I
No. 12
VRIJDAG 18 AUGUSTUS 193.3
383
stijgen toen ik hem er toe kon brengen van alle polemieken en scheldpartijen
afstand te doen en uitsluitend aandacht te besteden aan occulte en astrolo
gische onderwerpen. Hij verzorgde de rubriek „De boute Week" en deed dit
zoo uitstekend en zoo nauwkeurig, dat er voor zijn eigenlijk helderzien maar
weinig tijd overbleef. Het kwam mij voor, dat hij het geloof in zijn eigen be
gaafdheden begon te verliezen. In ieder geval trad hij steeds minder en zeer
tegen zijn zin in het openbaar op.
OP DE RENBAAN.
Algemeen werden de discussies omtrent
zijn persoon weer, toen hij van zich
spreken deed op de bekende Avus-
autorenbanen bij Berlijn. Men legde hem namelijk de lijst van deelnemers
voor en vroeg wie als overwinnaar uit den strijd zou komen. In plaats van
hier op te antwoorden zeide hij, dat Vorst Lobkowicz niet moest starten
omdat hem een ongeluk stond te wachten. Hanussen zat tijdens den
wedstrijd naast mij op de tribune en ik herinner mij hoe doodsbleek hij was.
Na een half uur deelde men per luidspreker mede, dat Lobkowicz gevallen en
doodelijk gewond was.
„Hoe is het mogelijk," vroeg ik hem, „dat u hebt geweten, dat deze man
zou verongelukken
„Ja, als ik dat wist. Toen ik dat zei, was het alsof een ander uit mijn
binnenste sprak."
Op de Avusbanen gebeurden trouwens nog meer vreemde dingen. Hij
kwam er eens met zijn vrouw en zei haar, dat zij zich een nieuwe japon moest
koopen, opdat zij zich tijdens het seizoen overal met hem zou kunnen vertoo-
nen, op een wijze, die de aandacht goed op hen zou vestigen. Zijn vrouw kocht
een japon van vierhonderd mark. Samen verscheen het echtpaar op de rennen
en Hanussen verklaarde aan iedereen, dat hij nog nooit zooveel geld voor een
japon had moeten betalen, maar dat hij het bedrag wel terug zou winnen.
Hij wedde op een vrijwel kansloozen mededinger en won vierhonderd vijftig
mark
Zijn bekwaamheden wilde hij ook gebruiken tot het doen van genezingen.
In zijn luxueuze woning aan de Bendlerstrasse - die aan de Kurfürsten-
damm scheen hem niet mooi genoeg meer - ontving hij ook Richard Tauber.
De behandeling die de zanger onderging duurde maar heel kort en bleef
zonder resultaat.
Kort daarop gaf Hanussen voor de leden van het Oostenrijksche gezant
schap 'n séance, waarin hij mededeelingen deed over het tragische einde van
kroonprins Rudolf, den zoon van keizer Franz Joseph. Hij vertelde in trance
nauwkeurig en met vele bijzonderheden over dit voorval. Maar of hij gelijk
heeft gehad, kan natuurlijk nu niet meer geconstateerd worden.
Daar zijn avonden steeds slechter werden bezocht, wilde hij weer als artist
gaan optreden. Het Scala-theater wilde hem laten optreden. Daar Hanussen
een zeer hooge gage verlangdehij zou als telepaath en als helderziende op
treden duurde het verschillende weken voor 't contract tot stand kwam.
Eindelijk was het zoover. Hanussen kreeg vijfhonderdvijftig mark vast en
dertig procent van die avonden, waarop meer dan vijfduizend mark zou wor
den ontvangen. Hij deponeerde bij een bank tienduizend mark, ter beschikking
van dengene, die er in zou slagen te bewijzen, dat hij zijn experimenten met
geheime helpers of door geheime afspraken volbracht. Een heele brigade van
amateurdetectives kwam in actie om het geld te verdienen, maar het gelukte
niemand. Alle menschen, die een briefje hadden afgegeven om een helder
ziend antwoord te verkrijgen, werden aan een waar kruisverhoor onderworpen,
maar de tienduizend mark bleven in de safe.
