'm
Een lid van de persoonlijke lijfwacht
van den vorst, typisch om de oud-
Javaansche kleederdracht en de be
wapening met pijl en hoog.
(Sloi op pag. 24)
Voorstelling der bedojo's (Javaan
sche danseressen, waarbij verschei
dene geboren prinsessenin tegen
woordigheid van Europeesche gasten.
Op den achtergrond in het midden
Zijne Vorstelijke Hoogheid de Soe-
soehoenan.
bloede bleven zij altijd en overal verre van het ge
wone volk, dat zich nederboog voor hen en hen
vereerde.
liet is geen houding, wanneer de pangerang, de
zonen van den vorst, knielen voor hun vader en in
zijn tegenwoordigheid niet staan of loopen, doch met
sierlijke bewegingen voortglijden in knielende hou
ding. Het is geen houding en geen plicht, het is de
aangeboren eerbied voor den vorstelijken vader, den
uit vele keizers geborene, den rechtstreeksehen
afstammeling uit een verleden van pracht en praal
en glans en gloed.
De naam Pakoe Boewono geeft volkomen weer
hoe de Javanen hun vorst zien: de nagel waarmede
het heelal in stand wordt gehouden.
At at héél sterk achterblijft na een bezoek aan den
kraton is de indruk van oneindige eenzaamheid. De
eenzaamheid van een vorst.
En daar is niets, heelemaal niets
triests in deze eenzaamheid. Soe-
soehoenan Pakoe Boewono heeft
drie generaties achter zich. Op
het oogenblik ziet hij in leven,
rondom zich vierenveertig kin
deren, achtentachtig kleinkinderen,
twintig achterkleinkinderen, in
totaal dus honderdtweeënvijftig
nazaten.
Maar tusschen al deze afstam
melingen staat hij, groot en een
zaam, de geëerbiedigde vorst, de
keizer.
De kratoneen aaneenschake
ling van gebouwen, welke in to
taal een oppervlakte beslaan van
driehonderdvijftigdiiizend vierkan- ,^n|
ten meter, telt bijna zesduizend
omwonenden en is omgeven door •-
een ringmuur, de zoogenaamde 3^"""
baloewarti, waarin vier poorten
zijn aangebracht, welke gewoonlijk
des avonds om tien uur worden ge
sloten tot den volgenden morgen zes
uur, zoodat zij, die binnen deze ba
loewarti wonen, gedurende dien tijd
practiseh van de buitenwereld zijn afgezonderd.
I11 het hart van dezen kraton bevindt, zich de eigen
lijke kraton of tjipoeri, waar de vorst met zijn
hofhouding van bijna achthonderd lieden verblijf
houdt. Deze kraton is voor het groote publiek
onherroepelijk gesloten en alleen hij bijzondere
gelegenheden recipieert de vorst.
In deze tjipoeri, in liet hart va.11 den witgekalkten
kraton, verblijft deze Javaansche vorst en leeft
zijn leven, dat voor Europeanen in vele opzichten
een gesloten boek blijft. Men kent Z.V.H. den
Soesoehoenan bijna niet anders, dan zooals hij zich
een zeldzame maal buiten Soerakarta vertoont,
met een rijk en kleurig gevolg, met tientallen
dienaren, die de poesoko, de rijkssieraden en de
persoonlijke benoodigdlieden van den vorst met
zich dragen.
Een statige, rustig bewegende figuur met een
typische spontaneïteit, welke voornamelijk wordt
veroorzaakt door het groote zelfvertrouwen van
dezen geboren heerscher, gekleed in uniform van
generaal of in sierlijke Javaansche vorstendraclit
en versierd met de eereteekenen der zeer vele
onderscheidingen, welke in zijn langdurige regeering
hem toevielen.
Maar in den kraton, op dagen dat géén recepties
de officieele dracht noodzakelijk maken, is deze
vorst een geheel andere figuur.
Onmiddellijk nadat de vorst is ontwaakt komen
de hofbeambten zich melden en hebben langere
en kortere conferenties plaats, waarbij verschillende
beslissingen worden genomen, welke gewoonlijk
blijk geven van een verrassend scherp zakelijk
inzicht hij den grijzen vorst.
