De Ouitsche keizer en zijn zes zonen bij de
gebruikelijke Nieuwjaarsparade Ce Potsdam
geregeerd, was zelden tactvol en vaak hardvochtig. Servië
rekende in geval van een conflict met Oostenrijk op
Rusland, dat van een ingrijpen in de Balkan-aangelegen
heden hoopte gebruik te kunnen maken om de Turken
uit Constantinopel te kunnen verdrijven. De verovering
van deze stad de toegangspoort naar Azië gold
eeuwen lang als een der voornaamste onderdeden der
Russische buitenlandsche staatkunde. Vanzelf zochten de
Turken steun bij de tegenstanders van de Russen, vooral
bij Duitschland, die niet weigerden hen te helpen.
Zoo was de internationale toestand steeds gespannen
en daar men overal begreep, dat een Europeesche
oorlog vroeg of laat moest losbarsten, rustte men zich
overal met koórtsachtigen ijver tot het gevecht uit.
Meermalen dreigde de vrede te worden verbroken. De
onderlinge strijd der groote mogendheden om het bezit
van koloniën gaf aanhoudend aanleiding tot moeilijk
heden. Duitschland werkte o.a. Frankrijk tegen in zijn
Marokko-politiek, maar op de conferentie van Algeciras
(Z.-Spanje) werd de twist voorloopig bijgelegd. De oor
logen, die in 1911 en 1913 de Balkanstaten tegen Turkije
en (toen de buit verdeeld moest worden) tegen elkander
voerden, deden aanhoudend vreezen, dat de groote mo
gendheden partij zouden kiezen en dat de oorlogsbrand uit
den Balkan zou overslaan naar Midden- en West-Europa.
Wanneer men de vraag wil gaan beantwoorden wie
de schuld draagt aan het uitbreken van den grooten
oorlog 1914 1918, moet men zich dus niet bepalen
tot een onderzoek naar de daden van koningen, keizers,
ministers en gezanten in de dagen, die onmiddellijk aan
het uitbreken van den wereldkrijg voorafgingen. Sinds
jaren werd overal begrepen, dat de botsing onvermijde
lijk was. De krijgsplannen der verschillende mogendheden
lagen al jaren lang klaar en waren tot in bijzonderheden
uitgewerkt. Wanneer er al van schuld sprake is, dan ligt
deze bij ieder der betrokken partijen. Persoonlijk kan men
niemand voor den volkerenkrijg verantwoordelijk stellen.
Ook begreep men, dat de gevolgen van een nederlaag ver
schrikkelijk zouden zijn. Het sterkst werd dit misschien
gevoeld door den Oostenrijkschen keizer Frans Jozef. Deze
eenzame en tragische figuur, wiens vrouw, keizerin Elisa
beth, werd vermoord, wiens eenige zoon Rudolf zelfmoord
pleegde, wiens neef Frans Ferdinand, de troonopvolger,
ondanks het heftig verzet van zijn oom een morganatisch
huwelijk sloot met gravin Sophie Chotek, was de laatste
Habsburger, die de talrijke volken van zijn staat bijeen
wist te houden. Een oorlog, die met 'n nederlaag voor Oos
tenrijk eindigde, zou de kunstmatige eenheid vernietigen.
De lang verwachte aanleiding tot den algemeenen oorlog
werd ten slotte het bloedige drama, waarbij de Oosten-
rijksche troonopvolger en zijn gemalin het leven lieten.
Hiernaast van boven naar beneden 1Keizer Wilhelm II
aan boord van zijn jacht Meteorin gesprek met Rijks
kanselier von Bethmann Hollivech (zomer 1911). 2. Poin-
caré flinks) versterkte de FranschRussische vriendschap
door zijn bezoek aan czaar Ntcolaas II (rechts). 3. Het
laatste jaar van de vriendschap. Koning George van
Engeland en keizer Wilhelm II van Duitschland bij een
parade te Berlijn 4. Kort voor het uitbreken van den
Wereldoorlog bracht de President der Fransche Republiek
Raymond Poincaré een bezoek aan de Russische hoofd
stad. St. Petersburg. Poincaré in conferentie met Sasso-
noiv, den Russischen minister van Buitenlandsche Zaken.
Keizer Frans Jozef op de bruiloft van aartshertog Karl
(den lateren keizermet Zita van Parma. Links achteraan,
met zwaren knevel, staat de troonopvolger Frans Ferdinand.