Hoe heeft Hanussen deze verbluffende experimenten, waarvan ik in
het begin sprak, kunnen doen Men moet bij de beantwoording van deze
vraag wel in het oog houden, dat hetgeen hij deed aan de wetenschap al be
kend was en kon gelden als bewijs van een buitengewoon groot combinatie- en
concentratie-vermogen, van een zeer groote fijngevoeligheid en een bijzondere
opmerkingsgave. En daarbij moet men niet vergeten, dat hij in het kleine
kamertje, waar hij de briefjes van de betreffende personen in ontvangst nam,
altijd met hen alleen was. Hier duldde hij geen getuige ook mij niet. Ik heb
hem meermalen gevraagd mij toch als getuige aanwezig te laten zijn bij de
overreiking van zoo'n briefje. Maar hij weigerde steeds, onder het voorwend
sel, dat hij dan zenuwachtig zou worden, zich daardoor minder goed zou
kunnen concentreeren, en dat zijn helderziendheid hem in den steek zou laten.
Ik maakte hem een opmerking daar
over en zeide „Dan kan ik slechts aan
nemen, dat die menschen zelf in hun opge
wondenheid en in de hoop een zaak, die hun
nauw aan het hart ligt, tot oplossing te
brengen, u alles over zoo'n kwestie ver
tellen, wat zij ervan weten."
„Maar u hoort toch, dat ik van af het
tooneel den menschen vraag of ik ze op een
of andere manier heb uitgehoord."
„Dat kan wel zijn. En ik wil aan
nemen, dat u inderdaad aan niemand een
vraag stelt, maar in hun opgewondenheid
vertellen de menschen u iets zonder het
zelf eigenlijk te weten. En als zij het zich
herinneren, dan hebben zij den moed niet
om in de zaal, als iedereen naar hen kijkt,
u tegen te spreken."
„Een reuzen-psycholoog bent u, Dr.
Tlioma. Probeert u de tienduizend mark te
verdienen." Woedend draaide Hanussen mij
den rug toe. Hij wist heel goed, dat ik hem
Brik Jan Hanussen met een van de zeld
zame hagedissen uit zijn kostbaar terrarium.
nooit voor een werkelijk helderziende zou kunnen houden, zoolang hij zich
niet aan een vrijwillige en onbevooroordeelde uitvoerige proef zou onder
werpen. Hij was en bleef, afgezien van zijn suggestieven persoonlijken
invloed, een geniaal artist, die nooit zooveel vijanden zou hebben gekregen,
als hij bij zijn vak, de telepathie, was gebleven.
In het buitenland had hij geen succes met zijn optreden. In Parijs moest
hij een leelijkc nederlaag boeken. Vooreerst verstond men hem niet goed,
dan was de telepathie in Parijs al zeer bekend, met de helderziendheid vlotte
het niet bijzonder, en vooral beviel den Franschen heelemaal niet de onbe
schofte manier, waarop hij tegenover het publiek optrad.
In Kopenhagen kwain aan zijn verblijf, dat door zijn weelderige levens
wijze opzien baarde, onverwacht een einde. Hij had de Deensche wet over
treden, welke aan waarzeggers en dergelijke personen verbiedt om geld voor
hun raadgevingen aan te nemen. Een groot bedrag, dat hij op zijn spreek
uren had verdiend, moest hij terugbetalen en een perscampagne noodzaakte
hem daarna het land te verlaten.
Rouwmoedig keerde hij naar Duitschland terug en trad in het „Ufa-
palast" te Hamburg op. Ook hier wilden honderden menschen hem een briefje
overhandigen met een kwestie, die hij in het openbaar, door helderziendheid,
tot oplossing moest brengen. Hij wilde echter maar enkele gevallen behandelen.
De menschen, die niet aan de beurt kwamen, waren razend. Een man wilde
met een revolver op hem af. Maar Hanussen was onverbiddelijk, als hij eenmaal
nee had gezegd. In zijn spreekuren te Hamburg verdiende hij iederen dag
toch nog drie a vierhonderd mark. In het Ufa-palast ontving hij het fantas-
tisch-hooge bedrag van achthonderdvijftig mark per dag.
