4
ONS ZEELAND
Zierikzee gezien van den Westhaven-dijk
verwondering baren, dat hier bij mist en storm geen onge
lukken plaats hebben. Een eeresaluut aan onze zeelui.
Bij het nader beschouwen van Zierikzee wordt men ge
troffen door de fraaie bouwwerken, welke zich tegen den
gezichteinder afteekenen. Men kan het aanzien, dat in deze
nlaats voorheen groote welvaart geweest moet zijn en geen
kosten werden gespaard deze stad een treffend aanzien te
geven.
Zoo werd een torenbouw begonnen, welke bij voltooiing
wellicht zijn wederga niet had; de thans bestaande St. Lie-
vens-Monstertoren heeft reeds een respectabele hoogte, doch
was ze afgewerkt, men zou een bouwwerk zien driemaal
de tegenwoordige in hoogte.
Doch allerlei rampen teisterden Zierikzee; ziekten, oor
logen, stormen, enz., gaven zoo'n knak, dat ook de bouw
van dit geniale werk van den Mechelschen bouwmeester
Keldermans, onvoltooid bleef.
Vele schepen vergingen in deze stormen, Schouwen trilde
op zijn grondvesten en moest vele vruchtbare gronden aan
de golven prijs geven, waarvan ook Zierikzee zijn deel had
en den terugslag ondervond.
Het instandhouden van door de voorouders gestichte
bouwwerken blijft nog steeds een aanzienlijken last, welke
Zierikzee drukt en het moet ons verblijden, dat de offers
hiertoe worden gebracht. Wat zou van Zierikzee overblijven,
zoo al dit mooie verloren ging?
Zierikzee bezat in haar bloeitijd een uitgebreide scheep
vaart, verder zoutziederijen, leerlooierijen, scheepswerven,
mee-reederijen, touwbanen enz. Eenige overblijfselen ziet
men nog van genoemde industrieën.
Omstreeks 1600 werd de Nieuwe Haven gegraven; door
verlanding der vorige waterwegen was dit de aangewezen
weg, Zierikzee havenstad te houden.
Na 't volmaken van dit werk is, in 't jaar 1602, van Stads
wege, op de punt des dijks bij het Westhoofd, tot gerief van
vreemde kooplieden en schippers, aldaar aankomende, een
Huis met een lantaarn, boven het dak uitkomende, gebouwd,
in welke, bij donkere nachten, licht werd gebrand. Dit
duurde van begin October tot einde Maart, op stadskosten.
Aan weerskanten dezer Haven, daar men in de stad komt,
lag een steenen Bolwerk, bestrijkende de havendijken. De
mond der haven is met zware paalhoofden beheid, welke
aanmerkelijke sommen tot onderhoud vereischen.
Het paalhoofd aan de Westzijde is in vroegere oorlogen
met een batterij versterkt geweest, hierna in verval gekomen,
werd hetzelve in 1745 weder nieuwelijks opgemaakt.
SCHOUWSCHE SCHETSEN
IV.
Arjaon z'n vette beesten.
M'n zaete op d'n 'anbank, ikke in Jaonus, Flak achter
de dikke konten van de paeren zaete m'n, in zo noe in dan
krege m'n 'n vaege mi' 'n staert over onze gezichten. De
vliêgen waere kwaed in je mos' oppasse, dat de stoöters
van j' afbleve. Dikke wolleken stof kwaeme van onder d'
achterpoöten van de paeren, tusschen de strengen deur in
lengs de dubbele zwienge nae' bove. M'n aete stof....
't Was volop zomer, wêrrem, in 'ard weer. Dae' stieng 'n
bitje wind, ma' de wind was ook a' werrem. M'n zweêtede
van 't zitten alleênig, a' zaete m'n zo' ma' in ons boeze
roentje.
D'n 'anbank was nie' aoï te zochte mit dat arde rieën.
'k Ao zêllef nog 'eperbeerd 'n dubbelde baelezak te pakken
te kriegen wan' 't was nog nie' zo 'eêl lank 'eleë, da' 'k
mi' bleinen op m'n je-weet-wè' tuus 'ekomme was. Ma'
Jaonus ao 'n bitje 'aest aod om weg te rieën in zo zaete
m'n noe op d'n 'anbank te spriengen, da' je soms d'r steken
van in je milte kreeg.
Jaonus dee net of 'n lekker zat. Kwansuus keek 'n soms
es nae' mien, ma' dan dee' ikke weer, of k er niks van
mork in of 'k in de kossens wegzakkede.
Soms keke m'n glieke nae' m'nkaore in dan lachede m'n,
dan ao m'n lol, zo ma' lol, omda' 't mooi weertje was, in
wêrrem, in 't koren riepe....
In de wielen die kraekte over 't grint in de koppel
ketting die rammelde in de boomplanke die klapperde
in de wiegouters in de rongen die piêpte....
As rn'n d'n eên of d'n aoren tegenkwaeme, dan riêpe
m'n goeiendag, vee' t' ard, in as 'n verbie was, dan lachede
m'n wee'. M'n zonge vêrsjes uut d' ouwe doóze. van
's winters as 't regent, in van Wilêllemus, in van Pietein,
in van de Waetergeus vo' d'n Briel.
M'n waere net tweê kleine jongers die fekansie ao.
Da' kwam van 't zonnetje, van de wind, van de roke van
't riepe koren in van de goeie Schouwsche locht.
Jaonus 'ieuw de liene ma' losjes in z'n 'anden. Zo noe
in dan praette 'n mi' z'n paeren. Alia Bertha Toe noe,
Marrie In as z' uut d'n draf wouwe, dan speelde 'n op
wat weerlam 'oe 'ek 't mit julder In dan liêpe ze weer.
In ikke in Jaonus 'aelde' dan ma' wir uut to' m'n d'r buten
aesem van waere
Ma' noe waeren m'n temissen van d' arde baene of in in
't wekken mosse m'n toch stoppe'.
