21
1 ''('ft Rusland dus den Balkan niet kunnen bezet-
ten, geweldig was de uitbreiding naar het Oosten.
Het zeer dun bevolkte gebied der Finsche stammen
in het Noorden en daarna geheel Siberië werden
zonder veel strijd door de Russen gekoloniseerd.
Ook het zwakke China vermocht hen niet tegen te
houden. Rusland bezette Mandsjoerije en stichtte
in het Verre Oosten de oorlogshaven Port Arthur.
Eindelijk was de ijsvrije Oceaan bereikt
Maar dan treedt een nieuwe tegenstander op. Het
pas gemoderniseerde .Japan werpt zich op den Rus-
sischen kolos en dringt hem terug. Met één slag
treedt .Japan door dezen oorlog van 1905 in de rij
der groote mogendheden.
Nog lokt de uitweg naar de Perzische Golf. Na
heftigen strijd heeft Rusland in de negentiende eeuw
de Turksche volken ten Oosten van de Kaspische
Zee onderworpen. Doch de weg naar den Indischen
Oceaan door Perzië weet de Engelsche politiek voor
de Russen gesloten te houden.
In den wereldoorlog ondervindt Rusland pijnlijk
het gemis aan ijsvrije havens. Oostzee en Zwarte
Zee zijn door Duitschland en Turkije afgesloten. De
eenige uitweg leidt over Moermansk, dé haven in het
hooge Noorden, die, dank zij den warmen Golfstroom,
Katharina II worden de Zuidelijke steppen op de
Turken veroverd en Odessa gesticht. Maar zelfs
deze haven vriest nog eenigen tijd dicht en de Turk
beheerscht den uitgang van de Zwarte Zee. Van nu
af streeft Rusland met alle kracht naar de verove
ring van Konstantinopel en de beheersching van den
Bosporus. In de verschillende Russisch Turkselie
oorlogen bleek de zieke man aan den Gouden Hoorn
niet opgewassen tegen den Russischen kolos, maar
telkens, wanneer Rusland zijn doel meende te J>e-
reiken, traden Engeland en Frankrijk, bevreesd
voor een te machtig Rusland, tusschenbeide. Ze
voerden zelfs den Moedigen Krintoorlog om den
Turk te redden.
Naar het Verre Oosten!
hie in-Russische boerin
Wit-Russische boeren.
Een Kiryies in de steppen.
Siberië Ook kent Rusland den geesel van Centraal-
Azië: de droogte. Het geheeleZuiden vormt van nature
door den geringen neerslag een boomloos steppenge-
bied. Wel is een groot deel hiervan geleidelijk omgezet
in bouwland, maar herhaaldelijk treden misoogsten op
door het uitblijven van den regen. Ook de ontzet
tende hongersnooden van 1921 en '22 werden hier
door veroorzaakt. Dat deze leidden tot een cata
strophe van ongekenden omvang, waardoor honderd
duizenden gedwongen werden den geboortegrond
te verlaten en vele tienduizenden den hongerdood
stierven, komt, doordat in de woelige revolutiejaren
het land slecht was bewerkt en de vernieling van de
wegen en vervoermiddelen den aanvoer van
levensmiddelen uit andere deelen van het rijk
onmogelijk maakte.
Het werk van Peter den Grooten
ongedaan gemaakt
Vliet alleen' naar zijn natuur, maar ook wat de
samenstelling en ontwikkeling der bevolking be
treft is Rusland half Europeesch, half Aziatisch. Peter
de Groote heeft met geweld getracht Rusland
volledig het gezicht te doen wenden naar Europa,
llij baande zich een weg naar de Oostzee Rusland
kreeg een venster om uit te zien naar West-Europa.
Moskou, de heilige, half-Aziatische hoofdstad met
het oude Kreml en zijn veertig maal veertig bekoe-
pelde kerken, werd vervangen door het moderne
Sint Petersburg, de stad van de ruime pleinen en
groote paleizen, uit den
grond gestampt op de dras
sige Newadelta door den
wil van den tsaar. Doch
ook de grootste geweldenaar
kan een ingrijpende hervor
ming niet overal doorvoe
ren bij een millioenenvolk,
wonend in een uitgestrekt
gebied, waarin het verkeer
gebrekkig is ontwikkeld.
En werden Peter's bevelen
uitgevoerd, dan beperkte
zijn hervorming zich bij
de volksmassa tocli tot
uiterlijkheden.
Thans hebben de Oostzee
landen zich van Rusland
afgescheiden, het werk van
Peter den Grooten is daar
grootendeels ongedaan ge
maakt. Polen sluit Rusland
van West-Europa af. Mos
kou is weer de hoofdstad,
al is de heiligheid geschon
den en de regeering zetelt
in 't oude Kreml. Stalin,
tie nieuwe lieerseher, is ge
boortig uit Tiflis in Trans-
Kaukasië, dat tot Azië be
hoort. Van dit standpunt
bezien heeft Rusland dooi
de revolutie het gezicht
afgewend van Europa en
gekeerd naar Azië en zoo
komt het dat de Sovjetregeering haar volle aan
dacht gericht houdt op den Aziatischen nabuur,
Japan.
De grootste samenhangende
staat der aarde
/gebergten belemmeren het verkeer en daardoor
het ontstaan van groote staten. Het bergachtige
Griekenland was in de Oudheid verdeeld in talrijke
staatjes. Toen in de Noordduitsche laagvlakte Prui
sen zich had opgewerkt tot groote mogendheid,
was Zuid-Duitschland nog in verschillende kleinere
staten verdeeld. In de groote Russische laagvlakte is
een staat gegloeid, die bijna de helft van Europa
omvat. Met het Aziatische gebied vormt Rusland
den grootsten aaneengesloten staat der aarde. Merk
waardig is, dat de stichting van dit Slavische reu-
zenrijk uitging van de Germaansche Noormannen
uil Zweden. In 862 werd hun aanvoerder Rtirik de
eerste vorst over Rusland, dat toen nog alleen het
Westen omvatte en Kief, de nu nog in 't oog der
Russen heilige stad aan den Dnjepr, tot hoofdstad
had. Doch in de dertiende eeuw brak de Mongolen-
storm los. De volkenverwoester Dzjengiskhan sticht
te liet Rijk der Gouden Horde, dat zich uitstrekte
van Peking tot Kief. Meer dan twee eeuwen torste
Rusland het juk der Tataren. De wederopbouw van
den Russischen staat gaat niet van Kief uit,, maar
van Moskou, waar grootvorst Iwan I in de tweede
helft der 15de eeuw zich bevrijdt van de Mongolen.
Zoo verschuift het zwaar
tepunt van Rusland zich
naar het Oosten.
De drang naar den
open Oceaan
IJet gebied van Moskou
ligt gunstig als natuur
lijk centrum. Van hieruit
strooinen de groote rivieren
zeewaarts. Het ligt in de
lijn der ontwikkeling, dat
Rusland tracht zich in de
richting dezer rivieren uit
te breiden tot aan zee.
Weinig weerstand onder
vindt het in het dunbe
volkte Noorden en spoedig
bezit liet de kusten van
de Noordelijke IJszee, waar
Archangel, nu Staliuport,
wordt gesticht. Maar deze
kust is afgelegen en de
zee vriest vele maanden
dicht. Ook de Oostzee,
waarheen Peter de Groote
een weg baant, is niet ijs
vrij en bovendien slechts 'n
binnenzee. Hetzelfde geldt
van de Zwarte Zee. Onder
Een boer uit Groot-Rusland.