Na deze besprekingen baadt en kleedt de vorst
zich. De dagelijksche dracht van den Pakoe Boewono
bestaat uit een gebatikte kain en een overkleed
van geweven stof met bloemversiering. De vorst
draagt dan een der ..heilige" krissen, welke dateeren
uit den tijd voor de komst der Hollanders op Java,
in den gordel. De hoofddoek wordt gedragen in den
vorm van een hand om liet hoofd, waarbij de schedel
onbedekt blijft. Tijdens het toiletmaken heeft het
ontbijt plaats. Het bestaat uit een kop thee en een
paar sneden brood.
Ongeveer elf uur 's morgens verschijnt de vorst
dan in de parasdijo, waar rapporten en brieven
worden bestudeerd, orders worden gegeven en
'tijdens een ooffieieel diner in den kraton. In het mid
den de Soesoehoenan
brieven gedicteerd. Kortom de staatszaken worden
behandeld.
Nadat om ongeveer half twee door een vrouwelijke
kratonbeambte is gemeld, dat de Ratoe Ilemas
Z.V.H. bericht, zendt, dat de rijsttafel gereed is.
begeeft de vorst zich naar de eetzaal en luncht met
de Ratoe Alas, de volwassen ongehuwde dochters en
enkele kleindochters, die in den kraton zijn opge
nomen.
AA'anneer om drie uur de lunch is afgeloopen, trekt
de vorst zich terug in zijn particuliere vertrekken om
te rusten tot ongeveer zeven uur, waarna de vorst
zich weer kleedt als des morgens on vertoeft in dc
ngardopoero tot het tijd is geworden voor het avond
maal, dat omstreeks een uur plaats vindt.
Ontspanning zoekt de vorst in biljartspel en
enkele kaartspelen of in rijtoeren door Solo, welke
gewoonlijk een uur of twee duren.
Tweemaal in de week repoteeren de bedojo's en
serimpi s in de sasonosèwoko, terwijl de vorst ver
blijf houdt in de parasdijo en dus een goeden kijk
heeft op de dansen.
Het zal geen verwondering baren, dat in een hof
houding, welke honderdtallen van jaren vrijwel
onveranderd bleef, onzegbaar veel traditie bewaard
is. Dat een protocol werd geschapen, uitvoeriger en
ingewikkelder dan zich beschrijven laat.
Daar is geen Javaan, die den vorst in staande hou
ding zal naderen geen Javaan mag een hoogere
zitplaats hebben da.11 de vorst. Hij is bij Gods gratie
de hoogst geplaatste bijna goddelijk. Tot in de
kleinste kleinigheden wordt dit principe doorge
voerd. zoo sterk, dat de gouden koets van den
Soesoehoenan wordt gereden door een Europeaan,
omdat de hok hooger is dan de bank, waarop de
Soesoehoenan zit.
De vereering, welke de Javaan voor zijn vorst,
koestert, is vrijwel onbegrensd. In hem ziet en
adoreert het volk hot kind van die groote, oude
keizers van Java, wier geschiedenis van glans en
schittering zich verliest in een nevelen-verhuld ver
leden. I11 hem vereert het volk den lijnrechten af
stammeling van die vorsten va.11 vroeger, in wier
hand berustte leven en dood, wel en wee, goed
en kwaad, alles wat liet leven en de dood geven
konden.
Vroeger als nu was de kraton het stralend en
lichtend middelpunt van het rijk daar leefde in
eenzame grootheid de vorst, de heerscher. Aan hém
de kunsten en wetenschappen, aan 'hem de beslissing
in alle zaken van recht of geweld keizers van den
Gouverneur Treur van Soerakarta na een bezoek aan
den ruim zeventigjarigen vorst. Op deze foto is goed te
zien, hoe de pajongdrager zorgt, dat de schaduw van de
pajong (parasol) voortdurend zoo valt, dat de gouver
neur in de schaduw blijft.
