STORM OP 'T HARINGVLIET
W.
ft!
11
24
ik ben geboren in de poppenkast, meneer.
Ik ben de dood van Pierlala en kom om jou te
halen
Dat was het eind van het spul. De dood
greep Jan Klaassen en trok hem naar de
diepte, waar hij zelf aan 'n spijker werd gehangen
tusschen Cathrijntje en den mallen duvel. Dan
speelde het orgeltje 'n vroolijken treurmarsch en
ging moeder Boom met het koperen bakje rond,
één kleintje op den arm en één aan den boezelaar.
En Kees Boom, haar man, begon binnen in de
poppenkast zijn boterhammen te eten, 'n eerbied-
waardigen stapel dikke, bruine sneden met veel boter
en spek, dat er aan alle kanten uitpuilde.
Kees Boom moest je kennen en meer dan eens
ontmoet hebben om hem te begrijpen. Groot was ie
en breed geschouderd. Dikke snorren krulden onder
zijn neus. Het hoofd met de leeren pet droeg ie achter
over als een generaal. Veel zei-die niet, omdat ie in
de poppenkast heel den dag moest praten, maar Als
ie sprak leek hij 'n ouderwetsche tooneelspeler, zoo
een van de oude garde. Hij was niet geschoold, maar
had zich zelf gevormd en bezat de rare gewoonte om
altijd de laatste woorden van een zin in te slikken.
's Zomers speelde Kees in de open lucht en den
winter besteedde hij aan de nieuwe garderobe van
zijn poppen en den buitenkant van 't theater. Zijn
vrouw hielp hem daarbij met een eigenaardigen
smaak van Schotsche ruitjes en goudgalon. Kees
Boom schreef z'n eigen libretto met geweldige hane-
pooten en improviseerde de rest als een schooljongen.
Weelderig was 't baantje niet, maar hij was
tevreden, hij hield van zijn beroep en speelde met
plezier. Net als 'n acteur kon hij 't succes niet missen,
want meermalen aks het stil bleef na een pakkende
scène en hij een open doekje verwachtte, liet hij Jan
Klaassen zelf aan 't publiek vragen
„Waarom klappen jullie niet?.... Klap dan,
voor den donder
Op zekeren dag jubileerde Kees Boom. Zijn theater
was met papieren slingers versierd en eigenhandig
had ie 'n nieuw achterdoek geschilderd, een verge
zicht in Venetië, met gondels en de brug-der-zuchten
in de verte. Niemand wist waarom hij jubileerde.
Kees zelf óók niet, maar 't trok mensehen en dat
was de hoofdzaak.
De „pers" kwam op visite en toen hem werd
gevraagd naar 't jubileum zei Kees met 'n knipoogje
dat ie vijftig werd.
Daar zaten we dan met ons tweeën in de poppen -
kast het gouden feest van zijn geboorte te vieren bij
koffie en krentenmik, die gul werd aangeboden.
„Vijftig jaar, Koes, da's 'n heele tijd
„Ja. zegt-u-dót, 'n reuzetijd. maar als
je tevreden en gelukkig bent...."
„Zeker. dat is nummer één, Kees. maar
vertel me eens, wat ben je eigenlijk voor 'n
landsman
„Ikke?.... Nederlander, meneer, in merg en
been
zegge me vaoder
„Waar ben je geboren
,,'n Ja, dat. is een heele ge
schiedenis. Ik ben geboren
in de poppenkast, meneer
Dat zou ik eigenlijk in geuren
en kleuren motten vertellen....
as ge tijd hebt
,,'t Zou heel interessant zijn....
al wordt 't avond, vertel maar
op."
„Nou dan...." En Kees riep
de vrouw en d'n oudsten zoon
die 't orgeltje draaide en weldra
zaten we met vieren bijeen,
rondom de kist waarop de koffie
dampte en de krentenmik ons
toelonkte. In het rond hingen
de poppen aan hun spijkers,
Jan Klaassen, Cathrijn, de duvel
en de dood, de veldwachter, Mo-
zes met z'n enormen neus en de
advocaat in zijn zwarten toog.
Kees Boom stak zijn pijp aan
en blies blauwe wolken omhoog,
langs de brug-der-zucliten.
„Daor gaot ie dan.... 't Was
in '85 en we stonden, dat wil
ai moeder, bij het veer van
Hellevoetsluis naer Stellendam, vóór 't Haringvliet.
Jao, me vaoder kwam overal met de kast, net as ik
noü, maar 't liefst altij op kleine plaatse; da's gek,
hij vond 't gezelliger, zei die.
Afijn we stonden, me vaoder en me moeder dan,
bij 't veer. 't Water van 't Haringvliet was zoo dik
as olie en 't was óveral zóó stil, zóó verschrikkelijk
stil, dat 'r geen blaadje aan de boomen bewoog. Ge
kondt 'n speld heure vallen. De lucht was as lood
zoo dik en zwaar van de hitte.
't Gong tegen zessen 's middags en 'ne visscher, die
in vaoders buurt stond, zei zoo langs z'n neus weg:
,,Daor broeit wadaor komt 'onweer van. Boom."
Nou mot ik er bij vertellen, dat er familievermeer
dering op komst was en dat 'r om zóó te zeggen op
mijn gewacht werd. Goed dan, 't pontje kwam in de
verte uit Stellendam en vaoder en moeder spraken
samen af wa ze doen zouë. Wachte bij 't veer tot
de bui over was óf 't mar wage en met 't pontje mee-
sjouwe naor Stellendam.
Afijn dan. Ze deden 't leste en 'n halfuur later gong
de kast op 't pontje met heel d'r hebben en houwe.
