Belangrijke uitvindingen,
hun romantische en tragische
geschiedenis
2. FIGARO'S
SCHEIDING
DOOR' FR
LORENZ
flu uitwreef stoel, <-/<<«/ ge schil, i rooi hit neuten run allerlei proeven, het vervaardigen van modellen enz.
en vooral het prodvc.ee.ren van bijzonder ingewikkelde patronen. Een modern toestel voor huisindustrie uit
de hoogere textielschool te Enschede
EUREKA
Een stevige hand zeept
in, een stevige hand
zet het scheermes aan
en een flinke mond praat
daarbij
„lederen morgen, hee-
ren, zou ik kunnen huilen,
omdat ik geen wever ben,
iederen morgen, heeren,
op mijn woord Want uw
ambacht ach, komt u
wat lager met uw hoofd,
mister Green, dank u
uw ambacht o lom
perd, die ik ben, zei ik
werkelijk ambacht 1 Uw kunst, bedoelde ik natuur
lijk, uw kunst. Een kunst is de weverij, mister Green,
en ik, die voel aanleg voor kunstenaar te hebben, ik
ben door het lot aangewezen om een simpele barbier
te worden. Wilt u het hoofd iets liooger houden,
mister Green Dank u welIk wou, dat ik net
als u, heeren, met machines om moest gaan U kunt
zich niet voorstellen, wat machines voor mij betee-
kenen De eenvoudigste machine doet me kippevel
krijgen van eerbied. We zullen uw snor een beetje
moeten afknippen, mister Green, als u er niets tegen
hebt. Wat zei ik ook weer O ja, machines.
machines, die zijn m'n lust en m'n leven Maar ik
ben gedoemd om baarden te krabhen en domme.
ijdele juffies de lokken te vervenDirect, mister
Green, nog een oogenblik geduld, direct zijn we
klaar."
Een stevige hand beweegt zich over mister Green's
wangen en kin, een flinke mond praat erbij. Als de
wevers en spinners van Bolton in Lancashire zich
Hichard Arkwrialit
amuseeren willen, gaan ze
naar den kleinen kappers
winkel van Richard Ark-
wright, boven wiens deur
naast de gebruikelijke on
derscheidingen van een
Figaro het trotsche op
schrift prijkt „Hier wordt
volgens 'n eigen uitvinding
dameshaar in alle mode
kleuren geverfd." De da
messalon zou 'n prachtige
zaak zijn, als Richard Ark-
wright er zich maar wat
meer om bekommerde.
Maar dag in dag uit zit hij
in de woonkamer achter
den winkel en men krijgt
den baas slechts te zien,
wanneer er wevers en spin
ners in de zaak komen,
met wie hij over machines kan praten. Dan dreunt
de winkel van het lachen der mannen in den
damessalon wachten de klanten, de „ijdele juffies",
zooals Arkwright ze gelieft te noemen, vergeefs op
den wonderman, die haar kapsel jeugdig glanzende
kleuren moet geven.
„Richard," roept soms een wever, „Richard, zeg
eens, wat doet je vrouw
Richard, die met het scheermes al phantastische
zwaaien door de lucht maakt, trekt dan een scheef
gezicht en de klanten gieren al van het lachen. „Wat
vraagt u, mister Turner, wat mijn vrouw doet
zucht Richard klagelijk. „Wat zou ze anders doen
dan ruzie maken Weer davert een lachsalvo door
het lokaal en de wevers houden hun buik vast.
Maar Arkwright maakt nu voor mister Green een
diepe buiging en noodigt met een nieuwe strijkage
mister Turner in den martelstoel. „Zooals gewoonlijk
zeker t" kweelt hij en vervolgens informeert hij
naar mrs. Turner en de lieve kinderen. „Ach, u bent
een benijdenswaardig man, mister Turner. Ik heb
nu niet mrs. Turner op het oog, ofschoon zij een voor
treffelijke vrouw is, maar ik bedoel. maar, mister
Turner, u zit te diep. is het niet Mag ik misschien
even dit kleine kussen.... zoo.. ik bedoel,
mister Turner, de Jenny-spinning, waarmee u nu
bezig bent, als ik 't wel heb. Wat 'n geluk, een
nieuwe machine te mogen probeeren. deel te mogen
nemen aan den vooruitgang der menschheid.
Op die manier brengt Richard Arkwright het
gesprek op dat, wat hij wil hooren. Terloops vraagt
hij, niemand merkt de ernstig-gespannen uitdruk
king in zijn kleine, fiksche oogen op en om zijn be
doeling heelemaal te verbergen, trekt hij zijn gezicht,
dat wel van gummi schijnt, in zulke dwaze plooien,
dat allen moeten lachen.
