DE SLANG MET ZEVEN KOPPEN 26 ER was eens in Ham burg ons verhaal speelt in 1735 een zekere meneer Spreckelsen, die een groote verzameling rariteiten en interessante kostbaarheden bezathet raarste, interessantste en kostbaarste voorwerp in deze verzameling was een slang met zeven koppen, een natuurwonder, zooals er geen tweede bestond. Meneer Spreckelsen kreeg op zekeren dag bezoek van een jongen Zweed, die wel iets van dieren en planten wisthij moest natuurlijk de rare slang zien, en hij vond het opgezette dier zoo raar, dat hij 't nauw keurig bestudeerde, waar na hij den eigenaar ver telde, dat het geen echte slang was, maar een pro duct van 'n handig knut selaar. Spreckelsen werd er nijdig om, want het monster met de zeven koppen had hem veel geld gekosthij werd er zoo nijdig om, dat de ontdekker van de vervalsching zoo gauw mogelijk Hamburg moest verlaten en haastig zijn reis voortzette naar Amsterdam, en vandaar over de Zuiderzee naar Harderwijk. Want dat was het doel van den jongen Zweed, die er 'n titel wilde behalen, omdat hij in zijn vaderland zonder het bewijs van een wetenschappelijke op leiding niet kon bereiken, wat hij bereiken wilde. In ieder geval, de jonge Zweed ging naar Harder wijk, werd er heel streng geëxamineerd en kreeg toestemming om zijn proefschrift te laten drukken, waarmede zijn doel bereikt was, want hij was nu doctor in de medicijnen. Eigenlijk moest hij nu naar Zweden terug, want zijn geld was op, en bovendien wachtte daar zijn verloofde op hem. Maar hij begon met naar Amsterdam te gaan om vervolgens naar Leiden te verhuizen, omdat daar iemand woonde, dien hij absoluut spreken wilde. Het bezwaar was, dat die iemand de beroemde Boerhaave was, zoo beroemd over de geheele wereld, dat hij uit alle wereldhoeken bezoekers kreeg, die hem dikwijls alleen van zijn werk afhielden hij had daarom een wachter aangesteld, die er voor zorgen moest, dat zijn meester niet noodeloos gestoord werd, en die zijn werk zoo goed deed, dat hij iedereen tegenhield, die niet door Boerhaave verwacht werd. Het verhaal gaat, dat de wachter zelfs vorsten liet wachten. Misschien kon een knappe diplomaat dezen deur bewaker met goede woorden en nog iets anders zijn plicht laten verzaken, doch „iets anders" bezat de jonge Zweed niet. Maar hij kwam toch bij Boer haave. Hij was in de gelegenheid om het manu script van zijn boek te laten zien aan zekeren dr. Grovenius, die er dadelijk enthousiast over was en vroeg, het boek op zijn kosten te laten drukken. Dat gebeurde, het boek ging naar Boerhaave, die het las, zich overwonnen verklaarde en onmiddellijk den sehrijver wilde leeren kennen. Wat dit boek dan wel was Het was een werk over de natuurlijke historie, en de schrijver heette Linnaeus, die wereldberoemd werd en nog is, omdat hij den grondslag legde voor de systematische in deeling van planten en dieren. jVfu zal menigeen niet bar veel dankbaarheid gevoe- len tegenover den man, aan wien hij het eigen lijk te danken heeft, dat hij op school geplaagd werd met tallooze bijzonderheden over tallooze families, geslachten en soorten, met stampers en meeldraden en kelkbladeren, en wat men nog over planten en dieren in zijn hoofd moest pompen. Maar het zou nog moeilijker zijn geweest, indien er in 't geheel geen systeem was geweest, dat alles rangschikt en overzichtelijk maakt. Wat heeft Linnaeus gedaan Er was een onnoemlijke hoeveelheid namen en definities op dit gebied der wetenschap men nam zelfs zijn toevlucht tot alphabetische rangschikking, omdat er geen betere methode bestond. Linnaeus Linnaeus in zijn kamer op de Bartecamp na uren van ingespannen studie- Karei Linné of Oarolus Linnaeus, de grondlegger der systematische studie der natuur. was het dr. George Clifford, directeur van de Oost- Indische Compagnie en eigenaar van het landgoed de Hartecamp bij Haarlem hij zocht een lijfarts, en hij had iemand noodig voor zijn rijke verzameling planten, iemand die