Len der zijluiken run hel altaar in de kuthedrnnl
Si. Ba co te Gent. voorstellend „T)e rechtvaardige
rechtersdoor de gebroeders van Kyek, is nog steeds
n iet teruggevonden.
goed voor den geest kan halen, zal zich, als hij dit
tenminste nog niet wist, geenszins verwonderen
over het feit, dat de kop van den assistent en diens
rechterhand niet door Rembrandt geschilderd zijn.
Deze onderdeden missen de bezielende kracht, «lie
de knust, van onzen grootmeester steeds kenmerkt.
In de achttiende eeuw werd het doek voor een
lagen prijs verkocht, waarop het naar Engeland
verhuisde. Eerst in 1883 kwain het weer in Neder -
landsch bezit. Ruim veertig jaren geleden heeft een
Amsterdainsche professor het bovengedeelte wat
bijgewerkt, een restauratie, die echter niet voldeed
en waar later neer overheen geschilderd werd.
Toch was deze ongeluksvogel nog niet genoeg geplukt,
want enkele jaren geleden is het stuk door een over
spannen museumbezoeker met een bijl bewerkt
en het kostte heel wat moeite en zorg, eer het doek
weer eenigszins toonbaar was.
Dikwijls heeft men zich afgevraagd, of er tegen
het moedwillig beschadigen van schilderijen geen
maatregelen te treffen zijn. want, hoe vreemd het
ook klinken mag. aanslagen op kunstwerken komen
veelvuldiger voor dan «Ie leek in 't algemeen denkt,
liet is ook werkelijk ongeloofelijk, dat er scliennende
banden bestaan, die zich durven vergrijpen aan
voortbrengselen, die tot «Ie edelste vruchten van
den menschelijken geest belmoren, de meesterwerken,
waarbij alleen geestdriftige bewondering en plechtig
stilzwijgen passen.
Er zijn, jammer genoeg, tal van
voorbeelden te noemen, die be
wijzen dat het met opzet vernielen
van schilderijen vrij dikwijls ge
schiedt. De overbekende schilderij
van .Millet, het ontroerend devote
„Avondgebed", werd in 1932 «loor
een krankzinnige op vijf messteken
getracteerd. Wereldberoemde mees
terstukken, zooals de Venus" van
Velasquez en 'orreggio's „Leda",
zijn elk op hun beurt door messen
van ziekelijke dwepers toege
takeld. De arme Leda heeft het
buitendien al heel zwaar te ver-
antwoorden gehad, want toen zij
in liet. bezit was van Philippe van
Orleans, sneed diens zoon haar in
een onbewaakt oogenblik het
hoofd af! Langen tijd zwierf zij
geëxecuteerd door Europa en eerst
in 1830. toen zij in het Berlijnsche
Museum terecht kwam. heeft «1e
Duitsehe schilder Sehlesinger haar
van een nieuw hoofd voorzien.
Uit Murillo's tafereel mét de
beeltenis van den heiligen Stefan us,
«lat zich in de groote kerk te
Sevilla bevindt, was op een kwaden
dag zelfs de gelieele figuur ver
dwenen. Een dubieuze kunstlief
hebber had zoo handig de gestalte
van den heilige uit het doek ge
sneden, dat, toen deze na jaren,
nota bene in Amerika, werd terug
gevonden, liet euvel vrij gema' -
kelijk hersteld kon worden. D,
vreemdelingen, die de geschiedenis
van «le schilderij niet kennen,
bemerken meestal pas «le bijna
onzichtbare sporen, die deze wan
daad heeft achtergelaten, als «le
gids hen er attent op maaktLeonardo da Vinei's
„Mona Lisa" verbergt achter haar raadselachtigen
glimlach een leven vol noodlottige ondervindingen,
waarvan wij enkele feiten in herinnering brengen.
