Wanneer men vloeibare lucid up a tafel schenkt, ver da
het aanraken ran 't tafelvlak. De sterke dampvorming
lucht, die daar ter plaatst afgekoeld wordt en zich
De sterke damp, die bij liet overgieten hiervan te
zien komt, is de waterdamp uit de omringende lucht,
die afgekoeld wordt door de vloeibare lucht en zich
tot nevels verdicht.
rtm vloeibare lucht te bewaren, is het noodig dat
er van buiten geen warmte bij kan komen daar
toe gebruikt men flesschen met dubbelen wand,
terwijl de ruimte tussehen de wanden luchtledig is
gemaakt. Hetzelfde beginsel is toegepast bij de
bekende thermosflesschen.
De volgende stap om nóg lagere temperaturen te
bereiken was nu het vloeibaar maken van waterstof.
Dit gas wordt n.l. eerst vloeibaar bij veel lagere
temperaturen dan voor het vloeibaar maken van
lucht noodig zijn.
Het waterstofgas wordt eerst samengedrukt en
dan afgekoeld met vloeibare lucht. Daarna laat men
't weer uitzetten, waarbij het (het verricht n.l. door
dit uitzetten weer arbeid) nog kouder wordt en
door die koude nu te gebruiken om andere onder
druk staande waterstof nóg kouder te maken, lukt
het eindelijk ook om waterstof vloeibaar te krijgen.
Men stelde vast, dat de temperatuur, waarbij dit
gas vloeibaar werd, 253,7° C. onder nul bedraagt.
De derde stap tot het bereiken der allerlaagste
temperatuur was het vloeibaar maken van helium.
Ook dit werd in samengepersten toestand afgekoeld,
nu evenwel met waterstof, die een veel lagere tem
peratuur heeft dan vloeibare lucht de werk
wijze was dus 'n herhaling van wat we reeds zagen.
Op deze wijze werd ook vloeibaar helium verkregen.
De temperatuur hiervan was 268.0° C. onder nul
Daar men nu alle bekende gassen vloeibaar had
gemaakt, leek het wel of men niet verder zou kunnen
gaan.
Toen kwam echter een andere eigenschap van
Giet me>i vloeibare lucht over 'n stuk gasslang, dan
bevriest deze onmiddellijk tot zoo'n lage temperatuur,
dat ze hard wordt en in scherven springt wanneer
men er. met een hamer op slaat. Na het ontdooien is
de slang haar elasticiteit geheel verloren.
vloeistoffen te hulp
hun temperatuur wordt
lager, als de druk, waar
onder ze staan, lager
wordt (op een berg,
waar de luchtdruk ge
ring is, kookt water veel
..kouder" dan onder nor
male omstandigheden).
Men ging er toe over om
den druk van het gas
boven de vloeistoffen
kleiner te maken, het
geen geschiedde met pom
pen. Prof. Kamerlingh
Onnes gebruikte hiervoor
een bijzonder pomp-
svsteem, waarmee betere
resultaten bereikt werden
dan met zuigerpompen.
Professor Keesom zette
de proeven voort met
grootere pompen. Het
gelukte dezen hoog
leeraar toen 'n tempera
tuur van 272.41° 0. onder
nul te behalen. Dit was
het absolute nulpunt (de
grens der temperatuur-
schaaldie 27 312° Conder
nul is) reeds zóó dicht ge
naderd, dat dit hoogst be
langrijk experiment de
aandacht der geheele we
tenschappelijke wereld
trok. Omdat men ver
wachten kon, dat ook
sterkere pompen niet veel
resultaat meer zouden
opleveren, leek dit wel
de grens van het hereik-
bare.
Het bleek echter mo
gelijk (1935) een andere
methode van afkoelen te
gebruiken en daarmede
nog weer verder te ko
men, door een gas in
een geheel afgesloten
ruimte weer arbeid te
wel, in korte woorden
gezegd, door het in het veld van een magneet
te brengenMen bereikte nu een temperatuur
van 273,07° C. onder nul, dus slechts 1/20
boven het absolute nulpunt. De Leidsche hoog-
leeraar prof. W. J. de Haas verrichtte deze
voor de wetenschap zoo belangrijke proef in
samenwerking met dr. Wiersma en professor
Kramers.
Het overgieten van vloeibare lucht
door middel ran ecu roet pomp.
De vloeibare lucht wordt in een dubbelwandige huis gegoten. Dooi
koken" tijdens het overgieten is de vloeistof hier troebel-wit.
nipt ze onmiddellijk bij
is de waterdamp uit. de
tot nevels verdicht.
laten verrichten,
