EEN STRIJD TUSSCHEN TWEE
KONINGINNEN
C
20
Koningin Mary ran Schotland.
riehonderd-vijftig jaar geleden (8 Febr1 587)—1
werd Mary, koningin der Schotten, onthoofd._jJ
De hoofdpersonen in 't drama zijn twee vrou
wen, door de politieke verwikkelingen en
de godsdiensttwisten van haar tijd tot
levenslange tegenstrijdigheid gedreven
Elizabeth Tudor, koningin van Engeland, en Mary
Stuart, koningin der Schotten. Elizabeth overwon,
Mary stierf door beulshand.
Elizabeth wordt door velen voor een wreed en
listig monster aangezien maar zij Was ook zelve een
slachtoffer. Ten eerste maakte haar geboorte haar
bitter. Zij was de dochter van Hendrik VIII en Anna
Boleyn, kind uit een huwelijk, dat algemeen ongel
dig werd geoordeeld dus had zij geen geboorterecht
op den troon, terwijl haar halfzuster, Mary Tudor,
vrij makkelijk den troon kon veroveren. Elizabeth,
die reeds door haar geboorte het nieuwe Engelsche
geloof en de opstandigheid tegen den Paus vertegen -
woordigde, moest aanzien, dat het Protestantisme
bloedig vervolgd werd, en raakte zelf op een-en-twin
tigjarigen leeftijd in de gevangenis, met groot gevaar
voor haar hoofd. Toch werd zij, na het kinderloos
overlyden van Mary Tudor, koningin Hendrik
VIII had haar, met medewerking van het Parlement,
tot opvolgster aangewezen en nam zij zich tot
levenstaak, de eenheid des lands in Protestantschen
zin te vestigen en te handhaven. En daarin werd zij
tegengewerkt door haar nicht Mary van Schotland,
troon-pretendente, overtuigd Katholieke, religieus
gehoorzaam aan den Paus en politiek verknocht
aan de groote Katholieke naties. Is het dan
wonder, dat zij, die in haar leven slechts intrigue
en zwaard als strijdmiddelen had zien en had voelen
optreden, zich sluw en onbarmhartig keerde tegen
die nicht. die (ook de vrouw in Elizabeth sprak
mee bovendien zooveel gelukkiger was door haar
ordelijke geboorte en moederschap
Mary van Schotland, Maria Stuart, wordt door
velen beschouwd als een dweperige intrigante, een
huichelachtige landver-
raadster. Maar zij was
geen van beide. Zij was
koningin van Schotland
en beschouwde zichzelf als
de eenig rechthebbende
op den Engelsclieu troon
immers, zij was de volle
nicht van Hendrik VIII,
terwijl Elizabeth slechts
regeerde krachtens een
in Katholieke opvatting
onrechtmatige beschik
king van haar vader. Zij
had te kampen tegen op
standigheid en burgerkrijg
onder haar eigen volk,
de Schotten, en werd door
Elizabeth in alles tegen
gewerkt en belaagddus
ging zij schrap staan, zich
verdedigenlinks en recht s
steun en hulp zoeken.
Méér nog dan Elizabeth
werd zij bij al haar doen
gedreven door besef van
recht en plicht, maar zij
ging minder listig door
dik en dun dan haar
mededingster.
Waren de pogingen van
Hendrik VIII, om 'n hu
welijk tusschen zijn zoon
Edward (VI) en Maria
Stuart tot stand te bren
gen, gelukt, dan was
Elizabeth waarschijnlijk
nooit koningin van Enge
land geworden, en dan
waren Engeland en Schot
land reeds veel vroeger
onder één scepter ver-
eenigd. De Schotten ech
ter wenschten niet door Engeland te worden
opgeslokt, en Werkten dus de verlovingsplannen
in Mary's prille jeugd uit alle macht tegen.
Toen werd het zesjarige Sehotsehe koninginnetje
(wier moeder als regentes fungeerde) naar Frankrijk
gezonden, als bruid van den Franschen kroon
prins, met wien zij in 1558, nog geen zestien jaar
oud, in het huwelijk trad. Zoo werd zij koningin van
Frankrijk (1559), maar reeds in 1560 stierf Frans II,
haar man, en in 1561 keerde de weduwe, 19 jaar oud,
naar Schotland terug.
Daar was tijdens haar afwezigheid een felle
;odsdienststrijd uitgebroken, met dit resultaat, dat
de Staten het Katholicisme hadden afgeschaft,
het Protestantisme ingevoerd en een verdrag met
Elizabeth gesloten. Koningin Mary wenschte dat
Verdrag, buiten haar om aangegaan, niet te erkennen,
vóór zij met haar Parlement had overlegd. En omdat
Mary het verdrag niet erken
nen wou, gunde Elizabeth
haar geen vrijgeleide bij haar
overtocht van Frankrijk naar
Schotland. Misschien was 't
slechts de zware mist, die
voorkwam, dat Mary door
de vloot van Elizabeth ge
vangen werd genomen.
