EEN MAKELAAR DES DOODS
cT)e Geheimzinnige cZVtan" van Europa,
Sir (Basil Zaharoff
30
HET vraagstuk van
den particulieren
wapenhandel heeft
pas het laatste jaar -de
publieke aandacht getrok
ken eerst kort wordt er
tegen geprotesteerd, ja
gestreden, zij het dan ook
niet met heel veel kracht.
Vóór 1934 werd er wel af
gegeven op den oorlog,
maar niet op hen, die
den oorlog liefhebben,
koesteren, misschien zelfs
uitlokken. er in ieder
geval ruimer van profi-
teeren dan de fortuinlijk-
ste O.W.'er. Vóór 1934
kende men die menschen
niet. Wel wist men, dat
er een zekere sir Basil
Zaharoff bestond, een
geheimzinnig man; hij had fabelachtig veel geld en
verdiende er dagelijks fabelachtige bedragen bij,
men had hem in den adelstand verheven, want hij
heette eerst gewoon Zaharoff -een verrussischte
lezing van zijn oorspronkelijken naam Zacharias.
Meer wist men niet. Nu echter is er niets geheim
zinnigs meer aan dien ouden man. De eenige
puzzle, die er voor velen overblijft is deze waar
om laat de maatschappij zulke financiers hun gang
gaan, volt zij zelfs hun handen met goud en hun
borst met eereteekenen?
De particuliere wapenhandel is het levensbedrijf
van sir Basil Zaharoff geweest. Hij leverde geweren
en kanonnen, liefst aan vrienden, maar ook aan vij
anden. En dat bedrijf heeft hem aardig geld opge
bracht. Zijn inkomen bedraagt zesenzestigduizend
dollar per dag, dat is, in Nederlandsche munt, een
ton. Zesendertigmillioen guldens per jaar
Een handige jongen natuurlijk, die volstrekt het
hoofd niet buigt in schaamte voor de smaadredenen
van tegenstanders. Hij redeneert: „Die wapens wor
den toch gekocht, dus door deze of gene geleverd.
waarom mag ik 't geld dan niet even goed verdienen
als een ander Een redeneering, waarop een afdoend
antwoord niet makkelijk te vinden is. Maar met dat
al blijft het menigeen een raadsel, hoe de natiën
zoo'n internationalen, onpartijdigen handel met mil-
liarden beloonen kunnen; hoe b.v. Engeland iemand
tot ridder slaat, die zorgde, dat de Engelschen aan
de Dardanellen met Engelsche kanonnen beschoten
werden De vredes-apostelen zien het geval zóó,
dat de volkeren iemand een dagelijksch inkomen van
zes cijfers verschaffen, wijl hij hun mannelijke jeugd
in staat stelt, bij gelegenheid uitgeroeid te worden
en een ander stuk jeugd uit te roeien
Sir Basil Zaharoff woont in het mooie, oude kasteel
Een der laatste foto's van
sir Basil Zaharoff.
Balincourt in Zuid-Frank
rijk. De ingangen van het
ridderverblijf worden dag
en nacht bewaakt door
zes Hindoes, die geen an
dere taal spreken dan hun
eigene. In wijden omtrek
zijn alle velden en dorpen
het eigendom van den kas
teelheer, en er is geen vier
kante centimeter van te
koop. „Genaak mij niet,"
zegt dit allesen hetzelfde
zeggen de minnegodjes in
de tuinen, wier pijlen en
bogen door kanonnen en
geweren vervangen zijn.
Hij is een kind van
Grieksche ouders in Klein-Azië. Zijn ouders gingen
in Odessa wonen (waar zij hun naam in Zaharoff
veranderden) en later in Constantinopel. Daar zwierf
hun zoon door de bazaars, trof er westerlingen,
pikte een en ander van hun talen op. Daar werd
hij later compagnon van een oom, die een export
zaak had. Eens trok hij naar Londen met de
kas der firma en de oom klaagde hem aan
maar Zaharoff werd vrijgesproken; hij was com
pagnon, dus mocht over de kas beschikken
jVTadien zwierf hij, niet zonder er zijde bij te spin
nen, door de Europeesche hoofdsteden. Hij volgde
het motto, dat Nobel met een nobeler bedoeling had
uitgesproken „Ik ben wereldburgermijn vader
land is, waar ik werk, en ik werk overal
Hij was reiziger in wapenen. Hij verkocht den
eersten modernen onderzeeër aan Griekenland.
