1
No. 44
De onafzienbare menigte die zich vóór het stadhuis
te Kehl verdrong bij de aankomst van Schwartz aldaar.
schamel middel gebleken herziening van proces
is uitgesloten een proces over de nationaliteit
van Schwartz kan niet baten, wijl Frankrijk zich
strak aan het beroemde wetsartikel houdt.
En dan vindt de verdediging dezen uitweg
een verzoek, om Schwartz uit het Fransche
staatsverband los te maken.
Dit wordt de redding. Professor Grimm wendt
zich tot het ministerie van justitie, dat in deze
bevoegd is. Hij krijgt verlof, 'n brief aan Schwartz
te schrijven, waarin hij dezen op de hoogte brengt.
Want Schwartz moet beslissen, of hij Duitscher
of Franschman zijn wil.
En Schwartz beslist. Hij aarzelt geen seconde 1
Den 9en Mei 1931 schrijft Schwartz aan den
minister van justitie
„Hiermede verklaar ik opnieuw, dat ik voor
mijzelf aanspraak maak op het Duitsche staats
burgerschap. Voor mij heeft hieromtrent nooit
twijfel bestaan. Ik verzoek ontslagen te worden
van alle plichten van
trouw, die Frankrijk
gemeend heeft, van
mij te mogen eischen,
terwijl ik te goeder
trouw en met heel
mijn hart Duitscher
wés en blijven wil."
En eindelijk, ein
delijk, den 13en Au
gustus 1931, krijgt
Frot bericht van den
Franschen minister
van justitie, dat de
president der repu
bliek op 2 Augustus
1931 aan Alfons
Paoli Schwartz, wo
nende te Cayenne
in Fransch Guyana,
verlof heeft gegeven
de Duitsche nationa
liteit te behouden.
De Duitsche na
tionaliteit behouden,
staat er in dat
officieele stuk. Wat
een tragedie 1 Als
Franschman heeft
men hemveroordeeld
en naar 't Duivels
eiland gebracht
en nu wordt er gezegd, dat hij het Duitsche staatsburgerschap behouden
mag dus dat hij dit nooit verloren had I
Wat er daarna komt, vult in de acten nog vele bladzijden, maar nu
streeft iedere zin naar de overwinning. Nog zijn niet alle moeilijkheden over
wonnen maar het zijn zuiver bureaucratische moeilijkheden tusschen de
eene regeering en de andere. Ook deze bezwaren worden eindelijk uit den weg
geruimd.
Den 9en Maart onderteekent de president der republiek 't decreet tot gratie.
De strijd om den man in Niemandsland is ten einde.
In den oorlog duurde de verbeten kamp om een infanterist, die hulpeloos
vóór de draadversperring lag, maar drie nachten, of misschien vieren dan
waren de strijders, die hun kameraad daar weg wilden hebben, bijna wan
hopig van de zenuwen. Hier echter heeft de strijd om een mensch jaren en
jaren geduurd. Een duizend vijfhonderd folio-bladzijden beslaat het „geval
Schwartz", nu zijn verdediger de papieren eindelijk terzijde kan leggen.
Vijftienhonderd bladzijden vertellen den strijd om dezen man in Niemands
land. Vijftienhonderd bladzijden.1
XXIX. TERUG 1 Nen elfden April 1932 ontvangt Schwartz een
I J telegram van het Duitsche gezantschap te
IN 'T LEVEN. Parijs Dit telegram, waarin hem bericht
wordt, dat hij nu absoluut vrij is, werd den
negenden Maart afgegeven. En op 9 Maart werd
Schwartz zesenveertig jaar oud. Een mooier verjaarscadeau had hij niet kun
nen ontvangen.
Het groote nieuws kwam niet heelemaal onverhoopt, want sinds Sep
tember 1931 reeds had de balling gewacht, er met vaste hoop gedurig op zit
ten wachten. Want reeds in December was er in het laboratorium een opvol
ger voor hem aangesteld, de vrijgelatene Fièvez.
Aan boord van de „Oranje Nassau",
na de aankomst te Rotterdam.