Er volgden voor Mary
moeilijke regeeringsjaren,
waar zij zich handig door
heensloeg, in schijnbare vrede
met Elizabeth. Het verdrag
bekrachtigen wilde zij echter
niet, en de kracht, waarmee
zij het Protestantisme te keer
ging, alsmede verschillende
verwikkelingen in haar par
ticulier leven, verhoogden
het vertrouwen en de welwillendheid van Elizabeth geenszins, zij
Mary beging, schijnt het, zwakheden, onvoorzichtigheden. Mi
roekeloosheden. maar dat het slechtheden waren, is nooit
bewezenintegendeel, volgens veler getuigenis werd zij het
slachtoffer van geweld, kuiperijen, smerige trucs van de
Sehotsehe edelen. Dat die heeren kuipten en knoeiden, ie
bewezen, en dat koningin Elizabeth hen begunstigde, staat
evenzeer vast. Hoe het zij, de goede naam van de ongeluk
kige Mary leed groote schade (zij werd van moord op haar
man en bevoorrechting van den moordenaar beschuldigd)
en de oproerigheid tegen haar werd zóó groot, dat er geen
bedwingen meer aan was. Mary's legers Werden verslagen,
zelve moest zij in ellende vluchten.
Mary vroeg Elizabeth om hulp, maar Elizabeth wou
haar niet eens te woord staan. Listiglijk, verraderlijk be
gunstigde zij Mary's tegenpartij in Schotland, en de
Sehotsehe koningin hield
zij streng bewaakt, un op 't
eene, dan op het andere kas
teel zoodat het Mary on
mogelijk was, aan Frankrijk
of Spanje de hulp te vragen,
die Engeland, haar nicht,
haar weigerde.
Die gevangenschap heeft
koningin Mary heel haal
verdere leven moeten ver
duren, terwijl haar zoontje
James koning van Schotland
werd gemaakt, onder voogdij
van de opstandige edelen.
Vreemde mogendheden dron
gen er op aan, dat de gevan
gene recht zou worden ge
daan Elizabeth ant
woordde, dat zij Mary's lieve
zuster was, de beste vrien
din, die zij ooit had dat
zij haar een tehuis had ge
geven toen haar onderdanen haar verjoegen en naar liet
leven stonden. En Elizabeth breidde haar invloed in Schot
land en haar macht naar buiten gestadig uit. En geen
mogendheid was in staat of bereid, tegen de machtige konin
gin van Engeland op te treden ten bate van de weggeknipte
vorstin eener zwakke, arme, inwendig verdeelde natie... -
Maar zorgeloos triomfeeren deed Elizabeth nog lang niet.
Eenigen van haar edelste onderdanen beraamden plannen, om
de gevangene te bevrijden, misschien om een revolutie te
verwekken en Mary op den Engelseken troon te plaatsen.
Natuurlijk stelde Mary pogingen in het werk, om in
relatie te blijven met degenen, die haar goed gezind waren,
en hulpkrachten binnen of buiten het land aan te werven,
teneinde haar vrijheid of gezag geheel of gedeeltelijk terug
te krijgen. Bij een dier samenzweringen maakte een zekere
Anthony Babington het plan, Elizabeth te vermoorden.
Dit kwam aan het licht, en Babington werd met zes an
deren opgehangen. Op de kamers der koningin werden <li
kasten opengebroken, en in haar correspondentie vond
men sporen van medeplichtigheid aan het complot. Man
werd in staat van beschuldiging gesteld, en zou terecht
staan voor een commissie van veertig rechters, edelen van
beide religies. Zij was nu
Maa
veri
den
gesc
wen
kon
waa
Zijl
haai
ban
gew
zitti
Mar
zijn
com
De voorlezing van 't doodvonnis
Rizzio, secretaris en gunsteling van koningin Mary,
in haar tegenwoordigheid vermoord.
zesenveertig jaar oud, en
door ziekte en leed al haar
vroegere schoonheid verlo
ren. Haar haar was zoo grijs
als dat van 'n zeventigjarige-
Mary erkende het gezag van
die rechtbank nietimmers,
zij was koningin, de gelijke
van Elizabeth, en kon zich
dus niet door de onderda
nen van Elizabeth laten
vonnissen maar niet een
dreig- en vleibrief bracht
Elizabeth haar er toe, zich
in de vernedering te schik
ken.
Dit was niet wijs van
Mary immers zij stond m
'n veel te ongunstige positie-
opz
Ein
mei
den
ma
volj
S
kan
diei
'Ai
een
eer
te
bes
bet
dac
Na
me
zij
1
doe
kas
tre
een
op
teg
J
voi
vot
me
GrOl
gel
liai
eek
I
red
geh
dig
ziel
wei
haf
1