Het portret van Ginora «la Benei, voor wie
Leonardo een groote vereering had. is in het
jaar 1503 geschilderd. Reeds kort nadat het gereed
was, stierf Ginora en velen zien in «leze gebeurtenis
een ongunstig voorteeken voor den verderen levens
loop van het portret. Daarna ging het naar Frankrijk
en kwam het in bezit van koning Frans den eersten.
Reeds in liet. jaar 1625 was «le Gioconda. zooals liet
portret meestal genoemd wordt, zwaar geschonden.
Een onaangename verrassing wachtte haar in «Ie
maand Augustus van het jaar 1911. Dieven hadden
kans gezien, haar uit «le lijst te lichten en mee te
nemen. Ruim twee jaren bleef zij onvindbaar en
eerst aan het einde van het jaar 1913 keerde zij in
het Louvre terug. Na «lil avontuur werd zij toch
nog niet geheel «loor het noodlot losgelaten, want
tot op dezen «lag doet de verdachtmaking de ronde,
dat zij «le echte Gioconda niet is. Maar dit mogen
we gerust een bakerpraatje noemen, want ook de
vaklieden zien wel degelijk in haar de echte „Mona
Lisa" van Leonar«lo.
F Ac vraag, of er geen remedie te vinden is tegen
het opzettelijk bederven of het stelen van kunst
werken uit museums en openbare verzamelingen,
is door autoriteiten op dit gebied grondig bestu
deerd. maar voor zoover wij weten, heeft men nim
mer een oplossing gevonden, liet exposeeren van
een kunstwerk beteekent tegelijk, dat het aan de
hoede van het publiek wordt toevertrouwd en zoo
lang zich onder dit publiek nog baldadige en onbe
trouwbare elementen bevinden, die alle respect
voor het kunstwerk missen, zullen de kunstschatten
altijd gevaar loopen, vernield of ontvreemd te wor
den.
Een feit is het echter, dat de meeste vandalen
lieden zijn. die In ecu vlaag van zinsverbijstering
gehandeld hebben en wat de dieven van bekende
kunstschatten betreft, over het algemeen brengt,
het. gestolen goed hun al heel weinig voordeel.
Hun buit, die overal gesignaleerd wordt, is te
bekend om veilig verkocht te kunnen worden. Soms
gebeurt liet dan ook. «lat liet gestolen kunstwerk
op dezelfde geheimzinnige wijze wordt teruggevon
den of teruggebracht als liet verdwenen is.
Hoe moeilijk gestolen schilderijen te „verzilveren"
zijn, ondervond een verarmde nakomeling van een
adellijk geslacht, «lie, profiteerend van de beruchte,
verwilderde tijden kort na den oorlog, in September
1919 zijn slag had geslagen in een paar Berlijnsche
museums. Tot zijn buit behoorde ook een tweetal
kleine portretten van Luther en Melanchton, afkom
stig uit het atelier van Lucas Cranach den ouden,
en beide uitnemende copieën van diens bekende
oorspronkelijke weergaven. Bij een poging 0111 de
geroofde werken in een kunsthandel in Dresden
van de hand te doen, trof de dief het al bijzonder
slecht, want toevallig was de kunsthistoricus Meyer
Graefe bij den kunsthandelaar op bezoek. Toen
deze dan ook «le beide stukken onder de oogen kreeg,
herkende hij ze terstond en verlangde onmiddellijk
de arrestatie van den dief. Dit ging echter niet zoo
gemakkelijk, want de dader koos ijlings het hazen
pad en bijna was zijn vlucht noodlottig geworden
De „Moiut Lisa'' van Leonardo da Vinei uit het
Louvre te Parijs. I>it beroemde stuk ireril in 1911
gestolenechter geraakte het twee iaar later weer in
het bezit der Fransehe regeering.
Truther"naar de schilderij rail Lucas Cranach. Dit
doek verdween spoorloos uit het Schinkel museum te
Berlijn. Kchter werd de dief gearresteerd, toen hij
het schilderij aan een kunsthandel in Dresden
wilde rerkoopen.
