EUWE ALJECHIN
SCHAKEN
REUBEN FINE
De strijcl om het wereldkampioenschap
DOOR DEN BEROEMDEN AMERIKAANSCHEN SCHAAKMEESTER
pioenschap leidt-,
beklommen.
de belangrijkste was
heeft
Anderhalf jaar geleden zat ik
in een trein in Spanje. Mijn
kennis van de Nederlandschc
taal was toen niet heel groot,
maar toch uitgebreid genoeg,
om het gesprek te kunnen vol
gen van een paar Hollanders,
die in denzelfden coupé zaten.
Om mij verder te bekwamen
in de taal van het land, waar
van ik toentertijd nog niet kon
vermoeden, dat het een tweede
vaderland voor mij zou wor
den, mengde ik mij in het
gesprek en weldra waren we
in een gezellige conversatie
gewikkeld. Op de vraag van
één van de heeren, waar ik
naar toe reisde, antwoordde
ik: „Naar Barcelona, naar
een schaaktournooi
Schaken V was het wederwoord,
het spel van onzen TSuweV
Dit voorval is typeerend. Schaken is hier te lande
inderdaad „het spel van Euwe". Nooit is'n spel
in 'n land zoo gauw gemeengoed geworden als
het schaakspel in Holland ten tijde van den vorigen
strijd om het wereldkampioenschap. Binnen drie
maanden werd Holland, naast Rusland, het belang
rijkste land op schaakgebied. Gedurende die drie
maanden, die de wedstrijd duurde, heerschte er
in geheel Nederland, in ieder huisgezin, een span
ning, gelijk aan die van de dagen tijdens de Lon-
don-Melbourneraee, een spanning, die gedurende de
geheele drie maanden geen oogenblik verslapte.
Zij, die anders nooit luisterden naar de uitzen
dingen van het Algemeen Neder landscli Persbureau,
zetten tóén hun radio's aan om de nieuwste mede-
deelingen over het verloop van den strijd te hooren
na twaalf uur 's nachts stonden de telefoons op de
sportredacties van de verschillende dagbladen niet
stil. Iedereen wilde inlichtingen, wilde den uitslag
hooren. De schaakrubrieken in de kranten besloegen
dagelijks minstens één kolom en als er geen technische
nieuwtjes waren mede te deelen over een gunstige,
door Euwe voor het eerst toegepaste variant, of
'n knappen, origineelen aanval van Aljechin, omdat
er een rustdag was geweest, dan deelden de heeren
journalisten het eeuwig hongerig publiek wel mede,
dat Euwe tenniste en bokste om fit te blijven of
wat Aljechin den vorigen middag had gedaan.
Bij de berichtgeving over dezen laatsten werd niet
altijd de grootste fijngevoeligheid betracht. Ik kan
er niet over oordeelen, of de mededeelingen over zijn
levenswijze zelfs wel altijd waarheidsgetrouw waren,
daar ik de vorige maal niet persoonlijk aanwezig
was. In ieder geval is het onwaarschijnlijk dat zulke
onverkwikkelijke verhalen opnieuw de ronde zullen
gaan doen, nademaal de ex-wereldkampioen sinds
Mei van dit jaar een melk- en yoghurtkuur volgt
en in plaats van zijn beroemde Siameesche katten
waarvan op de fotoredacties van ieder dag- en
weekblad minstens één cliché wordt bewaard
nu. een koe koestert.
Ondanks het feit, dat deze koe wel niet in de zaal,
waar gespeeld wordt, zal binnen gelaten worden,
dus ook niet de plaats van haar voorganger kan
innemen op de tafel, waarachter mevrouw Aljechin
zit, is het toch zoo goed als zeker, dat zijn eigenaar
van deze practische mascotte en de omwenteling,
die zij aan zijn levenswijze heeft gegeven, meer nut
zal hebben dan van de katten, die waarschijnlijk ook
meer als filmstar-achtig middel tot reclame moesten
worden beschouwd.
Het is opmerkelijk, dat bij een wedstrijd als dezen,
„is dat niet meester ook een
die twee en een halve maand
duurt, de aandacht van het
publiek geen oogenblik verslapt.
Integendeel zelfs, de spanning
wordt steeds grooter en grooter.
Bij sommige abnormale vader-
landslievenden leidde de vorige
maal deze spanning zelfs tot
overspanning, zoodat Aljechin
dreigbrieven ontving, dat hij
vooral niet mocht winnen.
De persoonlijkheden van de
twee tegenstanders weten de
belangstelling van het publiek
op te wekken dat alle details op
slurpt met net zooveel plezier
als de film-fanaticus in Amerika
het liefdesverhaal van zijn uit
verkoren star volgt. Men neemt
bijna altijd aan, dat een schaak
groot wiskunstenaar is en men
is van oordeel, dat hij net zoo goed met logarith-
men en integralen moet kunnen omgaan als met
pionnen en paarden. Dit is zoo goed als altijd
juist, maar minder juist is de meening, dat dit het
eenige gebied is, waarvoor een schaakmeester be
langstelling zou hebben. Vele schaakmeesters
zijn ware muziekliefhebbers en ook omgekeerd
vinden wij bij de groote musici vaak goede
schakers. Zoo staat bijvoorbeeld in het ledenregister
van mijn schaakclub in New York Micha Elman,
de leermeester van Yehudi Menuhin, als lid inge
schreven. Toen het vroegere wonderkind, de huidige
grootmeester Samuel Reshevski, in 1922 naar
Amerika ging, werd liij door den grooten musicus
uitgenoodigd een partijtje schaak te spelen. Sammi
won de partij en toen Elman vroeg „Nu, vertel
mij eens, hoe speel ik antwoordde hij „Viool
speelt u buitengewoon goed
Een match om liet wereldkampioenschap geeft
vaak aanleiding tot ruzie tusschen de tegenstanders.
