JAN JAARSMA's Insluithaarden
D. DE JAGER Jr's XS5ZE&
18
ONS ZEELAND
HISTORISCHE CRIMINEELE GEVALLEN
EN AVONTUREN.
Bezoekt de nieuwe Toonzaal
voor Haarden en Kachels bij
Toen was het Peter, die zijn kalmte niet langer kon be
waren.
„Stommeling, die je bent snauwde hij zijn compagnon
toe, „je wilt altijd alles veel te mooi maken. Als je die
telefoon met rust had gelaten, waren we voor al de misère,
waar we nou inzitten, gespaard gebleven
VII.
De merkwaadige ontvluchting van Lavalette onder
het regime van de Restauratie.
De gevallen in de geschiedenis, waarin vrouwen helden
moed hebben tentoongespreid om hun mannen te redden,
zijn niet zeldzaam. Men behoeft nog niet onmiddellijk te
denken aan de vrouwen van Weinberg, die op de bekende
wijze bij de overgave der vesting hun mannen, die aan de
verdediging hadden deelgenomen, ontrukten aan den ge-
wissen marteldood, die in die dagen gebruik was, om zulks
te constateeren. Men kan zelfs denken aan een figuur als
Emma van Haarlem, een heldhaftige edelvrouwe, gehuwd
met een ridder, die wijd en zijd slechts bekend stond om
zijne wreedheid en zijne gierigheid, maar die toch, toen het
belegerde kasteel tot de overgave werd gedwongen, van de
belegeraars wist te verkrijgen de toezegging, dat zij het
kostbaarste wat zij bezat, met zich ter poorte uit mocht
dragen. De belegeraars konden niet verwachten, dat deze
tengere vrouw het stuk zou bestaan om haar zwaren echt
genoot, op haar schouders gezeten, weg te dragen, en toch
deed zij het, al bezweek zij bijna onder den last. Het gegeven
woord werd in deze dagen van ridderwoord en riddereer
gehouden, en de wreede ridder ontkwam op een wijze, die
ongetwijfeld paedagogisch weinig doeltreffend voor hem kon
heeten!
Maar er zijn andere gevallen van bevrijding, die hoog of
laag geplaatste gevangenen verkregen, dank zij de slimheid,
dank zij het overleg, dank zij menigmaal bovenal de koel
bloedigheid van de vrouwen, die men maar zonder meer
de zwakke sekse heet. Wie denkt niet aan de vrouw van
Hugo de Groot, die eenzaam in Loevestein achterbleef, ter
wijl, dank zij de door haar met zooveel zorg toegepaste list,
haar man zich in veiligheid kon stellen. Onder de soort
gelijke gevallen is er een, dat te weinig bekend is, en toch
bekendheid verdient. Het betreft Lavalette, een der velen,
die eerst gedurende de revolutie, daarna tijdens het Napo
leontisch tijdperk hoog in rang steeg. Lavalette slaagde er
in de persoonlijke aandacht van Bonaparte op zich te vesti
gen; hij werd aide de camp van den generaal. Later, toen
het keizerrijk werd geschapen, werd hij tot directeur-gene
raal van het postwezen benoemd, dat hij met vaste hand
bestuurde en op uitnemende wijze inrichtte. Lavalette be
hoorde tot de warme bewonderaars van den keizer; geen
wonder, dat hij tot hem overliep nog voordat hij in Parijs
was aangekomen. Maar geen wonder ook, dat de wraak
gierige Fouché, die even sluw als slecht moet zijn geweest,
hem als een der eerste slachtoffers zette op de lijst, die
hij voor den teruggekeerden Lodewijk XVIII opmaakte.
Reeds op 8 Juli 1815, dus niet veel meer dan drie weken
na den slag bij Waterloo, werd Lavalette gearresteerd, en
bemerkte hij, dat de verdenking op hem rustte, dat hijI m
den terugkeer des keizers uit Elba een zeer actieve rol had
gespeeld. Eenige dagen later werd hij naar de Conciergerie
overgebracht en 20 November ter dood veroordeeld. Me
vrouw Lavalette deed een voetval voor den koning teneinde
garandeeren
groot warmtevermogen
groote brandstofbesparing
groote soliditeit.
het leven van haar man te redden: Lodewijk XVIII, die
nooit het nobele gebaar wist te vinden, bleef onvermurwbaar.
Had hij gedacht daarmede deze schijnbaar wanhopige vrouw
het laatste middel tot redding van haar man te hebben ont
nomen, hij vergiste zich. Zij was groot gebracht te midden
van de gevangenen der revolutie en te midden van de intri
ges van het keizerlijk hof; zij zag uitkomst en raad, waar
geen ander die zag. Zij vertrouwde daarbij, voor zoover dat
mogelijk was, slechts op zichzelve en op haar dochter, en
op een of twee van de allerbeste vrienden, die zij wel in
het geheim moest nemen.
Hob slaagde zij? Twee dagen voordat dte terechtstelling
zou plaats hebben, kwam Mevrouw Lavalette bij haar man.
„Wij hebben niets meer te hopen", zeide zij tegen hem;
„wij moeten dus een poging wagen, hoe moeilijk deze ook
is. Ik mag hier twee uren bij je blijven; om acht uur vertrek
je uit de gevangenis, in mijn kleeren gekleed en als ge
woonlijk door Mad.elle Dubourg, een bloedverwante, ver
gezeld. Je zult den draagstoel vinden voor de gevangenis;
deze breng je naar de Rue des St. Pères, waar een vriend
je wacht met een cabriolet en je naar een veilige plaats zal
voeren." Lavalette wilde tegenwerpingen maken, maar zijn
vrouw voorkwam deze. „Als je terechtgesteld wordt, stert
ik toch. Men zal mij geen overlast aandoen; mij hoogstens
enkele dagen gevangen houden, maar men zal mij moeten
laten gaan." Vergeefs trachtte Lavalette haar te overtuigen,
dat de in den regel talrijke gevangenbewaarders,die haar
eiken avond omgaven, wanneer zij de gevangenis verliet,
de uitvoering van het plan onmogelijk zouden maken, zij
bleef volhouden, terecht opmerkend dat, waar hij toch ver
oordeeld was om terechtgesteld te worden, hij niets meer
had te verliezen en men het met hem niet erger kon maken
dan reeds was geschied.
„Goed", zeide Lavalette tenslotte, ik zal doen wat je wilt.
Maar de cabriolet is te ver verwijderd van de gevangenis.
De kans is groot, dat men mijne ontsnapping bemerkt kort
nadat deze heeft plaats gehad. Wij hebben bijkans een uur
noodig om van hier met den draagstoel te gaan naar de
Rue des St. Pères; dat is te gewaagd." Mevrouw Lavalette
erkende de juistheid der opmerking. Men had nog een dag
tijd; den volgenden avond zou alles veranderd worden, mits
Lavalette slechts zijn woord wilde geven, dat hij dan ook
gehoorzaam zou zijn.
Den volgenden dag kwam Mevrouw Lavalette des mid
dags om vijf uur haar gewone bezoek brengen. Ditmaal was
zij vergezeld van haar dochter Josephine, en gekleed in een
costuum, dat het zoo gemakkelijk mogelijk maakte om het
grooter figuur van haar man daaronder te herbergen, „Pre
cies om zeven uur moet je gekleed zijn, zeide zij^ tegen
hem. „Als je vertrekt, geef je den arm aan Josephine; je
houdt den zakdoek voor het gelaat. Wat is het jammer dat
