6
ONS ZEELAND
met den prins, waarop eindelijk te Delft de unie tusschen
beide provincies geteekend wordt (25 April 1576).
Men sluit hierbij een vast verbond, om de Spanjaarden
te weerstaan; Staten en steden verbinden zich, behalve het
geen in '75 bepaald is, tot een aantal nieuwe overeenkom
sten. De macht, die Willem van Oranje uitoefent, wordt tot
Zeeland uitgestrekt. Zoo is dan de regeering van Holland
en Zeeland in handen van Willem I en nu niet meer als
Koninklijk Stadhouder, doch als Souverein, behoudens die
voorrechten, welke de Staten ook onder Filips uitoefenden.
Aan die opgedragen souvereiniteit ontbreekt echter de erfe
lijkheid; ook is zij niet geheel onbeperkt, aangezien de prins
verschillende zaken niet kan beredderen dan met advies der
Staten. Staten en steden moeten zijn wettige bevelen in
alles gehoorzamen, niet het minst die in de verdediging des
lands.
Oranje bezit naast wetgevende macht met de Staten, ook
de uitvoerende en 't recht tot aanstelling van alle officieren,
burger- en rechterlijke ambtenaren.
De Staten ook de Zeeuwsche handhaven hun oude
voorrechten, dat is, bij hun vergaderingen, op beschrijving
der nu aangestelde souverein en bij hun vrije raadplegingen
inzake finantiën en al wat daarbij behoort. Maar ook ver
krijgen zij, dat zonder hun advies door den prins geen rech
terlijke ambtenaren afgezet zullen worden; uit een nomi
natie van drie personen door hun opgemaakt, zal de prins
zijne keuze moeten doen. Indien de prins overgaat tot het
afzetten van magistraat-personen is daartoe noodig de toe
stemming van de meerderheid der vroedschap, of gelijk in
't verdrag met groote voorzichtigheid is uitgedrukt „van de
meerderheid van hen, welke de vroedschap en het lichaam
der steden, dat zijn al de burgers, vertegenwoordigen.
Buiten medeweten der Staten mag de prins geen voor
rechten verleenen; hierbij dus medezeggingschap van de
Heeren Staten, iets wat zij onder Koning Filips, menigmaal
gevraagd, doch nimmer verkregen hebben.
Tenslotte blijft de Stateninvloed zeer groot, daar de prins
een college uit deze vergadering, in Zeeland uit zeven leden
bestaande, heeft ter zijde staan, onder den naam van Ge
committeerde Raden. Deze zijn belast met het dagelijksch
bestuur van de provincie en beschrijven de Statenvergade
ringen.
En hoe staat het nu met het gezag van Koning Filips als
graaf? Deze wordt niet geheel voorbijgegaan. Weliswaar
verdedigen de Zeeuwen zich tegen diens legers en daarom
wordt alles wat daartoe behoort, aan den prins bevolen,
maar de Justitie blijft nog op zijn naam. De rechtsplegingen
zullen bij het Hof wegens hem, als Graaf, worden waar
genomen. Maar aan dat Hof wordt onttrokken, wat er eer
tijds onder ressorteerde, n.l. het kennis nemen van alge-
meene middelen en het verleenen van provisiën tegen de
Statenordonnanties, welke laatste op de finantiën niet moch
ten uitgaan zonder „attache van den Hove."
Ook het Hof wordt iets gegeven, wat het niet, maar de
Groote Raad (van Mechelen) bezat: de provisiën van Relief
en Restetutie. En deze regeeringsvorm heeft voortgeduurd
tot Willem's dood of liever tot aan de afzwering van Koning
Filips in 1581.
Na het sluiten van de Hollandsch-Zeeuwsche unie was
Oranje's eerste werk, om gelden bijeen te brengen ter voort
zetting van den oorlog. Zeeland draagt daartoe bij elke
maand ƒ210.000.—. Daarvoor kunnen dan honderd en tien
vendels voetvolk en honderd oorlogsschepen onderhouden
worden. Deze aanzienlijke som wordt gevonden uit accijns
op verschillende levensmiddelen. Holland brengt nog grooter
sommen op. En toch is het met s lands schatkist zóó ernstig
gesteld, dat men tot alle denkbare middelen zijn toevlucht
moet nemen. De Prins en de Staten besluiten o.a. het Haag-
sche bosch te vellen en de boomen en den grond te ver
knopen. Niet dan met veel moeite wordt dit besluit ongedaan
gemaakt: het Hof van Holland en de Haagsche magistraat
moeten echter daarvoor, duizend gulden in s lands kas
storten.
Wordt vervolgd).
Archives: TV, p. 332, van Meteren: Hist. Ned. Oorl.
BV bl. III e.v.
2) Wagenaar: D VII, bl. 87.
Van Reyd: Ned. Gesch. B I, bl. 12.
4) Pirenne: Gesch. van België, Dl. IV, bl. 59.
r') Dr. E. B. Swalue: daden der Zeeuwen, bl, 85.
Viglü: Epist. ad Hopperum, p. 804860.
7) Dr. E. T. Kuiper, Geuzenliedboek Dl. I, bl.
3) Groot Placaatboek: Dl. II, bl. 2124.
Hallo, hallo
Hier is het draadloos uitzendstation de Scheldezender
-.l.ltJ
Vindt u het interessant te hooren
dat volgens de krant in Waarde de nieuwe ijsbaan
gereed gekomen is. Sommige redacteuren vinden het maar
altijd prettig hun lezers griezel-aanleidingen te serveeren.
Het zou bij de wet verboden moeten worden vóór November
met ijsberichten te komen.
dat de Walchersche jongelingen van het Ned. Jonge-
lingenverbond 26 Sept. het 40-jarig bestaan van hun afdee-
ling in onze hoofdstad zullen herdenken.
dat in Middelburg de athletiekwedstrijden om de kam
pioenschappen van Zeeland gehouden zijn.
dat dit jaar zeer gunstig is geweest voor het mossel
zaad.
dat in Poortvliet op Tholen twee gevallen van alast-rim
geconstateerd werden.
dat in West-Zeeuwsch-Vlaanderen momenteel weer
zwaar gegokt wordt. De honderdduizend en andere groote
geldbedragen blijken niet snel in populariteit achteruit te
gaan.
dat een gezelschap Fransche landbouwers, waaronder
enkele landbouwconsulenten uit den Elzas, dezer dagen een
bezoek aan Zeeland bracht.
dat in Middelburg al gewerkt wordt om den 50sten
jaardag van de Koningin feestelijk te herdenken.
dat in Tholen een drie-jarig meisje een broche in
slikte. De toestand van het kind is ernstig.
dat een inwoner van Bruinisse een der slachtoffers
was van de „Vimeira", het schip dat bij Rotterdam in brand
vloog. De man is in een ziekenhuis te Rotterdam overleden.
dat de automobilisten in Goes weldra niet meer zul
len verdwalen. Er worden n.l. richting-bordjes op verschil
lende plaatseij in de stad aangebracht.
dat de Goesche toren gerestaureerd wordt. Bovendien
zullen de toren en de Groote Kerk van bliksemafleiders
worden voorzien. Men tracht voor de restauratie van den
toren subsidie van het rijk te verkrijgen.
