte is van onschuldigen aard, vier dagen
in bed en de patiënt is genezen, sterfgevallen kwamen
nog niet voorwe houden ons bij de uitspraak
der doktoren. M,„
Dat de beslissing van den raad voor den Middel-
burgschen middenstand een leelijke tegenvaller is,
kunnen we begrijpen. Doch het algemeen belang dient
in kwesties als deze voor te gaan.
(Vervolg).
Voorts verklaarde hij, na afloop der Godsdienst
oefening bij de Cliever komende, was deze erg ver
moeit en klaegde over hoofdpijn, waarop Soetebier hem
aanraadde wat te eten en dan naar bed te gaen, 't welk
de Cliever ook deed in zijn tegenwoordigheid.
Bekentenis van dokter Soetebier.
Ik ondergeteekende, Jacobus Soetebier, bekenne
Sondaghs, sijnde den 11 Mei 1687, voorbij 't huijs van
den predikant de Cliever gepasseert te zijn en de
selve predikant in zijn cantoor venster leggende be-
swaert heb hooren hoesten soodat ik vraegde: ,Dome-
nie, Hoe zijt gij soo benout".
Waerop de Cliever voornt. antw. „dat beetje vlees
steeck mij soo in mijn maege."
Datum: den 9 Juni 1687.
Jacobus Soetebier.
Vermoedelijk hebben deze verklaringen, vooral de
laatste, er toe geleid om hem met rust te laten voor-
loopig.
Eigenaardig is het dat onder de stukken geen enkel
verhoor van de Cliever aanwezig was, Is hij niet ver
hoord geworden of zijn die stukken zoek geraakt? Zie
daar een raadsel.
Ondanks alle mogelijke verklaringen van de getui
gen ten gunste van de Cliever, bleef de Justitie hem,
zoowel als den dokter, met een wantrouwend oog gade-
De Cliever echter zat ook niet stil. Wel voelende dat
hij ondanks de verklaringen dier getuigen toch nog ver
dacht werd, presenteerde hij den stadhouder een re
quest om zijn zaak te laten onderzoeken voor het Hof
van Holland en riep daartoe zijne tusschenkomst m,
daar het hem, zooals hij zich uitdrukte in dit request,
„Niet genoeg is de getuigenisse sijner Consciëntie voor
Godt, doch wil sich voor den rechter zuijveren van
de misdaed hem ten laste gelegt door sommige boos-
aerdige geesten en ontruste menschen, die hem achter
den rug blameeren en overal spargeeren van schuldigh
te sijn aen dwinglandije, onkuischheijt, profonatië J) en
den schandeliken moort op van de Velde en meer
andere schandelijke lasteringen;
dat hij is altijd geweest van goeden naem en laem
ende alsnog daer voor gehouden^ werd en geacht bij
alle goede luijden hem kennende."
Men noemde dit volgens de toenmalige rechtspraak
„het lichten van mandament van purge."
Bij instructie van den Hove van Holland, Zeeland
en Vriesland van 20 Aug. 1531 is gestatueerd, dat,
