DE FAMILIE-DICTATOR
door E. J. RA TH
HI»"
EERSTE HOOFDSTUK
JOHN W. BROOKE, fabrikant van werktuigen,
boren, pompen, zagen, vijlen en andere ijzer
waren, zat heel recht in 'n onvriendelijken stoel
en sloeg de geheimzinnige bewegingen gade
van 'n kleinen eleetrischen wagen. Dat geweldenaartje
schoot voort langs 'n smal ijzeren spoor, dat niet alleen
naar rechts en links, maar ook naar boven en beneden
hoeken maakte. Het spoor liep meest langs den muur,
maar deed nu en dan een uitstapje langs het plafond.
Er was één punt, waar het uit de kamer verdween,
door een gat in den muur.
Het wagentje stopte geregeld bij schrijftafels,
liet er papieren op vallen, raapte andere papieren
op, en liet die andere papieren elders vallen.Het deed
zonder ophouden zijn w erk, stom en precies, met een
griezelige werktuiglijkheid.
„Wat is dat in 's hemelsnaam vroeg John
Brooke.
Sherwood, de directeur der N.V. Zakelijk-Econo
misch Bureau, zag op van zijn schrijftafel en glim
lachte tegen het wagentje, dat juist door zijn muur
opening verdween als een geschrikte hond.
„Jongste bediende," zei Sherwood.
„Nieuwe vinding zeker," zei Brooke, die zijn oogen
maar niet van het gat in den muur af kon krijgen.
„Ja, heel nieuw."
„Zal u een heele hand geld gekost hebben."
„Dertienhonderd zesentwintig dollar achtenveertig
cent," zei Sherwood, terwijl hij een papier afvloeide
en het in de kaken stopte van een stalen toestelletje,
waaruit de kantoorjongen het bijna onmiddellijk
kwam weghalen. „Maar billijk in 't onderhoud
tusschen de acht en negen centen per dag. Doet het
werk van drie gewone jongens wordt nooit ziek
treitert geen typisten gaat nooit naar een voetbal
match heeft nog nooit een grootmoeder hoeven
begraven."
„Aardig hulpje," zuchtte Brooke, wiens zaak niet
kon bogen op dergelijke volmaaktheden. „Spaart u
zeker nogal wat uit
„Anders had ik hem niet. In anderhalf jaar
had ik de kosten er uit, en nu heb ik er al
honderden dollars op overgehouden. Heeft nog
nooit vacantie gehad en -vraagt er ook niet om.
Spaart tijd. geld en een inassa last."
Brooke, die ook aan het hoofd van
een zaak stond, knikte plechtig, om te
betuigen, dat verder bewijs overbodig
was.
„Hoe staat mijn rekening?" vroeg hij.
„Tweeëntwintigduizend dollar," ant
woordde Sherwood zonder bedenken.
„Alstublieft."
„Oei
„Tien procent van het bedrag, dat
wij in een jaar voor u hebben uitgespaard op uw
productie-kosten. Is dat veel 1"
„N-nee; als u 't zoo beschouwt niet."
„U erkent de besparing toch T"
„Ik moet wel."
In de ijzerwarenfabriek, die door J. W. Brooke
bestuurd werd, moest iederéén het toegeven. Wat
het Zakelijk-Economisch Bureau tot stand had ge
bracht was verbazingwekkend. Het was een werk
geweest, dat maanden geduurd had, en het resultaat
was solied.
Het leek niet in alle onderdeelen belangrijk, maar
wks het toch. Toen de menschen van het Z.E.B.
bijvoorbeeld ontdekten, dat een der vijlen van me
neer Brooke, in het verloop der fabricatie, een weg
van 741 M. aflegde, door 12 machines ging, 78 hoe
ken omsloeg, en totaal 68 minuten noodig had om
die reis te maken, zeiden ze „Verkeerd Toen zij
klaar waren met die vijl, had die haar leven aanmer
kelijk gebeterd. Zij reisde nog maar 190 M., ging
door slechts 7 machines, sloeg 27 hoeken om en vol
bracht den lieelen tocht in 31 minuten 22 seconden.
Die vijl was in alle opzichten precies zoo goed als
haar trage voorgangster, want ze bracht precies
evenveel op, en kostte anderhalven cent minder,
j \y Brooke vervaardigde een ontzettend aantal
vijlen.
Zooals Z.E.B. de vijlen aanpakte, zoo pakte het
ongeveer alles aan in de fabriek van Brooke, uitge
zonderd de jongste bedienden en meneer Brooke
dacht nu ernstig aan hun ondergang, terwijl hij den
stommen eleetrischen jongeling een handje brieven
zag weghalen van de tafel eener blozende brunette,
om ze over te brengen naar het bureau van meneer
Sherwood, met een rustige zekerheid, die luid applaus
verdiende.