Ik beur 't m'n vaoder nog zeggen, dat 't nog nooit
zóó warm was gewist, 't moet verschrikkelijk ge
wist zijn. Ineens begonnen dikke druppels te
vallen, klets, klats op 't pontje en sebiet gong 't
stroomen da moeder in de poppenkast kroop, 't
Water droop van 't pontje af en 't Haringvliet dee
zóó leelijk of 't de zee was met schuim op de golven....
't, heet ne korte golfslag net as alle binnenwater en 't
kan er geweldig spoken.
Het pontje danste op en neer. Vaoder vertelde
altijd, dat ie bang werd, omdat alles wat ie had
en krijgen kon daor zpo midden in den storih lag.
't. Donderde en bliksemde da henren en zien ver
ging. Met twee man, de hulp
van den veerman en vaoder,
moste ze de poppenkast vast-
houwe omdat de storm er
tegen woei as tegen een zeil.
Ze leek wel opgeblaze.
En da duurde, da duur
de.... 't Pontje kon nie veur
of achteruit, 't bleef waar
't lag, 't kwam geen meter
verder. Dik zes uur waren ze
op 't water gegaon en om
acht uur zaten ze 'r nog
midden op en 't bleef mar
stormen ze konde mekaar
nie verstaan van 't lawijt.
,,'t Ziet 'r beroerd uit," zei
de veerman en vaoder voelde
de moed in z'n schoene zinke.
As ge da nie gewoon zijt
met een poppenkast werken
óf in de storm zitten da's 'n
groot verschil. En dan,
alles stond op het spul, veur vaoder zéker.
Om half negen begon de wind te draaien en joeg
't pontje met 'n vaartje op Stellendam aan, eerst
't Zuiderdiep in, waor 't nog nadobberen bleef en
eindelijk, toevallig zei m'n vader altijd, eindelijk
de haven binnen.
't Was al donker en 't woei nog nijdig overal.
Op 't veer brandde de lantaren al en daor stonden
heel wa menselie te kijken en te wachten, misschien
om terug te varen op Hellevoetsluis, mar misschien
ook wel omda ze ongelukken gevreesd hadden.
Toen begon 't stiller te worre, eindelijk, en tegen
half tien ree vader de poppenkast van 't pontje
't veer op. Hij had veul bekijks.
De regen en de storm waren veurbij. Vlak veur
de Gouden Leeuw hield vaoder stil en docht, omdat
ie 'r zijn veergeld uit wou hale ik kon hier misschien
wel 's een veurstelling geven 't is meegenomen.
En zooas ie altij deed gong ie veur de kast staan
roepen „Dames en lieeren, kinderen en buitenlui,
komt zien naar Jan Klaassen en Cathrijn...."
't Licht van de lantaren scheen op de kast, net
op 't tooneel, zee vader en liij kroop naar binnen.
En nóu, meneer, nou moete mijn 's aankijken..
Mijn met m'ne knevel en zoo groot as ik ben As
ik gao staan komt m'ne kop deur 't tooneelgat.
ik mot op m'n knieën speulen in de kast
Wablief Nóu moete 's goed naor mijn kijke.
Toen vaoder binnenkwam, zag ie mijn liggen in de
poppenkist bij Jan Klaassen en Cathrijn en m'n
moeder zat met 'n zalig gezicht er naar te kijken.
H ij wist van plezier nie waar ie 't zoeken most
hij kuste m'n moeder en schreeuwde en lachte
tegelijk.
„Wa za'k doen?" zei die. „Wacht efkes...."
En vader, zoo groot as ie was, ging in de poppen
kast staan en tilde mijn, Kees Boom, omhoog da
ze me allemaal goed konde zien 'n Succes meneer,
da mot geweldig gewist zijn.
„Dames en lieere, kinderen en buitenluiriep
vaoder, „hier is mijnen eerste, onze Keeshij
is zoo gaaf as 'ne wijnappelHij is in den storm
geboren op 't Haringvliet bij donder en weerlicht.
„Hoera riep het publiek en daar kwam geen
eind aan.
Vaoder lee me weer in de poppenkist en gong
met z'n hoed rond en 't rammelde van de cente.
Nog nooit had ie er zooveel dubbeltjes en kwartjes
bij gezien. De veldwachter stelde veur d'n orgel
te draaien en de menschen zwaaiden met hoeden
en petten of dat er 'ne prins geboren was. Honderden
Stellendammers kwamen in den avond geloopen en
vaoder kon de centen nie bergen, zooveel rolden er
in z'nen hoed. Tot drie-maal-toe mos ie „Kees"
laten zien en iederen keer was 't een gejuich da 't
bij een vuurwerk nie erger kon gewist zijn. Met de
mooiste veurstelling had ie zóó'n succes niet kunnen
hebben.
't Was 'n herrie of er brand was. De burgemeester
kwam aanzetten, de wethouders en de leden van
den gemeenteraadde poppenkast werd naai
den hof van de Gouden I ,eeuw gereden, moeder
werd in de blommen gezet en „onze Kees", da ben
ik, meneer, kijk me maar 's
goed aan, „ónze Kees", kreeg
zóóveel spullen van alle kan
ten, da moeder ze in de kast
nie eens bergen kon.
Dien nacht hebben we met
ons drieën, vader, moeder en
ik, in de mooiste kamer van
de Gouden Leeuw geslapen
en den volgenden dag heet
vader op de markt 'n feest-
voorstelling gegeven „De
bruiloft van Jan Klaassen
en Cathrijn, die door den
duvel gestoord werd" en aan
het slot als extra nummer
„Kees Boom of de storm
op 't Haringvliet"." II. M.
Hij is in den storm
geboren op Haringvliet bij
donder en weerlicht