wetenschappelijk onderlegd was en een beschrijving kon samenstellen van de vele exotische planten in zijn tuinen en kassen. Boerhaave raadde hem Linnaeus aan, Linnaeus bracht een bezoek aan de Hartecamp en als Sara Lisa had gezien, hoe opgetogen hij was over de schatten, welke hij hier zag, zou zij geweten hebben, dat zij nog langer moest wachten. Linnaeus was inderdaad verrukt hij genóót in den tuin en in de bibliotheek, waar hij boeken vond, welke hij steeds vergeefs gezocht had maar ook kwam hij hier tot helder besef van zijn taak, om orde te maken in de wanorde, om een weten schappelijk systeem op te bouwen voor de studie der bestudeerde en observeerde het ontzaglijke materiaal, dat verzamelaars, geleer den en natuurvrienden had den bijeengebrachthij bestudeerde de verwante eigenschappen van plan ten, hij vond overeenkomst in den bouw van bloemen, en baseerde daarop zijn systeem. Wanneer men denkt aan het uitgebreide materiaal der plant- en dierkunde, zonder eenige rangschikking en indeeling, dan kan men zich 't werk van Linnaeus voorstellen, dat zijn wereldberoemd heid in de wetenschap niet onverklaarbaar maakt. Dan zal men ook erkennen, dat er wel eenige reden is om zijn verdiensten te herdenken, nu het twee eeuwen geleden is, dat hij naar ons land kwam, waar hij promoveerde en den grondslag legde voor zijn wetenschappelijken arbeid, de systematiseering van de natuur. Maar intusschen wachtte in Zweden Sara Lisa Moraens, die met den jongen Zweed verloofd was. Sara Lisa wist niet beter, of haar geliefde zou na zijn promotie dadelijk terugkeeren. Dat wilde Linnaeus ook wel, maar liij was nu toch in Holland, en ver onderstel nu eens, dat hij dien beroemden Boerhaave te pakken kreeg.... Dat lukte, zooals wij boven gezien hebben Boerhaave was zoo geestdriftig over den toekomstigen geleerde, dat hij hem voorstelde aan zijn oud-leerling, prof. Burman in Amsterdam, bij wien Linnaeus overvloedig gelegenheid voor zijn geliefkoosde studie vond. Het meisje of het werk dus. Hij schreef aan zijn verloofde, die er in toestemde de scheiding nog even te verlengen maar als het boek (Flora Zeylanica), waaraan hij en Burman arbeidden, gereed was, moest hij dadelijk naar Zweden terugkeeren. Natuurlijk, hij deed niets lieverna de lange scheiding verlangde ook hij naar zijn verloofde. En natuurlijk kwam er weer iets tusschen. Dezen keer De Hartecamp bij Haarlem; rechts ziet men een tulpenboom, die door Linnaeus werd geplant. natuur. Clifford kreeg zijn zin Linnaeus ging op de Hartecamp wonen, speurde in de tuinen en in de bibliotheek, deed 't werk, dat hij zich had voorge steld te doen, schreef enkele boeken. Maar ook deze geleerde was mensch. Hij vergat Sara Lisa niet, kreeg wroeging, dat hij haar zoo lang liet wachten. Nu zou hij toch werkelijk vertrekken, al was 't dan met een kleinen omweg over Leiden en Parijs. Hij komt niet verder dan Leiden, waar hij zich laat overhalen om lid te worden van een soort wetenschappelijke vereeniging. Weg alle goede voor nemens. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Verlangen, ingespannen studie, heimwee maakt hem ziek. Dat brengt de oplossing. Hij brengt den winter nog door in ons land en in Mei 1738 vertrekt hij werkelijk naar Zweden. Sara Lisa kon na drie jaar eindelijk haar verloof de weer begroeten Lin naeus, de groote geleerde, kuste haar en zei, dat hij haar schandelijk had be handeld en dat hij veel vroeger had moeten ko men, en overigens zullen Sara Lisa en haar geleerde wel gedaan hebben zooals onder verloofden te doen gebruikelijk is. Dat is de historie van den armen domineeszoon uit Rashult in Zweden, die het geld hij elkaar moest schrapen voor zijn promo tie-reis naar Harderwijk, die met Sara Lisa verloofd was en die in ons land een begin maakte met zijn we tenschappelijken arbeid om de natuur te ordenen. Het geen nu tweehonderd jaar is geleden.

Tijdschriftenbank Zeeland

Ons Zeeland / Zeeuwsche editie | 1935 | | pagina 26