Toen Lasker met. Steinitz speelde in 1894 werd hij
hevig geïrriteerd door de gewoonte, die
Steinitz had, om tijdens de partij vier, vijf
glaasjes limonade te bestellen en deze door
een rietje met luide muzikale begeleiding op
te drinken. Lasker werd woedend en protes
teerde er tegen, echter zonder resultaat.
Steinitz was obstinaat en weigerde zijn levens
lange gewoonte van zóó te drinken te ver
anderen. Het resultaat was, dat enkele
partijen lang de twee spelers in verschillende
kamers zaten. In de komende match zal een
dergelijk incident wel niet voorkomen.
Drieënveertig jaar van verdere beschaving
zijn (laar een vrij goede waarborg voor.
Het is opmerkelijk bij de komende match,
dat de twee hoofdpersonen zulk een geheel
ander karakter hebben en hun leven ook
zoo geheel verschillend hebben ingericht.
Euwe, de methodische, die door dik en
dun trouw aan zijn idealen is gebleven, valt
op door de stelselmatigheid van zijn leven,
welke stelselmatigheid ook duidelijk in zijn
schaakstijl tot. uiting komt. Hij is een model
man en vader, die een rustig, idyllisch,
huiselijk leven leidt. Als men zijn biografie
leest, dan heeft men den indruk van een
man, die niet koele zelfbewustheid de trap
pen naar succes in het leven waaronder
de laatste trap, die naar het wereldkam-
l)r. Aljechin, die in 1935 zijn titel aan
dr. Max Euwe verloor, heeft thans opnieuw
den strijd met zijn grooten rivaal aangebonden.
Hij is een man, wiens belangstelling naar alle
richtingen gaat. Ondanks dat zijn speciale gaven
schaken en wiskunde zijn, is hij toch ook nog op
menig ander gebied actief. Hij houdt veel van sport
tennissen, boksen, zwemmen beoefent hij regelmatig.
Waar hij den tijd vandaan haalt, om zijn schier
eindelooze rubrieken, artikelen en boeken te
schrijven, is werkelijk een raadsel. Hij is niet iemand,
die van alles een beetje weet, maar van niets genoeg
integendeel, op menig gebied is hij volkomen thuis
door diepgaande studies.
Het is weinig bekend ofschoon hij er zelf
absoluut geen geheim van maakt en liet zonder
eenige schaamte ruiterlijk bekent dat hij op
school eenmaal is blijven zitten. Hij zelf schrijft
zijn latere successen juist toe aan dit feit, dat zoo
menig scholier overkomt, die er dan echter niet de
leering uittrekt, die dr. Euwe er uit heeft, getrokken.
Toen hij het bericht van zijn blijven-zitten hoorde,
schaamde hij zich hij vond, dat hij in zijn plicht
tegenover zijn ouders was tekort geschoten, omdat hij
zelf wist, dat. hij beter kón. En hij nam zich voor,
dat. zoo iets nooit, nóóit meer zou gebeuren. Met
de ijzeren wilskracht, die hem eigen is, wist hij de
belofte aan zich zelf gedaan te houden. Hij
doorliep de rest van de school zonder nog één keer
te struikelen en zijn wiskundestudie beëindigde hij
.binnen den daarvoor vastgestelden tijd. Op 23-jarigen
leeftijd was hij leeraar in de wiskunde en hij kreeg
onmiddellijk een aanstelling.
Zijn grootste liefhebberij het. schaken, dat liij
reeds als vierjarig kind leerde, door toe te kijken, als
zijn ouders een partijtje speelden heeft hij nooit
beoefend ten nadeele van zijn studie of van zijn
werk als leeraar. Ofschoon de andere meesters bijna
allen beroepsspelers zijn, die dagelijks hun heelen
tijd kunnen benutten om zich verder in de techniek
van liet spel te bekwamen, is schaken voor Euwe
nooit meer dan een „vacantie-spel" geweest.. Het is
dus des te meer te bewonderen, dat hij desondanks
den schaaktroon wist te bestijgen.
Bij zulk een levenswijze is natuurlijk een meer
dan normale dosis energie onontbeerlijk, en Euwe
is dan ook inderdaad energiek en methodisch als
geen ander.
Net. zoo vaak als de woorden „energiek", „metho
disch" en „diepdoordacht" voorkomen bij het analy
seeren en beschrijven van dr. Euwe, komen de uit
drukkingen „temperamentvol" en „geniaal" bij zijn
tegenstander, dr. A. Aljechin, voor.
Aljechin stamt af van de Russische aristocratie en
hij heeft een leven geleid, dat. net zoo vol was met
opwindende en adembenemende avonturen, als dr.
Euwe een leven had, dat bestond uit een systematisch
vooruit schrijden. Als men iets opwindends in het