En desondanks kwam Hanussen tekort.
Zijn uitgeverij, zijn levenswijze, zijn representatiekosten, verslonden
schatten gelds. Hij was intusschen weer verhuisd en richtte in de Lietzenburger-
strasse een prachtige woning in. Deze was beschilderd met sterrenbeelden,
astrologische teekens, terwijl men er ook een merkwaardige, ronde bar vond,
die door hem zelf was ontworpen. In den hoek van het vertrek, dat als bar
was ingericht, bevond zich een groot terrarium met slangen en reptielen. Het
plafond stelde een sterrenhemel voor, waarin de sterren phosphorisch konden
lichten. Toen hij dit nieuwe huis betrok gaf Hanussen een „inwijdingsavond",
waarop Pruisische prinsessen, Russische grootvorsten, bekende tooneelspelers
en andere artisten van naam verschenen. Het was't hoogtepunt van z'n leven;
hij had den top bereikt om er slechts enkele dagen nadien af te storten.
ONDERGANG.
Maar daar had de helderziende gastheer geen
vermoeden van. Hij zeide mij in die glorie
dagen eens: „Ik heb het gevoel, dat ik
krankzinnig zal worden en zal sterven in een gekkenhuis."
In een of ander opzicht was hij beslist niet normaal en sommige opmer
kingen, die uitingen waren van hoogmoedswaanzin, vervulden zijn omgeving
met bezorgdheid. Maar zijn verschrikkelijke!! dood heeft hij zichzelf niet
kunnen voorspellen, noch er een voorgevoel van gehad.
Den lsten Maart van dit jaar trad hij nog opgewekt en onbezorgd in
het Scala-theater te Berlijn op. In de pauze dronk hij een kop koffie aan het
buffet. Uit zijn jaszak stak een weekblad, waarvan de kop van 't hoofd
artikel luidde „Onthullingen omtrent Hanussen".
Hij moest er om lachen en zeide mij „Ik heb een goed idee. Ik zal mijn
eigen onthullingen schrijven. Van deze hier deugt geen woord. En het heele
helderzien hangt mij de keel uit."
Maar deze onthullingen, door hem zelf te schrijven zijn nooit verschenen.
Het geheim van zijn successen zou niet bekend worden. Misschien was er ook
geen geheim misschien beschikte Hanussen over niets anders dan een buiten
sporig ontwikkelde opmerkingsgave, zoodat hij toch meer wist van menschen
en dingen dan een ander.
Tegen zijn gewoonte in, was hij tien minuten vóór den aanvang van zijn
avondvoorstelling van den tienden Maart nog niet aanwezig. Ik wachtte hem
in zijn privé kamer. Plotseling kwam zijn secretaris binnenstormen onder den
uitroep „Mijnheer Hanussen heeft een zenuwinstorting gekregen. Gaat u
alstublieft op het tooneel en deel het aan de menschen mede."
„Wanneer zal hij weer kunnen optreden
„Vraagt u mij verder niets ik weet het niet."
Ik trad op het tooneel, verzocht om stilte en deelde de tijding van Hanus-
seiVs ziekte aan het publiek mee.
Er ontstond een groot lawaai men had
betaald en wilde den beroemden helderziende
aanschouwen.
Hanussen echter was uit zijn woning
verdwenen, onverwacht.
Niemand wist waarheen.
En nog weet geen mensch iets met
zekerheid.
Eerst na veertien dagen werd in een
klein dennenbosclije ergens buiten de stad z'n
lijk gevonden, door drie kogels doorboord.
Van de daders ontbrak ieder spoor.
Den volgenden dag doken van alle
kanten schuldeischers op. Nu werd eerst
duidelijk hoe diep hij in de schulden zat.
Zijn prachtige woning, zijn auto's, zijn
jacht, alles werd verkocht.
En de helderziende werd op armoedige
wijze begraven.
Een eenvoudige steen dekt het graf
van den man, van wien men niet heeft kun
nen vaststellen of hij een wondermensch of'n
oplichter was. De geheele waarheid over zijn
leven en zijn dood zal nooit bekend worden.
EINDE.
