L
SEPTEMBER
de oude CAmsterdamsche
Kermismaand
®llS I ilSli* i mmm*
f$U
'3k
NIET veel Amster
dammers zullen
zich nog de Amster-
damsche kermis herinne
ren. Immers in 1875 werd
deze voor het laatst ge
houden.
In September stond
Amsterdam in het teeken
der feestviering. De
Botermarkt (thans Rem-
brandtplein) bood een
vroolijken aanblik, vol
als ze was met tenten
en kramen. De geheele
markt is gevuld met
inrichtingen van plezier
en vermaak, schietsalons
en tenten, oliekoeken- en
zuurkramen, Turksche
schommel en draaimo
lens. Daar staat de circus
tent van Blanus, en vlak
daarnaast die van zijn
doodelijk gehaten con
current „De Jonge Hage
naar". „De Vier Kronen"
geeft in de tent zware
romantische stukken als
„De dood van Rolla".
Verderop een poppen
spel, een menagerie, een
acrobaten- en koord
danserstent, een honden-
kleinere
NACHTWACHTS KERMIS-WENSCII
Een nachtwachts-kermis-
wensch uit 1781, opgedra
gen aan alle burgers van
het Rustenburger-, Ver-
wers- en Kruyimakerspad
en Amsteldijk.
tenten met extra dikke en schoone dames, wonder
kinderen en waarzegsters, „Een uurtje in de hel."
Tenten met nooit geziene wonderen van wilden en
dwergen, herculessen en athleten, jongleurs en
balanceerders, springers en vliegers, kwakzalvers
en horoscoop-trekkers, buiksprekers en meerminnen,
kortom alles lokt de
gapende menigte aan.
Hoe men al die merk
waardige wezens bij elkaar
kreeg Door de kunst
der metamorfose. En dat
de spullebazen in die
dagen de kunst van me
tamorfoseeren goed ver
stonden, blijkt uit een
bericht in de Schager
Courant van 26 Novem
ber 1868.
„Op de laatst gehou
den kermis te Purmer
end zijn twee meisjes
uit Zaandam, die zich
als dienstmeisjes in een
kermistent hadden ver
huurd, tegen haren wil
door den houder van
die tent gemetamor
foseerd in getijgerde
dames daar een van
haar de tijgervlekken
verloren had, wilde
de houder der tent
haar in een negerin
herscheppen, waaraan zij zich evenwel nog tijdig
door de vlucht wist te onttrekken. De Justitie
bemoeit zich met de zaak."
De Reguliersdwarsstraat was aan beide zijden bezet
met een rij Groninger koekkisten en gerookte-paling-,
sinaasappelen-, suikergoed- en speelgoedkraampjes.
Ook vroegere kermissen
waren tijden van uitge
laten pret.
De Westermarkt staat
vol met koek-, galanterie-
en speelgoedkramen. De
Nieuwmarkt is 'n tweede
Botermarkt, echter be
vinden zich hier de pof
fertjes- en wafelkramen,
eenige poppenkasten en
kijkspelletjes. De geheele
stad is vol drukte, leven
en vertier. Bij het bier
huis van Roetemeier in
de Amstelstraat is het
dringen en vechten om
er in te komen. De
schouwburgen loopen dag
en avond vol. Een ieder
gaat uit, de gegoede
burger en de handwerks
man, Mevrouw en het
dienstmeisje. Er wordt
veel geld uitgegeven,
waarvoor het geheele jaar
door den kleinen man
gespaard is. En dit op
gespaarde geld mèt de
kermisfooien wordt in en
kele dagen verteerd en
uitgegeven. Voor deze
kermisfooien bestond een
vast tarief. De dienstboden ontvingen 2 a 5 gulden,
de kantoorbedienden 10 h 15 gulden, de postbe-
stellers 50 ets a f 1.
Het opheffen der Amsterdamsche kermis in 1876
is de oorzaak geweest, van relletjes, het z.g. kermis-
oproer. Op den 2den Maandag in September, den
dag waarop de kermis begon, zijn de ongeregeldheden
uitgebroken, en er werden door de politie rake klap
pen uitgedeeld. Een persoon verloor bij deze relletjes
het leven en er waren dertig gekwetsten.
Twee protesten tegen het optreden van politie en
militairen werden aan den Koning gezonden, één
door een werkliedenvereeniging, en één door „145
gezeten burgers van de Kalverstraat, den Heiligen-
weg, Koningsplein en Leidschestraat".
In dit laatste adres werd zelfs een zijdelingsche
wenk aan den Koning gegeven, den Burgemeester
maar te ontslaan.
In 't bijzonder was men verbitterd over het op
treden der huzaren.
Eén gebruik bleef nog jaren nadien de herinnering
aan de kermis levendig houden, n.l. het trommelen
op de beurs, ter herinnering aan het buskruitver
raad in 1622.
m sf N«d*w»cht. h« ««"wb-r**. v'""f trtymkai
j. rstuiDLKN. e Prijrw,
ysSSKOT
l§§Si§
Ook onze voorouders wisten tijdens de kermis „de
bloemetjes buiten te zetten"
Maar ook deze laatste herinnering heeft opge
houden, toen de nieuwe beurs van Berlage geopend
werd.
De kermis was vanouds de jaarlijksche gedachte
nisviering der Kerkwijding, en wel der Oude of St.
Nicolaaskerk, die vermoedelijk door Bisschop Gwy
op den 15en September 1306 is ingewijd. In de 14e
eeuw duurde de kermis acht dagen, van Zondag tot
Zondag, waarvan de eerste dag was bepaald op den
