De laatste kroonprins
van Frankrijk
Napoleon I was zoo grootsch, toen hem een zoon geboren werdMet
den kleinen koning van Rome'' in de armen trad hg voor zijn volk.
en de toekomst van zijn dynastie leek hem verzekerd. Twintig Maart
181 t was een gloriedag in het leven van den eersten keizer der Fran-
schen. Want hij kon niet voorzien, dat mèt dien zoon het einde van
zijn dynastie rusten zou in een graf in Oostenrijk Niet minder trotsch
en gelukkig was Napoleon III, toen ook hem een zoon geboren werd,
eveneens bij het begin der lente, 16 Maart 1856. Een nieuw keizerlijk
geslacht, vertrouwde hij, was in de wereldhistorie getreden Maar met
dien Prince Impérial'' zou weinige jaren later ook dit Napoleontische
vorstenhuis ten grave dalen, in Engeland
Overmoed en heerschzucht hadden den groo-
ten Corsicaan geknakt; zoo kon de kleine
„koning van Rome" nooit keizer der Fran-
schen worden. Napoleon Eugène Louis, de laatste
Fransche kroonprins, werd gefnuikt door de eerzuch
tige kuiperijen van zijn moeder, de roemruchte kei
zerin Eugénie. Aan haar intrigues is het misschien
voor een groot deel te wijten, dat Napoleon III zijn
troon verloor, dat het keizerlijk gezin in balling
schap trekken moest, dat de keizerlijke prins op
jeugdigen leeftijd een tragischen dood ging sterven.
Het Fransche volk juichte, toen het prinsje gebo
ren was, en de heerscher van het tweede keizerrijk
meende, dat zijn huis nu stevig stond. Eugénie
toonde zich wat haar verder ook te verwijten
moge zijn of schijnen een echte moeder. Zij schonk
haar kleinen zoon een teederheid, die enkel van haar
vrouwenhart, niet van haar veeleischend gepeins
over een keizerlijke toekomst getuigde. Naarmate
het kind grooter werd, behandelde zij het met grooter
strengheid ook dit is haar verweten, we mogen wel
zeggen ten onrechte want het was haar bedoeling,
aldus een tegenwicht te leggen tegenover de blinde,
toegeeflijke genegenheid van den vader. De jongste
Napoleon was een zwak kind, maar zoo het leven in
de Tuilerieën hem schaadde, werd hij daarna ver
kwikt en gesterkt door een zomerverblijf te St.
Cloud, waar hij spelen kon in het gras met zijn vriend
jes, Fleury en Nev en Louis Conneau, en melk drin
ken op het boerderijtje, dat de keizerin had laten
inrichten. Tegelijk echter werd hij, door een militaire
vooropleiding, geschoold voor het leven, dat Eugénie
hem toedacht het leven van een held der slagvelden,
door soldaten en volk op de handen gedragen gelijk
voorheen „de kleine korporaal". Tijdens een ver
blijf te Compiègne, waar
het keizerlijk paar zich
liet omstuwen door ge
leerden en kunstenaars,
werkte de prins mee aan
een tooneelvoorstelling, of
liever een revue, waarin
tal van hovelingen een
rol vervulden. Het negen
jarige kereltje kwam op
de planken in grenadiers
uniform, met het geweer
op den schouder, de beren
muts op het frissche, bolle
kopje. Hij verbeeldde de
Toeko.nst, en hij sprak
tot het Verleden, be
lichaamd in een ouden
generaal. Hij zong be
deesd, maar met echt
kinderlijke charme:
Beschouw ik het zoo
nobele gelaat,
't gegroefde voorhoofd
van zoo'n grijs soldaat,
dan zie ik al, hoe eens
mijn jongen moed
gelijke eer zal volgen op
den voet
Zijne Hoogheid de Keizerlijke Prins.
Napoleon ITT keizer der Franschen.
Keizerin F.ngénie te Versailles.
Voor géén acteur werd zóó luid geapplaudisseerd
als voor hem. De keizerin straalde van vreugde, de
keizer zat met tranen in zijn oogen.
Vijf jaar later reeds ging het prinsje den oorlog in
een oorlog, waardoor de
keizer 'n gevangene werd,
de keizerin een ballinge, het
keizerrijk een puinhoop. En
toen 't kind nauwelijks man
geworden was, beleefde hij
zijn^ tweeden krijg, die zijn
laatste ervaring werd
Een derde keizerlijk bui
tenverblijf, Fontainebleau,
zag den Prince Impérial
deelnemen aan de water
partijen op den grooten vij
ver, waarop het vorstelijk
gezin met heel 't hof rond
voer in vaartuigen van aller
lei vorm. De keizerin re
serveerde voor zichzelf een
Venetiaansche gondel, de
prins liet zijn wimpel wap
peren van een oorlogs
scheepje, een modelfregat,
met twee manschappen
der keizerlijke marine be
mand. Dat vaartuig was
het voor-tvpe der schepen,
die hem later voeren zouden
naar Engeland, waar hij
wachten zou op een kans tot
troonsbestijging, en naar
Zuid-Afrika, vanwaar hij
niet levend zou terugkeeren.
Of de knaap ging met
zijn moeder naar de groote
(en leelijke) villa, die zij te Biarritz voor zich had
laten bouwen. Daar maakte de keizerin lange ritten
te paard met haar zoon. Sport en buitenlucht, hoopte
zij, zouden zijn lichaam sterken, want zij was steeds
ongerust over de gezondheid van haar „hoop der
toekomst". De jongen was knap - hij leek op zijn
moeder, was alleen donkerder van teint maar
verre van sterk. De keizerin liet allerlei geneesmiddel
tjes uit haar geboorteland Spanje komen, ondanks
het verzet van den lijfarts dr. Conneau. En in haar
zorg voor het jonge karakter ging zij met streng
heid tegen de verwenning van den vader in en be
schermde zij het kind tegen de vleierijen der hove
lingen.
Op een avond hoorde zij den grooten astronoom Le
Verrier op de naïeve vragen van den prins antwoor
den, zij mengde zich in het gesprek.
„Madame," zei Le Verrier, „zijne keizerlijke hoog
heid gewaardigt zich, zijn ideeën over sterrenkunde
met mij te bespreken. Zijn opmerkingen zijn zeer
schrander."
Eugénie keek ontevreden.
„Och, meneer," antwoordde ze, „vleit u dat kind
toch niet de stakker krijgt nooit de waarheid te
hooren. Zijn ideeën over sterrenkunde Kan ik me
indenken 1"
Zij riep de gouvernante van den prins en sprak
haar zoon toe
„Meneer Le Verrier is heel vriendelijk geweest,
dat hij naar je heeft willen luisteren. Je bent een dood
gewoon klein jongetje, en 't beste lesje in sterren
kunde, dat je op 't oogenblik krijgen kunt, is dit
't is je bedtijd."
De prins gehoorzaamde met een zuur gezicht.
't Was wel een kranig ventje, en hij toonde werke
lijk neiging voor een militaire loopbaan. Gevaar
trok hem aan. Te St. Jean-de-Luz kwam er, door een
hooge zee, veel water in het bootje, waar hij met