Daar zal hij wel blij om geweest zijn want hij was
Griek en vóelde zich Griek
Maar die blijdschap mocht niet lang duren. Tur
kije, de doodsvijand van Griekenland, kwam met
een zak vol geld naar Zaharoff toe en vroeg „Heb
je voor mij ook onderzeeërs 1" Wij burgermenschen
zouden gezegd hebben voor jou nietmaar Zaharoff
was nu eenmaal reiziger in wapenen vond het dus
zijn plicht, wapenen te verkoopen. En hij dééd zijn
plicht hij verkocht aan Turkije twee onderzeeërs.
Verdienen Ja natuurlijk, dat ook
Toen Zaharoff, als agent van de wapenfabrikan
ten Nordenfeldt en Co., te Weenen vertoefde, was
daar ook de Amerikaansche uitvinder Maxim, die
zijn machine-geweer kwam demonstreeren. Franz
Joseph en zijn officieren vonden het wapen prachtig,
en Maxim rekende op een royale bestelling. Maar
Zaharoff ging aan 't praten en betoogde, dat de
machine-geweren van Maxim prullen waren. Gevolg:
Maxim kreeg maar een heel kléine bestelling. Hoe
zeer hem dit tegenviel, hij bleef kalm. Hij dacht:
die lui van Nordenfeldt kunnen beter verkoopen
dan ik goed dan werk ik voortaan met Norden
feldt samen De twee firma's werden één en die éóne
firma werd kort daarna opgeslokt door de groote
Engelsche firma Vickers. Zaharoff had dus een prach
tige sorteering voortaan en een ruime markt, want
de volkeren waren in hun wijsheid druk aan 't be
wapenen.
^7 aharoff ging naar Rusland en verkocht kanon-
nen; toen trok hij naar Turkije, ook van Rusland
een bitteren vijand, en verkocht kanonnen. Hij be
zocht Spanje, dat oorlog voerde met de Vereenigde
Staten, en verkocht machine-geweren van den
Amerikaan Maxim. Behalve een contract voor
25.000.000 haalde hij ook een vrouw uit Madrid,
de hertogin de Villafranca. Zaharoff ging naar Zuid-
Afrika en verkocht aan de Boeren het fabrikaat
van de Engelsche firma Vickers. Het feit, dat zoo
veel Engelsche jongens gesneuveld waren door do
kogels uit Engelsche kanonnen, was voor Lloyd
George geen beletsel, vriendschap met Zaharoff te
sluiten. De vriendschap van regeerders volgt uit
redenen van hoogere politiek, waar wij in onzen een
voud slecht bij kunnen
Dat bleek ook tijdens den grooten oorlog. Toen was
Zaharoff in Parijs, en kreeg, ondanks zijn belan
gen bij Duitsche en Oostenrijksche wapenfabrieken,
het Legioen van Eer. Toen de troepen der geallieer
den er slecht voorstonden, werd er over vrede ge
praat en er werd raad gevraagd aan sir Basilhij
was namelijk pas in den adelstand verheven. Ja,
wélken raad zou sir Basil nu geven
„Zaharoff," schreef de Engelsche gezant te Parijs
naar Londen, „is er vóór, den oorlog door te zetten
tot het bittere einde."
Ze zouden 't natuurlijk niet geweten hebben, als
ze 't hem niet gevraagd hadden
Aan het „bittere einde" was Zaharoff schatrijk.
Toen kon hij zijn vaderlandsliefde weer botvieren:
hij steunde Griekenland in zijn oorlog tegen Turkije.
En hiermee diende hij tevens zijn brandkast.
lederen morgen gaat de edelman van het kasteel
Balincourt naar het naburige dorp Meru, waar een
Parijsche bank een filiaal heeft gevestigd. Die bank
is er expres aangebracht voor Zaharoff's gemak.
Hij voert er al zijn financieele operaties uit, en die
groeien steeds, want de wereld is weer druk aan 't
bewapenen. Sir Basil Zaharoff hoeft zich niet onge
rust te maken: wie er ook ijvere voor den vrede, wa
penen moeten er komen En hij mag ze leveren en
er aan verdienen. Hij zal nog wel heel wat millioenen
binnenkrijgen en lintjes
FRANK C. HANIGHEN.
Sir Basil Zaharoff in groot ornaat tijdens een bezoek
aan Landen.
Aam alle kanten door beuakers omgeven de /nan op den voorgrond
moet o-pletten dat er geen fotografen in de buurt zijn verlaat Zaharoff
zijn hotel ie Monte Carlo om een autorit te gaan maken.
In een rolstoeltje wacht Zaharoff
op het station te Monte Carlo op
den binnenkomenden trein.
i si