Richard is niet beleedigd, wanneer men om hem
lacht en grappen over hem maakt. Integendeel. Pas
dan voelt hij zich zeker. Het lachen van de mannen
is het masker, waarachter hij het trillend hart verbergt
van een jong mensch, die alle wetenschap betreffende
zijn geliefde werktuigkunde bij elkaar moet stelen.
Hij is het dertiende kind van een zeer armen vader en
kreeg nooit onderwijs dat metzijntechnischen aanleg
in overeenstemming was. Dat is nu nog niet anders,
ja, hij mag zelfs geen belangstelling toonen. Als hij
de werklui behoorlijk en ernstig zou vragen naar wat
hij wil weten, dan zouden ze hem gauw duidelijk
maken, dat hij zich maar met zijn eigen aangelegen
heden moest bemoeien, misschien zouden ze zelfs
bang zijn, uitgehoord te worden en daardoor wan
trouwend worden.
Daarom verbergt hij zijn vragen en zoeken in
dwaze capriolen, zooals men bonbons in bont zilver
papier hult. dat de aandacht moet trekken. En de
dolle barbier heeft de narrenvrijheid, te mogen zeg
gen en vragen wat hij wil. Zelfs de waarheid mag hij
onbevreesd uitspreken. Uit zijn narrenmond klinkt
zij als grappige scherts. Richard's malligheid, om de
spreekwoordelijke eigenaardigheden van zijn beroep
op de spits te drijven, is een masker en tegelijk een
pantser tegen iederen onbevoegden blik in zijn inner
lijk, dat gekwetst is door ellende.
Hij staat op een verkeerde plaats in het leven, en
hij weet het. En hij ziet voorloopig geen weg. om
op de juiste plaats te komen.
Ook ditmaal is Richard's list gelukt. Nu heeft hij
mister Turner op de gedachte gebracht om niet hem.
nee, natuurlijk niet hemzelf, maar mister Green te
vertellen van zijn ondervinding met de Jenny-
spinning. De Jenny-spinning, zoo vertelt Turner
uitvoerig, heeft wel eenige waarde, maar zij werkt
toch altijd nog te langzaam. Het kaarden en spinnen
van de grondstof gaat ook nu nog niet vlot. Als je de
hoeveelheid katoen en linnen maar eens zag, die de
ondernemers den wevers thuis stuurden, en die, als
deze heeren hun zin kregen, al den volgenden dag tot
lappen gewTeven weer terug geleverd zouden moeten
worden
Zelfs met de nieuwe Jenny-spinning konden de
vrouwen niet genoeg garen produceeren om den hon -
ger van de weefstoelen naar materiaal en den honger
van de wereld naar geweven eindproducten te be
vredigen. Dat betoogt mister Turner uitvoerig en
alle klanten in Richard Arkwright's kapperswinkel
hooren belangstellend toe, ofschoon ze niets nieuws
vernemen. Maar 't probleem houdt hen allen bezig, t
is de groote zorg, die hen dag en nacht achtervolgt
Daarom knikken zij en trekken zij bezorgde gezichten
Dan vraagt een overmoedige stem „En als het
nu eens mogelijk werd om kleeren heelemaal uit
katoen te weven V' Ditmaal lachen zij niet om
Richard Arkwright, den grappenmaker, hoewel hij
als anders, wanneer hij neuswijze opmerkingen
maakt, zijn gezicht in overdreven zorgelijke plooien
trekt, die om vergiffenis schijnen te vragen, en doet
alsof hij ieder oogenblik in tranen wil uitbarsten.
Mister Turner fronst de wenkbrauwen en zegt
lachend „Richard, waar heb je het laatste restje van
je verstand gelaten Kleeren uit zuiver katoen, wat
een onzin Hoe zou het mogelijk zijn, draden te
spinnen, die tegelijk zoo fijn en zoo sterk zijn. om
den inslag van linnen te kunnen vervangen Dat kan
ook de Jenny-spinning niet, want haar draden hebben
niet genoeg weerstand. Je doet beter je mond te
houden, Richard, als ernstige mannen praten
Maar Richard huppelt al met het scheermes in
de hand door den winkel en neuriet „Ik heb m u
laatste verstand verloren Nou ben ik heelemaal
gek O jerum De wevers lachen al weer en ook
mister Turner kan niet langer boos zijn op den dan -
senden Figaro. Wat begrijpt ten slotte deze baarden
krabber van de weverij, deze flauwe grappenmaker.