En intusschen had aan den overkant van den oceaan, zevenduizend
vijfhonderd kilometer ver van Cayenne, een menschenhart opgehouden te
kloppen. De stokoude moeder van den balling Alfons Paoli Schwartz was
den 26en Februari 1932 kalm overleden. Haar laatste woorden waren
„Nu komt mijn zoon terug
De zwaarbeproefde kan evenwef nog niet weg hij moet rekening houden
met de traagheid der ambtelijke machinerie Zeker, hij is vrij hij kan het
land verlaten, het land van het eindelooze, martelende heimwee.... maar
eerst moet er een officieel stuk van de regeering binnen zijn, een acte van
vrijlating.
Ja, wanneer zal dat papier komen
Zou men zich haasten, daarginds in Parijs
Als zij niet telegrafeeren, kan het stuk eerst in April te Cayenne aan
komen, en dan zal Schwartz half Mei de kolonie mogen verlaten. Maar kijk,
dezen keer heeft de overheid lofwaardigen spoed gebruikt, en den draad té
hulp geroepen.
Den 26en Maart 1932 wordt Schwartz op het gouvernement ontboden,
en deelt men hem daar mede, dat hij genade heeft gekregen. En natuurlijk
is hij blij maar hij heeft een voorgevoel van iets treurigs, dat hem thuis
te wachten staat.
Wat het is, weet hij niet. Hij vermoedt nog niet, dat de jonge grafheuvel
van zijn moeder hem op het hart weegt.
Heelemaal gelukkig worden kan hij maar niet.
Het is ook allemaal zoo moeilijk geweest, en het heeft zoo lang geduurd.
Als een mensch te lang honger gehad heeft, een te ergen honger, kan hij ook
den besten maaltijd niet zoo aanstonds over de lippen krijgen.
De heeren in het regeeringsgebouw worden nu erg beleefd, en vertellen,
dat er eerst naar Suriname getelegrafeerd moet worden, of hij daar aan land'
mag komen. Anders zullen ze hem daar niet van het schip laten, omdat hij
de hooge waarborgsom niet storten kan. En nu, met de Paaschdagen, zullen
die menschen in Paramaribo natuurlijk niet werken, niet antwoorden trou
wens, wat beteekent voor hen een man uit het bagno
Zoo denkt men maar het blijkt, dat een man uit het bagno voor de
menschlievende Hollanders heel wót beteekent, want onmiddellijk telegra
feeren zij terug, dat zij geenerlei bezwaar hebben tegen de aankomst van Alfons
Paoli Schwartz.
Den 29en Maart wordt dit den balling Schwartz medegedeeld. Tegelijk
wordt hem gezegd, dat hij met het eerste het beste schip de kolonie verlaten
móét want nu is er weer verbod tot oponthoud tegen hem uitgesproken.
Drie dagen lang rent Schwartz van den eenen ambtenaar naar den an
deren, want niemand weet, hoe de vrijlatingspapieren ingevuld moeten wor
den hoe zoo'n papier er ongeveer uit moet zien. Het komt ook zoo zelden
voor, dat iemand gratie krijgt, en op die wijze vrijgelaten wordthoe zouden
die brave nikkers op de bureaux dan aan de noodige ervaring komen Maar
zij willen den Duitscher, die altijd beleefd en vriendelijk optreedt, graag
helpen. Zij hèlpen hem, en als het den 31en Maart middag is, kan'hij een
klein pakje onder den arm nemen, en zich naar de haven van Cayenne begeven.
Snel heeft hij afscheid genomen van de goede vrienden, van Rahel, van
mademoiselle Rose, van de vroegere kameraden van 't Duivelseiland en van
de negerfamilies, die hem welwillendheid betoonden. Eenigen hunner ver
gezellen hem tot de haven, en daar staat een aantal schoolkinderen^ zwarte
kleuters in hun Zondagsche kleeren. Het zijn lep ra-lij dertj es, die bij'hem de
kuur volgden, en nu hun goeden vriend en weldoener een prachtigen ruiker
komen brengen, bloemen uit het tropische oerwoud.
Nog eer de kleine stoomboot St. Raphael de haven van Cayenne ver
laat, is er 'n diepe blauwzwarte tropennacht over de „groote aarde" gedaald
Dan stampt de machine en weldra schuift achter de reeling het land van
het heimwee achteruit, tot het nog maar een donkere streep is, die door de
zee wordt opgeslokt.