Meneer Brooke had twijfelachtig gekeken, toen de
lui van het Zakelijk-Economisch Bureau zijn statige
fabriek inspecteerden, en hem luchtigjes een bespa
ring van tweehonderdduizend dollar per jaar in
11, vooruitzicht stelden. Hij had zelfs minachtend
gelachen.
Persoonlijk had hij J. W. Brooke's I abriek van
Werktuigen en Gereedschappen groot gemaakt,
dus hij meende wel iets te weten van zijn jeugdig
bedrijf. .Maar toen het Z.E.B. klaar was met zijn
onderzoek, erkende Brooke, dat hij zich vergist
had. Zijn baby leed aan kwalen, waarvan hij nooit
iets vermoed 'had. Volgens de geneeskundigen was
het kind doodziek. Hij zat er over in.
Brooke wensehte zijn industrieele spruit te zien
opstaan uit die ziekten,om er 'n bloeienden ouderdom
aan te verzekeren dus liet hij de heelmeesters van
het Z.E.B. aan 't opereeren en recepten-schrijven
gaan. Zij wisten dit werk te volvoeren, zonder een
staking, een brand of een aardbeving te veroorzaken,
met het gevolg, dat John Brooke meer ijzerwaren
voortbracht en meer geld verdiende, zonder van den
verkoopsprijs ook maar een rooden cent af te doen
wat trouwens niet eens gekund zou hebben, want
welke Amerikaan ziet ooit een rooden cent in natura
„Ik ben overtuigd," erkende Brooke, de rekening
bestudeerend. „Ik ben, wraar ik wezen moest. Ik zal
vanmiddag een cheque sturen. Ik wist niet, dat u
zooveel verstand hebt van de ijzer-industrie."
„We bepalen ons heuscli niet alleen tot de ijzer-
industrie," zei Sherwood. Wij hooren van alle
zaken te weten, wat er van te weten is, en als we 't
niét weten, dan zoeken we 't uit. Succes hebben we
altijd. Ik neem aan, iedere ouderwetsche zaak, zoo
als de uwe was, op pooten te zetten, en de jaarlijk-
sche winst aanmerkelijk omhoog te brengen.
„Ik geloof 't direct," antwoordde Brooke nederig.
Toen kwam zijn hoofd omhoog en begonnen zijn
oogen te schitteren. „Maar ik kan één ding noemen,
geloof ik, waar u machteloos tegenover zou staan."
„Noemt u dat dan maar eens op
„Hebt u wel eens geprobeerd, een huishouding
zakelijk-economisch op pooten te zetten
De vraag was eenvoudig, ronduit, en oogensclüjn-
lijk wat onnoozel maar toch begon de directeur
van het t.E.B. er diepzinnig over na te denken.
In 't begin was hij alleen maar verwonderd toen
werd hij benieuwd, afgetrokken en verlegen om de
,beurt.
En dan, na een volle minuut van stilte, werd zijn
gelaat verhelderd door een uitdrukking van stout
moedigheid en fierheid. Hij boog zich naar voren,
sloeg een uitdagenden blik in de oogen van den ijzer-
warenfabrikant, sloeg met de vuist op het bureau
en raakte in geestdrift.
„Kan gemakkelijk riep hij. „Heelemaal geen
toer
Brooke glimlachte vriendelijk en medelijdend.
„Wel eens gedaan t" vroeg hij.
„Nee maar wat hindert dat
„Getrouwd vroeg Brooke.
„Nee. Maar...."
„En toch beweert u, dat u overal verstand van
hebtviel Brooke hem in de rede op een toon van
beklag.
De directeur van het Z.E.B. stiet strijdlustig zijn
kin vooruit en hield een vinger onder den neus van
zijn bezoeker.
„Een huishouden besturen is een zaak, waar of
niet vroeg hij.
,,'t Is nog niet eens een ontspanning," mopperde
de ijzerwarenkoning. „Ik geloof, dat t n gave is
kis je 't werkelijk bestuurt."
„Klets 't is een zaak, kkn niet anders Alles is
een zaak. Eten is een zaak, en slapen ook. Als u
adem haalt, doet u zaken. Als u praat, doet u zaken.
Zelfs dénken is een zaak
Meneer Brooke schudde meewarig het hoofd.
„Hoeveel hebt u in uw huishouden belegd
snauwde Sherwood opeens.
„Weet ik 't.Een heele massa geld, denk ik,
en drie kinderen."
Sherwood trok zijn neus op.
„Hoeveel geeft u er per jaar aan uit
„Ik weet 't niet."
„Maar u houdt toch zeker wel béék
„Nee ik betaal rekeningen, verder niets.
De lieer Sherwood zette zijn mond open en werd
„Ongeloofelijk riep hij uit. „Iemand bestuurt
een huishouding, en weet niet wat 't kostGewéldig
onzakelijk Wat brengt het op
